NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Door onze correspondent MICHÈLE DE WAARD
BERLIJN, 30 DEC. Na lang wikken en wegen heeft justitie in Bonn gisteren laten weten een juridisch onderzoek naar oud-bondskanselier Helmut Kohl te beginnen. Bondsdagpresident Wolfgang Thierse reageerde ontzet.

"Deze hele affaire zal diepe sporen door de Duitse geschiedenis trekken", zei Thierse. Hij noemde Kohls "jarenlange en doelbewuste overtreding van de wet" een "zwaarwegende gebeurtenis", die de democratie in een problematische situatie brengt. Thierse riep alle betrokkenen op samen te werken, zodat de gebeurtenissen worden opgehelderd en de schade voor het politieke systeem zo beperkt mogelijk blijft. Met het justitiële onderzoek heeft de laatste fase van de politieke carrière van Kohl, vorige maand in Berlijn nog geprezen als de kanselier van de Duitse eenwording, een jammerlijke wending gekregen. Kohl zelf heeft justitie de aanknopingspunten in handen gegeven voor het onderzoek, zeiden de officieren van justitie in Bonn. "Ik heb gelden aangenomen in een omvang (...) tussen 1,5 en 2 miljoen mark, die niet zijn opgegeven omdat de donateurs uitdrukkelijk hadden gevraagd niet te worden genoemd", zei Kohl op 16 december in een televisie-interview met ZDF.

Vooral deze zin dreigt oudejaarsavond voor de vroegere kanselier te bederven. Justitie in Bonn ziet in Kohls openbare bekentenis heimelijk illegale gelden voor de partij te hebben aangenomen, die niet werden gepubliceerd in het jaarverslag van de CDU, genoeg aanleiding een grootscheeps onderzoek te beginnen naar de handelwijze van de oud- kanselier. Elke donatie, die groter is dan 20.000 mark, moet volgens de wet op de partijfinanciering immers worden bekendgemaakt, inclusief de naam van de gulle gever.

Als een partij grote giften niet opgeeft, wordt de subsidie van de staat ingetrokken, waarop de partijen gezien hun slinkende ledenbestand dringend zijn aangewezen. Bovendien moet de partij het dubbele van het verzwegen bedrag terugbetalen. Formeel onderzoekt justitie of Kohl zich schuldig heeft gemaakt aan "kwade trouw ten nadele van de CDU". De straf hiervoor is een geldboete of een celstraf tot vijf jaar. Voor een man die meent 25 jaar lang als voorzitter zijn partij trouw te hebben gediend, is dat een bittere pil. Afgezien van de mogelijke vermogensschade, is de politieke schade die Kohl heeft aangericht echter vele malen groter. Justitie in Bonn ziet vooralsnog "geen aanknopingspunten" om een verdenking van bedrog, witwassen van gelden of mijneed te onderzoeken.

De parlementaire onderzoekscommissie, onlangs door de Bondsdag ingesteld, gaat echter veel verder. Ze onderzoekt niet alleen of de oud-kanselier de partijenwet, de grondwet en zijn ambtseed heeft geschonden, maar ook of de kanselier en zijn kabinet omkoopbaar zijn geweest. De affaire-Kohl kwam immers aan het rollen naar aanleiding van bevindingen van de officier van Justitie in Augsburg, die een grote smeergeldaffaire van 220 miljoen mark op het spoor is. Het gaat hierbij om de leverantie van 36 Fuchs-tanks aan Saoedi-Arabië, waarvoor de regering-Kohl begin jaren negentig toestemming gaf. De eerste bevindingen hebben uitgewezen, dat de toenmalige penningmeester van de CDU, Walther Leisler Kiep, in 1991 in Zwitserland van een wapenhandelaar Karl-Heinz Schreiber één miljoen mark contant heeft ontvangen. Dit geld zou op een geheime CDU-rekening zijn beland. Dat zou ook zijn gebeurd met 11 tot 13,5 miljoen mark, die het Franse bedrijf Elf Acquitaine als smeergeld zou hebben betaald in verband met investeringen in de Leuna-raffinaderij in Oost-Duitsland. Destijds hebben de Franse president François Mitterrand en Helmut Kohl zich enorm ingezet voor de miljardeninvestering. Bij dit project zou 75 tot 85 miljoen aan 'provisies' zijn betaald.

Het Thyssen-concern heeft inmiddels laten weten, dat Kohls vroegere parlementaire staatssecretaris Agnes Hürland-Büning in 1992 500.000 mark heeft ontvangen vanwege haar "adviserende rol" bij deze investering. Kohl en de CDU hebben ontkend met beide smeergeldzaken te maken te hebben. Verdenkingen blijven echter zolang Kohl de namen van de donateurs blijft verzwijgen.

( a d v e r t e n t i e s )