In Kinshasa heerst vrees voor bijltjesdag

Door onze correspondent

KINSHASA, 17 APRIL. De belegerde Zaïrese president Mobutu heeft plannen klaar liggen om systematisch tegenstanders te laten vermoorden, indien hij wordt gedwongen de macht op te geven en het land te verlaten. Dit wordt vernomen uit diplomatieke bronnen in Kinshasa.

Mobutu's plan is een factor geworden bij het vredesoverleg in Zuid-Afrika en bij besprekingen in de Zaïrese hoofdstad tussen Westerse diplomaten en afgevaardigden van de president. Westerse regeringen oefenen druk uit op Mobutu om zonder geweld de macht op te geven. ,,Als hij het plan uitvoert, krijgt hij geen asiel in het Westen, is hem verteld'', aldus een diplomaat. ,,Er bestaat een lijst met namen van degenen die Mobutu's vertrek niet mogen overleven'', zegt deze bron. ,,Op die lijst komen vooral Zaïrezen voor, maar ook Belgen en Amerikanen.'' Diplomaten in Kinshasa nemen het dreigement van zo'n 'bijltjesdag' zeer serieus. Mobutu wil kennelijk een aantal mensen meesleuren in zijn ondergang. De presidentiële garde, waarin Mobutu's trouwste troepen dienen, zou zijn belast met de uitvoering van het plan. Volgens een organisatie in Kinshasa die opkomt voor de rechten van de mens ontving de presidentiële garde de afgelopen dagen extra wapens. ,,Mobutu is iets aan het voorbereiden om deze stad in vuur en vlam te zetten'', aldus een bron bij deze organisatie. ,,Hij beschouwt ons als zijn vijand en wij lopen daarom gevaar.'' Marcel-Laurent Mbayo, adviseur van oppositieleider Etienne Tshisekedi, vreest eveneens voor zijn leven. ,,Er bestaat een lijst met namen van 500 oppositieleden die vermoord moeten worden'', vertelt hij. ,,Tshisekedi staat bovenaan. Mobutu wil vóór zijn vertrek een politiek vacuüm creëren.'' De president zaaide tijdens zijn ruim dertigjarige loopbaan al eerder dood en verderf uit politieke motieven. In 1978 liet hij tijdens een invasie van Katangese rebellen in de zuidelijke mijnstad Kolwezi blanken vermoorden door regeringstroepen. De indruk werd gewekt dat de Katangese rebellen hiervoor verantwoordelijk waren, waarna buitenlandse troepen intervenieerden en de opstandelingen verdreven. In 1991 volgde hij een soortgelijke strategie. Heimelijk gaf hij zijn leger opdracht te plunderen, waarna opnieuw buitenlandse soldaten ingrepen om bedreigde blanken te evacueren. Aan de overkant van de rivier de Zaïre, in de Kongolese hoofdstad Brazzaville, en voor de kust bij Matadi zijn sinds vorige maand ongeveer 2.500 Belgische, Amerikaanse, Britse en Franse soldaten gestationeerd. Hun officiële missie betreft de eventuele evacuatie van 3.000 buitenlanders in Kinshasa. Bij vorige interventies in Zaïre werden minder buitenlandse soldaten ingezet voor meer buitenlanders. ,,Het feit dat het er zo veel zijn, is een politiek signaal aan Mobutu geen rekeningen te vereffenen. We willen grote bloedbaden in Kinshasa voorkomen'', aldus een diplomaat.

(NRC Handelsblad / Voorpagina, 17 april 1997)