Mobutu kondigt noodtoestand af in Zaïre

Door onze correspondent KOERT LINDIJER

KINSHASA, 9 APRIL. President Mobutu van Zaïre , die wordt geplaagd door oprukkende rebellen in het oosten, een dwarse eerste minister en prostaatkanker, heeft gisteren voor het hele land de noodtoestand afgekondigd. Lubumbashi, de tweede stad van Zaïre, wordt verder ingesloten door rebellentroepen, maar was vanmorgen nog niet in hun handen.

De besprekingen in Zuid-Afrika tussen een delegatie uit de hoofdstad Kinshasa en medestanders van rebellenleider Laurent-Désiré Kabila zijn gisteren zonder resultaten opgeschort. President Mobutu kondigde gisteravond voor de televisie aan dat de noodtoestand, die afgelopen najaar werd uitgeroepen in de oostelijke provincies Noord- en Zuid-Kivu, is uitgebreid tot het gehele nationale grondgebied. Dit betekent dat in de provincies die nog niet zijn bezet door de rebellen militaire gouverneurs worden aangesteld. Vanmorgen werden de belangrijkste verkeersknooppunten van Kinshasa en wegen die toegang geven tot het kabinet van premier Étienne Tshisekedi bezet door enkele honderden manschappen van Mobutu-getrouwe legeronderdelen. Aanhangers van de eerste minister, die vandaag zou worden genstalleerd, werden met traangas verspreid. Oppositieleider Tshisekedi, die vorige week door Mobutu werd benoemd, ontbond meteen het parlement en kondigde de vorming aan van een kabinet dat wordt gedomineerd door zijn politieke medestanders en waarin geen plaats is ingeruimd voor ministers uit de partij van Mobutu. Daarop kondigden parlementsleden van Mobutu's partij aan de premier weg te stemmen. Dit ontlokte gisteren heftige betogingen van Tshisekedi-aanhangers. De delegaties van regering en oppositie in Kinshasa en van Kabila's rebellen zijn gisteren in Pretoria, Zuid-Afrika, na schorsing van hun eerste overlegronde uiteengegaan. Volgens één der voorzitters van de besprekingen, de speciale gezant van de Verenigde Naties voor Midden-Afrika Mohamed Sahnoun, zijn partijen het eens geworden over de noodzaak van een ontmoeting tussen president Mobutu en rebellenleider Kabila. Intussen verhoogt het rebellenleger de druk op Lubumbashi, de hoofdstad van de koperprovincie Shaba en de tweede stad van Zare. Meerdere bronnen melden dat de opstandelingen gisteravond zijn binnengetrokken in het stadje Likasi, zo'n 100 kilometer ten noordwesten van Lubumbashi. Gisteren werden ook gewapende rebellen gesignaleerd op 10 kilometer ten zuiden van de provinciehoofdstad. Aan de rand van de stad hoorden inwoners vanmorgen sporadisch mortiervuur. (AFP, Reuter)

(NRC Handelsblad / Buitenland, 9 april 1997)