Wat eet een Belg nog, en wat niet?

Door onze correspondent BIRGIT DONKER

BRUSSEL, 7 JUNI 1999. Kip, ei, salami en paté: de lijst met verdachte producten groeit met de dag. In België is de verwarring compleet.

Het is inmiddels een vertrouwd gezicht in Belgische supermarkten: gaten op de schappen en personeel dat massaal producten uit de rekken haalt. In de vestiging van Delhaize bij de Brusselse beurs hadden ze net hondenvoer, koekjes en kip uit de schappen gehaald en de Belgische eieren vervangen door Italiaanse, toen ze zaterdag konden beginnen aan het weghalen van vetrijke varkens- en rundvleesproducten zoals salami en paté. Winkelende mensen turen aandachtig op de etiketten van producten: zou er ei in zitten en zo ja, komt het dan tenminste uit het buitenland? Sommige klanten hebben zelfs een uit de krant gescheurde lijst in de hand, met mogelijk met dioxinen besmette producten.

In België is de verwarring compleet. Het wordt steeds onduidelijker wat je nog mag eten en wat niet. Kranten publiceren dagelijks nieuwe lijsten met verdachte producten. Vorige week had de overheid een voorlopige lijst opgesteld met verdachte kip- en eiproducten, die afgelopen vrijdag werd aangevuld met vetrijk rund- en varkensvlees en vandaag is daar nog boter bijgekomen. De regering vergadert continu om de lijst met mogelijk besmette producten bij te werken. De dreiging bestaat dat meer zuivelproducten uit de handel worden gehaald, hoewel de minister van Volksgezondheid tot nu toe volhoudt dat de melk zodanig wordt vermengd dat kans op besmetting erg klein is.

Zwangere vrouwen en moeders die borstvoeding geven wordt aangeraden volledig onverdacht voedsel te eten. Maar wat is nog onverdacht? De consultatiebureaus houden extra spreekuren om informatie te geven. Speciaal geopende telefonische informatielijnen worden overstelpt met telefoontjes. Behalve moeders van jonge kinderen bellen veel ouderen met de vraag of ze nog koekjes mogen eten. Ziekenhuizen en scholen vragen zich vertwijfeld af wat ze nog zonder gevaar op het menu kunnen zetten. ,,Het wordt moeilijk nog iets te vinden wat we de kinderen te eten kunnen geven"", somberde vanmorgen een kleuterleidster van de Brusselse crèche De Madeliefjes. Binnenkomende ouders werden ondervraagd in welke winkel zij het afgelopen weekeinde nog vis hadden kunnen bemachtigen. Om de hoek heeft bakkerij De Grave een certificaat aan zijn toonbank gehangen met de garantie dat zijn producten dioxinenvrij zijn. De slager is zoals veel Belgische slagers vandaag dicht, omdat de aanvoer van vers vlees stil ligt wegens een algemeen slacht- en vervoersverbod. In de supermarkt hangt naast de mayonaise een `conformiteitsattest". Maar een garantie van het ministerie van Volksgezondheid werkt inmiddels niet meer op alle klanten overtuigend.

Ook restaurants proberen hun klanten gerust te stellen. Een snackbar tegenover het Brusselse Centraal Station verzekert sinds vorige week zijn `chère clientèle": ,,Al onze producten zijn bereid zonder mayonaise en eieren, behalve de krabsalade en de langoustine."" In de om zijn gastronomie bekende buurt Patershol in Gent is waterzooi van kip nog niet van het menu geschrapt, maar er wordt verzekerd dat de kippen buitenlands of biologisch zijn.

Massaal schakelen Belgen over op vis. Lange rijen stonden afgelopen weekeinde voor de vishandels, die maar met moeite de vraag konden bijhouden. Vis stond ook op het menu bij de kersverse minister van landbouw Herman Van Rompuy, die gisteren een grote barbecue organiseerde. Een week voor de verkiezingen wilde de Vlaamse christendemocraat nog eens flink uitpakken, maar op zijn verkiezingsfeestje waren saté, steak en andere vleesproducten van het menu geschrapt.

Behalve vis verkopen ook bioproducten plotseling goed. Maar om het zekere voor het onzekere te nemen, wijken veel winkelende Belgen uit naar Nederland en Noord-Frankrijk. Vroeger gingen ze naar Zeeuws-Vlaanderen om er goedkoop boter in te slaan, nu kopen ze er mayonaise. In de Noord-Franse megasupermarkten waren eieren en `100 procent Frans vlees" zaterdag al snel uitverkocht. Zelfs Groot-Brittannië is nu in trek bij winkelende Belgen. De zin in vlees wint het van de angst voor dolle koeien.

Op de zondagse Zuidmarkt in Brussel, waar gewoonlijk gebraden kippen draaien aan het spit, waren gisteren kip noch eieren te bespeuren. De normaal drukke markt trok minder mensen en de mensen die er waren durfden nog geen ijsje te kopen. Ook op de Antwerpse vogeltjesmarkt ontbraken gisteren kip- en eierkramen.

De dioxinencrisis is hèt gespreksonderwerp in België. Mensen schamperen dat de regering, die ze toch al niet vertrouwden, hen nu zelfs aan het vergiftigen is. ,,Ze zeggen dat het Vlaams Blok gevaarlijk is, maar deze regering is het ook"", merkte iemand op in een kiosk. Speciale informatielijnen worden behalve door bezorgde moeders ook veel gebeld door mannen die eens willen vloeken op de politici. Ze worden doorverwezen naar de bevoegde ministers. Maar ook worden dioxinengrappen gemaakt, bijvoorbeeld over de afgetreden minister van landbouw Pinxten: ,,Dit jaar valt Pinxten zestig dagen na Pasen.""