LEZERS

HOOFDREDACTEUREN

NIEUWSSITES

DE  KRANT ALS MERK

GRATIS NIEUWS

UITGEVERS

BEZORGING

Het wordt steeds moeilijker en duurder om de krant op tijd bezorgd te krijgen. Files op de wegen, tekort aan personeel. Wordt het tijd voor een andere oplossing?

Ellen de Bruin

HET REGENT PIJPENSTELEN. Zegt een boze abonnee tegen de moeder van de krantenjongen: ,,Mevrouw, mijn krant was vanochtend drijfnat!'' Antwoordt de moeder: ,,Dat klopt meneer. Mijn zoon was ook zo nat.''

Een klassieke grap, maar volgens de mensen die de bezorging van de krant regelen wél een die de werkelijkheid aardig weergeeft. We zijn hartstikke verwend in Nederland, roepen ze om het hardst. ,,Als je een ansichtkaart wilt sturen met de groeten uit Grollo kost dat tachtig cent, en dan moet je nog zelf de postzegel kopen ook'', zegt Fred Hutson, adjunct-directeur Facilitaire Bedrijven bij PCM . Een krant bezorgen kost een dubbeltje, schat Aalt van den Hardenberg, hoofd logistiek bij uitgeverij Wegener. ,,En we zijn stipter dan de PTT . De abonnee zou zich moeten realiseren dat het heel veel waard is elke dag de krant thuis te krijgen.''

Maar het is de vraag of elke abonnee zich dat realiseert. Volgens Peter Moedt (14) uit Veenendaal, bezorger van NRC Handelsblad en Het Parool, denken veel mensen er gewoon niet bij na. ,,Sommigen worden al kwaad als de krant twee minuten te laat is. Terwijl je daar zelf vaak niks aan kan doen, dan is de distributie te laat.'' Hij heeft de website NRC Bezorgers Point opgericht: ,,De meeste mensen vonden dat dit wel eens tijd mocht worden, een site voor bezorgers.'' (www.groov.freeservers.com).

Feit is dat het steeds moeilijker wordt om de krant op tijd bezorgd te krijgen. Door de toenemende drukte op de wegen, om te beginnen. Vooral de bezorging van middagkranten lijdt daaronder. Bij NRC Handelsblad vindt de laatste aanpassing bijvoorbeeld plaats om twee uur 'smiddags, terwijl abonnees overal in het land voor zessen de krant op de mat moeten hebben. Dat is krap. Ook de bezorgers lijden onder de strakke planning. Gemiddeld moeten ze drie keer per maand wachten tot de kranten er zijn, blijkt uit onderzoek van Cebuco, de marketingservice-organisatie van de dagbladuitgevers. Peter Moedt moet op zaterdag wel eens kiezen: of hij komt te laat op voetbal, of de krant ligt te laat in de bus.

Een groter probleem dan de files is de moeizame zoektocht naar bezorgers. ,,Rond de jaren tachtig begonnen steeds meer bedrijven jongeren als doelgroep te zien voor allerlei baantjes'', vertelt Hutson. ,,En de volgende slag kwam toen de 24-uurseconomie ontstond. Toen is het eigenlijk all out gegaan: jongeren kunnen nu aan de slag bij de grootgrutter, in de horeca, bij agrarische bedrijven, grootwinkelbedrijven, onderzoeksbureaus. En het baantje van bezorger, daar moet je van houden in het Nederlandse klimaat. Daar komt bij dat het werk van een bezorger vrij eenzaam is, terwijl je elders samenwerkt met jongens en meisjes van dezelfde leeftijd.''

De krantensector holde intussen maar een beetje achter deze feiten aan. Of, zoals hij zelf zegt, er is sprake van een 'achterstandsituatie'. Zoals in andere sectoren die moeite hebben personeel te vinden, werden ook hier drie bekende middelen ingezet: aanpak van het 'imagoprobleem' (door middel van een wervingscampagne waarin bezorgers als 'helden' werden aangeduid), hogere lonen (een krantenjongen verdient per uur meer dan een vakkenvuller, en de nieuwste wervingscampagne kopt dan ook: 'geld maakt wel gelukkig'), en allerlei acties en secundaire arbeidsvoorwaarden. Wegener hield onlangs een loterij waarbij 'klachtenvrije' bezorgers een televisie of scooter konden winnen; PCM geeft alle bezorgers regenkleding al wacht bezorger Peter Moedt daar nu al bijna vier maanden op.

