| |
 afleveringen UITBUITING REGELS INFORMATIE INKOMSTEN STUDIEBEURS KINDERBIJSLAG VEILIGHEID BELASTING BUITENLAND WERK ZOEKEN BOEKEN LINKS  |
Echte uitbuiting duurt niet lang
Aranka Klomp
DE 'JEUGD van tegenwoordig' wordt steeds noester. Jongeren belagen nog steeds oude vrouwtjes en ze blijven in zandbakken plassen, maar ze trekken wel even hun agenda om te kijken wanneer het werkrooster van het vakantiebaantje het toelaat. In de zomer werken scholieren en studenten gemiddeld vijf weken. Daarmee verdienen ze ongeveer duizend gulden die ze vrijwel onmiddelijk omzetten in luxe goederen. De vakantieperiode is voor de moderne scholier de drukste tijd van het jaar. Wie nog ouderwetse lanterfanters wil zien, maakt nog een kleine kans op een van de officiële hangplekken die van gemeentewege zijn aangewezen. Maar zelfs daar ziet het er na schooltijd tamelijk verlaten uit, zeker nu de eerste seizoensarbeiders al aan de slag zijn gegaan. Een enkele jongere draalt er nog wel rond op de pleintjes in Rotterdam, maar het hangen is niet meer wat het geweest is. Lamlendigheid is veranderd in hangen-op-afspraak. Volgens de Rotterdamse Abdul Sedes (17) is er bijna geen jongere meer die niet werkt. Hij leunt tegen een bankje dat is gedecoreerd met graffiti en brandplekken van sigarettenpeuken. ,,Eerder zag ik mijn vrienden hier dagelijks, maar nu spreken we echt af, want we moeten in onze vrijetijd ook allemaal nog naar de baas. Je zou kunnen zeggen'', verklaart hij na even nagedacht te hebben, ,,Abdul is een deeltijdhanger.'' De Havo-scholier kwam erachter dat hij ook betaald kon hangen, namelijk ,,tegen een stapel kratten bij de statiegeldbalie van de supermarkt''. Hij trekt een portefeuille uit zijn kontzak en opent die grijnzend: ,,Veel geld hoor, en niet voor drugs of zo hè, pas op. Allemaal voor mijn luldoos, mijn GSM'etje.'' De jeugd van tegenwoordig neemt allang geen genoegen meer met een gebietst sigaretje en een opgevoerde brommer. De jeugd van tegenwoordig is mobiel, zowel telefonisch als in levenden lijve per scooter. De ouders van tegenwoordig zijn echter schromelijk achtergebleven bij de moderne wensen van hun kroost en weigeren op te draaien voor de kosten. Pa en ma begrijpen niets van de noodzaak je vrienden mobiel te bellen om ze 'wrede chickies' toe te wensen als ze op stap gaan, of om met luide muziek op een scooter door de stad te 'cruisen'. En dus zit er voor de huidige jongere weinig anders op dan te werken. Terwijl Nederland ligt te bronzen op witte stranden draait de economie in de zomer gewoon door, mede dankzij een half tot één miljoen scholieren en studenten. Hoe beter het gaat met Nederland, hoe meer vakantiebaantjes er zijn te vergeven en hoe groter de financiële behoefte van de jeugd lijkt te worden. Vakantiewerk heeft al lang niets meer te maken met 'spelenderwijs werkervaring opdoen' of met 'leren omgaan met eigen geld'. Vakantiewerk is pure noodzaak geworden, voor zowel de werkgever als de werknemer. Sommige agrarische bedrijven draaien in de zomer voor 80 procent op vakantiekrachten. De gevolgen van zoveel ongeschoolde werklust laten zich raden. De Arbeidsinspectie hield vorig jaar voor het eerst een landelijke steekproef. Bij een op de zeven bezochte bedrijven kwamen de inspecteurs 'tekortkomingen' tegen. In totaal werden ruim 2.400 bedrijven geïnspecteerd. Bij een bollenbedrijf werden 22 werkende kinderen in de leeftijd van tien tot twaalf jaar aangetroffen. Op een aantal campings bleken vijftienjarigen meer dan acht uur per dag te moeten werken. Meerdere malen trof de Arbeidsinspectie dertien-, veertien- en vijftienjarigen aan in fabrieken waar ze werkten met gevaarlijke machines zoals een cirkelzaag. In een kippenslachterij bleken vijftienjarigen aan de lopende band te werken. Het is een greep uit de lange lijst misstanden die de Inspectie rapporteerde na de zomer van 1997. De lijst van ongevallen met vakantiekrachten geeft nog een veel treuriger beeld. Onder meer: afgeknelde vingerkootjes, vingers in een stansmachine, een handpalm onder een spijkerapparaat en een duim onder de cirkelzaag. Een jongen van zestien wordt in Maasland geëlektrocuteerd na een defect in een bloemenmachine en overlijdt. Een even oude jongen in Albrandswaard rijdt met een vorkheftruck van een dijk af, kantelt, belandt onder het voertuig en overlijdt later in een Rotterdams