Stel, u ontvangt een erfenis van 85.000 gulden. Hoeveel belasting moet u daarover betalen?

a. niets
b. 5.582 gulden
c. 23.872 gulden
d. 36.623 gulden

Alle vier de antwoorden zijn juist. In situatie a. is de erflater de partner waarmee u gehuwd bent of al een paar jaar samenwoont. In situatie b. is de erflater uw vader of moeder. Bij c. is de erflater uw broer of zus. Bij d. is de erflater iemand uit uw vriendenkring.

De successiewetgeving is gebaseerd op familierelaties. Naarmate de erfgenamen qua verwantschap verder van de erflater afstaan, betalen ze meer belasting. En naarmate de erfenis groter is, stijgt het belastingpercentage.

Gehuwden hebben het het best getroffen. Zij mogen belastingvrij ongeveer 600.000 gulden van elkaar erven. Als de erfenis groter is, betalen ze over het meerdere 5 tot 27 procent belasting. Ongehuwd samenwonenden bouwen hun belastingvrijstelling op. Na twee jaar samenwonen kunnen zij bijna 120.000 gulden belastingvrij van elkaar erven; na vijf jaar worden ze op dezelfde manier behandeld als gehuwden. Ook kinderen komen er redelijk vanaf. Hun vrijstelling is kleiner (onder de 50.000 gulden is de vrijstelling 17.000 gulden, als ze meer erven is de hele erfenis belast), maar zij vallen in dezelfde lage tariefgroep als gehuwden.

Broers en zusters betalen meer belasting. Hun vrijstelling bedraagt ongeveer 1.700 gulden en zij vallen in een tariefgroep waarbij de tarieven oplopen van 26 tot 53 procent. Erfgenamen die geen (aangetrouwde) familie zijn van de erflater hebben ook recht op een vrijstelling van zo'n 1.700 gulden, maar zij vallen in een tariefgroep die begint bij 41 procent en oploopt tot 68 procent.

Het kabinet wil de successiewet moderniseren. Hiervoor zijn voorstellen gedaan door de commissie-Moltmaker. De commissie wil de vrijgestelde bedragen verhogen, de meeste tarieven verlagen en de procents-trappen per tariefgroep terugbrengen van zeven naar drie. Ook worden er voorstellen gedaan om de positie van samenwonenden te verbeteren.

De staatssecretaris van Financiën zal binnenkort een wetsvoorstel indienen op basis van deze voorstellen. Het is de bedoeling dat de nieuwe Successiewet in 2002 wordt ingevoerd.

Wilsrechten

In het nieuwe erfrecht krijgen kinderen hun deel van de erfenis (het kindsdeel) pas als de langstlevende ouder is overleden. In plaats daarvan krijgen ze een geldvordering ter grootte van hun erfdeel. Maar wat als vader of moeder besluit opnieuw te trouwen? En dan vervolgens als eerste overlijdt? Dan gaat de erfenis naar de nieuwe partner, inclusief de kindsdelen van de kinderen uit het eerste huwelijk. Niet alleen moeten de kinderen dan langer wachten op hun geld, maar ook kan het gebeuren dat goederen met 'gevoelswaarde' dan in de stieffamilie blijven. Om dit potentiële leed te verzachten, heeft de wetgever een oplossing bedacht in de vorm van zogeheten aanvullende voorzieningen: de wilsrechten.

Vanaf 2002, als de nieuwe wet ingaat, krijgen kinderen in bepaalde gevallen de mogelijkheid om goederen ter waarde van hun vordering in eigendom te krijgen. Daarbij houdt de langstlevende ouder wel het vruchtgebruik van die spullen, dus de kinderen kunnen de kast van oma nog niet in hun eigen huis zetten. Maar ten opzichte van de stieffamilie hebben de kinderen dan wel een onvervreemdbaar recht op goederen die van hun eigen familie afkomstig zijn.

Kinderen kunnen een beroep doen op wilsrechten als de langstlevende ouder een stiefouder is of als de eigen vader of moeder later hertrouwd is met een nieuwe partner.