Daar komt bij dat de uitgevers door de hogere lonen ook premies moeten betalen, dat de overheid strenger is geworden met controles op naleving van de Arbowet, en dat de Koppelingswet en de oude Vreemdelingenwet met al zijn verblijfsstatussen het lastig maken mensen in dienst te nemen van wie je niet zeker weet of ze wel in Nederland mogen werken.

En dan is er ook nog eens de druk vanuit de kranten om allerlei nieuwe dingen zomaar meebezorgd te willen krijgen, alsof het niets is. Extra katernen, die de krant zo dik maken dat zij bij sommige abonnees slechts gescheurd door de brievenbus past. Gladde magazines die met de hand moeten worden ingeschoven en de neiging hebben om weer uit de krant te glijden. Het Parool kwam met een cd-rom voor gratis internettoegang. Een uitdaging, vindt Hutson van PCM . ,,De kwaliteit van een logistiek proces staat of valt bij beheersbaarheid, routine. Wij willen rust, de hoofdredacties willen gedoe. Er is een natuurlijke spanningsboog tussen die twee.''

Een dure spanningsboog, evengoed. Dikkere kranten betekenen immers grotere opslagplaatsen. En het werven van bezorgers kost ook al zoveel geld. De stijging van de krantenprijzen de laatste jaren komt bijna geheel voor rekening van de gestegen distributiekosten. Kan de krant in de toekomst nog wel aan huis bezorgd worden? Het ziet ernaar uit dat het wel moet. Proeven met chipkaartautomaten in bedrijven liepen bijvoorbeeld op niets uit; de Nederlander wil zijn krant op de mat. En als je haar niet bezorgt, is het de vraag of hij haar überhaupt nog leest, in deze tijden van internet, zegt Hutson. ,,Het is vandaag toevallig droog, maar als het regent, gaan ze er dan een kopen?''

De oplossing, aldus Van den Hardenberg van Wegener, is het loskoppelen van uitgever en distributie. Dan kan een apart distributiebedrijf alle bladen in een wijk bezorgen, van Libelle tot de Arnhemse Courant. Je kunt mensen dan ook de hele dag in dienst nemen, wat de werving van nieuw personeel vergemakkelijkt. Hij ziet dat binnen vijf jaar wel gebeuren. Ook bij PCM worden gesprekken gevoerd over samenwerking met andersoortige bezorgers. ,,Maar het moet wel dezelfde tak van sport blijven: papieren producten van maximaal een kilo, waarvoor de ontvanger niet hoeft te betalen of tekenen.'' We kunnen nog zó verwend zijn, de tijd dat de krantenjongen meteen ontbijt of pizza's komt brengen, zal wel nooit komen.

6,5 KILOMETER Krantenjongens zijn nog steeds jongens: 71 procent van de bezorgers is van het mannelijk geslacht. Zestig procent van de bezorgers is tussen de vijftien en zeventien jaar oud. Een kleine groep gepensioneerde bezorgers trekt de gemiddelde leeftijd omhoog. Ochtendkrantbezorgers zijn gemiddeld 21 jaar oud; middagkrantbezorgers 18 jaar. De krantenjongen is ook nog steeds een schooljongen: 93 procent zegt overdag een opleiding te volgen. Bijna de helft van de bezorgers volgt een vmbo-opleiding, bijna dertig procent zit op havo of vwo. Er zijn twee keer zo veel ochtend- als middagkrantbezorgers. Ochtendbezorgers bezorgen vaker verscheidene titels. Een bezorger legt gemiddeld 6,5 kilometer per dag af, en doet daar ruim een uur over (op zaterdag een kwartier langer). Ochtendbezorgers verdienen gemiddeld 257 gulden per maand; middagbezorgers 173 gulden. Daarnaast zeiden ochtendbezorgers gemiddeld 300 gulden aan nieuwjaarsfooi te hebben gekregen; bij middagbezorgers was dat 257 gulden. Het verloop is groot. Liefst 42 procent houdt er binnen een jaar mee op.