Hoogopgeleide allochtone vrouwen hebben sinds 1989 hun eigen netwerk: ZMV. ,,We worden vrijwel dagelijks gebeld: Kunt u nog een hoogopgeleide migrant voor ons televisiedebat leveren?''

Danielle Pinedo
De een noemt het een 'warm bad'. De ander een 'kweekvijver' of 'veilige haven'. Weer een ander spreekt van het young women network - een parodie op het old boys network. Maar over één ding zijn de zeshonderd leden van het Netwerk voor hoogopgeleide Zwarte en MigrantenVrouwen (ZMV) het eens: het is geen damessociëteit.

Toegegeven, er wordt flink wat gekwebbeld en gelachen in het grachtenpand aan de Utrechtse Wittevrouwenkade, waar het netwerk sinds enkele jaren huist. Maar de centrale doelstelling verliezen de leden niet uit het oog: een positieverbetering voor hoogopgeleide migrantenvrouwen in Nederland.

Het Netwerk-ZMV werd eind jaren tachtig opgericht door een handvol migrantenvrouwen uit Amsterdam. De nadruk op hoogopgeleid (WO en HBO) wekte destijds nogal wat bevreemding, herinnert oud-bestuurslid Garjan Sterk (37) zich. ,,Jan en alleman maakte zich hard voor de positieverbetering van laagopgeleide migrantenvrouwen, en opeens kwam die roep om aandacht voor 'ons soort'. We waren, in de ogen van veel beleidsmakers, een niet-bestaande groep.'' Voorzieningen voor hoogopgeleide migrantenvrouwen, zoals de toenmalige bibliotheek Flamboyant in Amsterdam, werden steeds vaker met sluiting bedreigd. Sterk: ,,De gedachte was: als er al hoogopgeleide migrantenvrouwen bestaan, vinden ze vanzelf hun weg wel. Ten onrechte.''

Alhoewel hoogopgeleide allochtone vrouwen steeds beter presteren op de arbeidsmarkt - 62 procent van de afgestudeerde vrouwen uit de grootste minderheidsgroepen heeft volgens het Sociaal en Cultureel Planbureau een baan - vinden zij nog altijd veel obstakels op hun weg. Migranten beschikken doorgaans over een kleiner sociaal netwerk dan autochtonen en zijn van nature minder zelfredzaam en assertief. ,,Deze houding is voor hun doorstroomkansen weinig functioneel'', concluderen onderzoekers Dagevos, Ode en Pels in het rapport Etnisch-culturele factoren en de maatschappelijke positie van etnische minderheden (1999). ,,Leidinggevenden verwachten een actieve opstelling en het uitblijven daarvan wordt vaak uitgelegd als desinteresse.'' Daar komt bij dat veel personeelsfunctionarissen vooroordelen hebben over de capaciteiten van etnische minderheden; ze zouden minder goed in de bedrijfscultuur passen, minder flexibel zijn en minder hard werken. ,,Probeer daar maar eens tegen op te boksen'', aldus Sterk.

De leden van het Netwerk-ZMV - merendeels vrouwen van Surinaamse, Antilliaanse en Turkse afkomst, van wie sommigen tot de categorie 'bekende Nederlander' behoren - gaan niet de barricaden op om hun doelstellingen te verwezenlijken. ,,Die tijd is voorbij'', zegt de huidige voorzitter Sherida Smith (35). Het beleidsplan 1998-2002 lijkt haar bevinding te bevestigen; op het programma staat een keur aan activiteiten binnenshuis, waaronder themabijeenkomsten (over bijvoorbeeld kinderopvang), workshops voor vrouwen met politieke aspiraties, debatteerwedstrijden, discussies met politici, de begeleiding van studentes (een relatief nieuwe doelgroep) en de traditionele netwerkbijeenkomsten waarop ervaringen en nieuwtjes worden uitgewisseld. Enkele maanden geleden opende het Netwerk een eigen website, waar vacatures worden geplaatst voor leden.

,,Maar vergis je niet'', zegt voorzitter Smith. ,,Wij zijn geen eilandje, wij schuwen de buitenwereld niet.'' Het Netwerk-ZMV onderhoudt nauwe contacten met andere autochtone en allochtone organisaties en netwerken zoals De Vrouwen Alliantie, een samenwerkingsverband van 45 landelijke vrouwenorganisaties, het Emancipatie-platform Utrecht en het Overlegkader Vrouwen uit Minderheden (OVM) dat het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid adviseert over emancipatoire maatregelen. Naarmate ZMV meer naar buiten treedt, neemt ook de naamsbekendheid toe. Smith: ,,We worden vrijwel dagelijks gebeld door bedrijven, werving- en selectiebureaus en journalisten. Kunt u een hoogopgeleide migrant leveren voor ons televisiedebat? We zijn op zoek naar een gekwalificeerd bestuurslid - weet u nog iemand?'' De voorzitter duikt niet voor ieder wissewasje in de ledenlijst. ,,Wat telt, is de motivatie.''

Niet iedereen kan de werkwijze van het netwerk waarderen, zo ondervond Garjan Sterk. Het oud-bestuurslid werd enkele jaren geleden door een lid van het Netwerk-ZMV onder de aandacht gebracht van haar promotor. ,,Niet als vriendendienstje, maar omdat ik goed gekwalificeerd was.'' Haar concurrenten voor het assistentschap-in-opleiding aan de Universiteit van Amsterdam (UvA) dachten daar kennelijk anders over. Sterk: ,,De verdiensten van het netwerk werden na mijn aanstelling tegen mij gebruikt. 'Dat zwarte dametje moet niet denken dat haar bedje gespreid is', werd er achter mijn rug gefluisterd. En dat terwijl iedere weldenkende witte man hetzelfde doet!''

Worden hoogopgeleide allochtone mannen door de leden van het netwerk als potentiële concurrenten beschouwd? ,,Nee'', verzekert Smith. ,,We hebben zelfs even overwogen het netwerk voor hen open te stellen; ook zij lopen tegen een glazen plafond op. Maar de ervaring leert dat mannen al snel de boel overnemen. Solidariteit is een kostbaar goed - maar niet tegen elke prijs.''

Internet: www.netwerk-zmv.nl