ziekenhuis. S. Verbeek, hoofdinspecteur van de Arbeidsinspectie, zegt geschrokken te zijn van wat in de zomer van 1997 werd aangetroffen. ,,Toch wil ik niet spreken van uitbuiting van kinderen op grote schaal. Ik constateer in het algemeen dat werkgevers toch steeds bewuster hun tijdelijke personeel kiezen, want op incapabel personeel kan een bedrijf niet leunen. Bovendien zijn jongeren mondig. Een jongere die te weinig verdient, houdt het al snel voor gezien. Dan horen ze van vriendjes dat je ergens anders meer kan verdienen en zijn ze weg. Echte uitbuiting duurt nooit lang.'' Maar de jeugd van tegenwoordig is niet alleen mondig, ze is ook koppig. ,,Ze weten het allemaal wel als ze veertien zijn'', is de ervaring van Verbeek. ,,Oppassen met agressieve schoonmaakmiddelen? Daar halen ze hun schouders over op. Ze rijden ook al zonder helm op de brommer, dus ze weten heus wel wat ze doen, denken ze. Naast voorlichting aan jongeren en ouders moet je dan ook de werkgéver erop aanspreken als hij de wet overtreedt. Bij hercontrole bleken alle berispte bedrijven hun leven gebeterd te hebben.'' Werkgevers zijn in alle gevallen, dus ook als het vakantiekrachten betreft, verplicht ernstige ongevallen te melden bij de Arbeidsinspectie. Een werkgever die dat verzuimt te doen, voelt tegenwoordig al snel de hete adem van de ziektekostenverzekeraar van het slachtoffer in de nek. Die probeert steeds vaker de behandelingskosten op de werkgever te verhalen en stelt professionele onderzoeken in naar de ware toedracht van een ongeval. Verbeek: ,,Ook de vakbonden spelen tips naar ons door en we krijgen anonieme meldingen. Een ongeval verhullen heeft dus weinig zin, al heb je altijd werkgevers die het proberen.'' Als voorbeeld noemt hij een geval dat vorig jaar aan het licht kwam. De Arbeidsinspectie kreeg een tip dat jongeren onbeschermd asbest aan het verwijderen waren op een dak. Eenmaal ter plekke ontdekte de inspecteur dat eerder die dag een jongen ter hoogte van de nok door het dak was gezakt. De werkgever had het slachtoffer in zijn eigen auto naar het ziekenhuis gebracht. De jongen had zijn bekken, schaambeen en heiligbeen gebroken, maar zijn baas meldde het ongeval niet. De Rotterdamse Abdul haalt zijn schouders op bij het horen van zoveel vakantiewerk-leed. ,,Risico van het vak'' en ,,moet je maar uitkijken.'' Vorig jaar werkte hij in de garage van zijn oom en maakte hij een misstap waardoor hij van een autobrug viel. ,,Gebeurd is gebeurd, gips erom en ik kon gewoon doorwerken. Ik heb van het verdiende geld een geluidsinstallatie voor op de scooter gekocht.'' Saskia van Laar houdt zich voor de FNV bezig met de vakantiewerkcampagne die net als voorgaande jaren eind juni begint. Dit jaar richt de campagne, 'Keep Cool', zich op de werktijden voor jongeren, terwijl vorig jaar de arbeidsomstandigheden het thema waren. Van Laar: ,,Natuurlijk denken jongeren al snel: ik wil gewoon veel geld verdienen. En dus werken ze zich kapot. Toch hebben ze bepaalde rechten die alleen maar voordelig zijn. Ze mogen na elke viereneenhalf uur werken een half uur pauze nemen bijvoorbeeld. Lekker even uitrusten, even naar buiten of een shaggie roken. Veel vakantiekrachten in de horeca bijvoorbeeld weten dat niet eens.'' Hoewel de FNV nadrukkelijk niet tegen vakantiewerk door jongeren is, maakt de vakcentrale zich wel zorgen om het loon van de allerjongste vakantiekrachten. Onder bepaalde voorwaarden mogen kinderen vanaf dertien jaar een baantje hebben. Voor dertien- en veertienjarigen geldt echter geen minimumloon. Van Laar vreest dat het nu wel heel aantrekkelijk is voor werkgevers om kinderen tegen onredelijke beloning van allerlei klusjes te laten doen. Bovendien, vindt de FNV, mogen kinderen te gevaarlijk werk doen. De FNV heeft de Europese Commissie inmiddels gevraagd na te gaan of de Nederlandse wetgeving wel strookt met de Europese. Op het hangpleintje in Rotterdam komt de uitbater van de buurtwinkel aanlopen. Hij steekt zijn vuist in de lucht. ,,Wat heeft Abdul verteld? Zeker praatjes over zwart werk? Als dat waar is, vliegt hij eruit, want ik doe daar niet aan.'' Abdul haalt gelaten zijn schouders op en slingert zich op zijn scooter. ,,Ik heb mijn geld al op zak en het is mooi weer. Vandaag werk ik maar eens niet. Een man moet ook wel eens een beetje relaxen, toch!?'' |
NRC
Webpagina's
|
