Mobutu krijgt drie dagen om te vertrekken

KINSHASA, 10 APRIL. De rebellen in Zare hebben president Mobutu drie dagen de tijd gegeven om te vertrekken. Mobutu zelf heeft zijn burgerpremier, Étienne Tshisekedi, gistermiddag ontslagen en vervangen door een militair, generaal Likulia Bolongo.

Troepen van rebellenleider Laurent-Désiré Kabila trokken gisteren Lubumbashi binnen, de tweede stad van het land en het centrum van de koper- en kobaltwinning. Daarmee zijn ruim eenderde van het nationale grondgebied en alle kostbare mineralen van het land in hun handen. De rebellen kondigden een ,,gevechtspauze'' van drie dagen aan om Mobutu de tijd te geven te vertrekken. De Verenigde Staten hebben de druk op de president opgevoerd door aan te dringen op ,,beëindiging van de dictatuur'' en een ,,ordelijke machtsoverdracht''. Generaal Lukulia, die woensdag aantrad temidden van felle protestbetogingen door aanhangers van zijn voorganger Tshisekedi, verklaarde dat hij Zare naar ,,vrije, democratische en controleerbare verkiezingen'' zal leiden. Voor die tijd, zei de generaal, zal president Mobutu niet aftreden. Gevraagd naar zijn prioriteiten zei hij: ,,Pacificering van het land, voortzetting van de lopende onderhandelingen (met de rebellen) in Zuid-Afrika en herschepping van de voorwaarden voor een goed functioneren van de instellingen''. De generaal zei te hopen op een spoedig wapenstilstandsakkoord met de rebellen van Kabila. Hij waarschuwde dat het leger ,,zal vasthouden aan de posities die het nu inneemt'' en de ,,openbare orde zal verdedigen tegen iedere poging tot verstoring''. Dinsdag kondigde president Mobutu de noodtoestand af. De rebellen trokken gisteren Lubumbashi binnen, de hoofdstad van de zuidoostelijke provincie Shaba, nadat ze voor het eerst tijdens de nu zes maanden oude burgeroorlog op fel verzet waren gestuit van regeringstroepen. Een deel van het garnizoen had zich twee dagen geleden al solidair verklaard met de rebellen, maar vooral leden van de presidentiële garde, de elitetroepen van Mobutu, boden felle weerstand. Vanmorgen was nog onduidelijk wie het internationale vliegveld in handen had. Gisteravond laat stegen twee vliegtuigen op zonder boordverlichting. Meteen na de intocht in Lubumbashi gaf rebellenleider Kabila een persconferentie in het voormalige paleis van Mobutu te Goma, aan de grens met Rwanda. Daar kondigde hij een ,,gevechtspauze'' van drie dagen aan om Mobutu in staat te stellen zich terug te trekken. Pagina 5: VS: tijdperk Mobutu is nu voorbij Kabila: ,,Ik geef Mobutu drie dagen de tijd om contact met ons op te nemen en te praten over zijn vertrek''. Op de vraag of dit nu een staakt-het-vuren was, antwoordde Kabila ontkennend: ,,Een pauze, niets meer. We hopen dat er in deze drie dagen iets belangrijks gaat gebeuren. Mobutu weet waar hij me kan vinden. Vertrekt hij niet naar het noorden, dan zullen we aan alle fronten tegelijk oprukken''. Kabila heeft eerder gezegd ervan uit te gaan dat zijn troepen in juni voor Kinshasa staan. De woordvoerder van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken, Nick Burns, nodigde Mobutu gisteren uit in te gaan op het aanbod van de rebellen. ,,Wij zijn van mening dat het tijdperk van de dictatuur in Zare voorbij is en dat de tijd van stabiliteit en democratie - als democratie mogelijk is - nadert'', aldus Burns. Mike McCurry, woordvoerder van het Witte Huis, zei het tijd te achten voor een ,,ordelijke machtsoverdracht''. Generaal Likulia Bolongo reageerde aldus op de Amerikaanse pressie: ,,De president stapt pas op als hij de verkiezingen verliest. Wij zien niet in waar een ander land het recht vandaan haalt zich in onze zaken te mengen en ons te dwingen ons niet aan onze wetten te houden''. (AFP, AP, Reuter)

(NRC Handelsblad / Voorpagina, 10 april 1997)