NIEUWE WET

POLITIEK

VERENIGING

FAMILIE

HUISARTS

CONSULENT

TOETSINGSCOMMISSIE

TEGENSTANDERS

BUITENLAND

VRAAGGESPREK

WETSVOORSTEL

VERZOEK

RECHTSZAKEN

SCEN-ARTSEN

WILSVERKLARINGEN

EUTHANATICA

BOEKEN

Geen adressenlijst van artsen

Rentsje de Gruyter
Nu legalisatie van euthanasie binnen bereik komt, gaat de Nederlandse Vereniging voor Vrijwillige Euthanasie op zoek naar een nieuwe invulling van haar rol.

DE EUTHANASIEVERKLARING van de directeur van de Nederlandse Vereniging voor Vrijwillige Euthanasie (NVVE) ligt al jaren oningevuld bij hem thuis in een la. Volgens Rob Jonquière, vorig jaar aangetreden als directeur van de 27-jarige vereniging, is die situatie niet ongebruikelijk. Veel van de ruim 100.000 leden hebben ooit een euthanasieverklaring aangevraagd en hem vervolgens niet ingevuld. Waarom? Iemand die nog gezond is, vindt het moeilijk om antwoord te geven op de gedetailleerde vragen over leven en dood die in de verklaring staan.

De meeste mensen vullen de verklaring pas in, wanneer ze ouder zijn. Het taboe op euthanasie is groter dan men denkt, zegt Jonquière, al hebben ouderen duidelijk minder moeite met het onderwerp. Zij zijn weliswaar minder dan de jongere generaties gewend om vrijuit over persoonlijke, emotionele zaken te praten, maar worden in hun omgeving vaak met de dood geconfronteerd. Dat zet aan tot reflectie.

De hoofdtaak van de NVVE is het verstrekken van informatie en advies op het gebied van euthanasie. Bij de telefoondienst, waar achttien van de 125 vrijwilligers werken, komen uiteenlopende vragen binnen. Het grootste deel van de bellers bestaat uit ouderen, die vanuit hun eigen levenssituatie geïnteresseerd zijn in de (on)mogelijkheden van euthanasie; daarnaast komt het regelmatig voor dat een dochter, verzorger of arts namens iemand belt. Heeft een persoon serieuze plannen, dan zet de NVVE de Ledenondersteuningsdienst in, waar 36 vrijwilligers werken die grotendeels afkomstig zijn uit de gezondheidszorg en het maatschappelijk werk. Zij leggen op verzoek huisbezoeken af. Mogelijke gespreksonderwerpen zijn bijvoorbeeld de rechten van de patiënt, de (on)mogelijkheden van euthanasie en zelfdoding en de communicatie met huisarts en naasten. Ook kan men hulp krijgen bij het invullen van een van de wilsverklaringen. Soms bemiddelt de vrijwilliger tussen arts en cliënt, al onderstreept de NVVE dat het geen adressenlijst bijhoudt van artsen die bereid zijn te helpen bij een euthanasieverzoek. ,,Onze ervaring is dat euthanasiebijstand elke arts zwaar valt'', zegt Loes van den Berg, een der coördinatoren van de Ledenondersteuningsdienst. ,,We geven dan ook geen telefoonnummers. We willen voorkomen dat een beperkt aantal artsen wordt overladen met euthanasieverzoeken.''

Een klein deel van de bellers heeft een euthanasieverzoek ondanks een goede fysieke gezondheid en niet-bejaarde leeftijd. In dat geval wordt de huispsycholoog ingezet, die de helft van deze groep met psychiatrische indicatie doorverwijst naar RIAGG of psychiater en met de andere helft zelf contact onderhoudt. Uit onderzoek van NVVE-psycholoog Martine Cornelisse blijkt dat de meesten veertigers zijn die uitgebreid behandeld zijn, psychofarmaca slikken en desondanks al langdurig met een doodswens rondlopen. Doorgaans hebben zij nauwelijks sociale contacten en werken zij niet. Cornelisse: ,,Deze groep zoekt concrete informatie over zelfdoding, die het in de reguliere hulpverlening heel moeizaam krijgt.''

De NVVE werd in 1973 opgericht door sympathisanten van mevrouw Postma, de huisarts die werd veroordeeld tot een week voorwaardelijke cel omdat zij haar moeder op dier verzoek met morfine had laten sterven. Het doel van de vereniging - maatschappelijke aanvaarding van euthanasie - is ongewijzigd, de werkwijze is veranderd. Van een actiegroep van een veelal ideologisch geïnspireerde elite, evolueerde de NVVE tot een professionele organisatie, die binnen de kaders van de wet wil opereren. De leden zijn ,,niet meer uitsluitend Volkskrantlezers''.

Legalisatie van euthanasie was steeds het hoofddoel; met dat doel in zicht, wil de NVVE zich heroriënteren. Er bestaan plannen voor een uitgebreid marktonderzoek onder de leden, om te achterhalen waarom zij lid zijn en wat hun verwachtingen zijn van de NVVE. Wat blijft is de informatieverstrekking aan uiteenlopende doelgroepen; zo kunnen bijvoorbeeld leraren maatschappijleer de lesmap 'Ik ben mooi geboren, ik wil ook mooi doodgaan' bestellen.

De NVVE gelooft dat het nodig blijft om ,,als vereniging het onderwerp euthanasie levend te houden en onderhoud te plegen''. Tot slot wil de vereniging gaan lobbyen voor een verbetering van de positie van chronisch zieken, mensen met een psychiatrische indicatie en zogenoemde 'lijders aan het leven' (circa 15 procent van het geheel). Hun euthanasieverzoeken vallen formeel binnen de kaders van de wet, in de praktijk zijn ze moeilijk te realiseren.