NA VIJF NACHTEN bombarderen is het resultaat onduidelijk. Eén ding staat vast: van een snelle inkeer van Milosevic is geen sprake. In eerdere stadia van de Kosovo-crisis is wel eens gedacht dat de Joegoslavische president na een lichte afstraffing vanuit de lucht zou inbinden of door zijn generaals zou worden gedwongen om dat te doen. Dat scenario kan inmiddels in de archiefkast worden opgeborgen.

De volharding aan Servische kant maakt het voor de NAVO niet eenvoudiger. De onderlinge meningsverschillen die al zo lang voor oponthoud hadden gezorgd, komen opnieuw naar buiten. De bemiddelingspoging van een drietal vooraanstaande Russische liberalen in Belgrado die vooral bedoeld lijkt om thuis de zaak van de hervormers onder zware omstandigheden levend te houden heeft verschillende NAVO-leiders doen speculeren over de mogelijkheden van een nieuw diplomatiek initiatief. Op zichzelf moet ruimte blijven voor diplomatie, maar wanneer de vastbeslotenheid om het luchtoffensief voort te zetten bij voorbaat van een vraagteken wordt voorzien, dreigt een averechts effect op te treden.

DE DAGELIJKSE FEITEN werken toch al in het nadeel van de NAVO. De bulletins over aangerichte schade zijn schaars aan details. Op militaire gronden is dat verklaarbaar, maar politiek gezien is het weinig opportuun. Daartegenover staat een aanzwellende vloed van vluchtelingen uit Kosovo. Zij brengen verhalen mee over de Servische furie die zich over de achterblijvers heeft uitgestort. Ook al zouden de gerapporteerde aantallen niet helemaal overeenkomstig de werkelijkheid zijn, de zwakte van het luchtoffensief wordt erdoor aangetoond. De NAVO kan nu eenmaal vanuit de lucht de Servische legioenen slechts indirect voor hun wandaden afstraffen. Dreigen, zoals Amerikaanse woordvoerders doen, met vervolging van oorlogsmisdadigers in een later stadium heeft van nature een hoog abstractieniveau.

Vandaar dat hier en daar voorzichtig wordt gespeculeerd over het inzetten van grondtroepen. Er is nog nooit een oorlog gewonnen met de luchtmacht alleen, vertellen generaals b.d. via de vele televisiestations die zich op het verslaan van de oorlog hebben geworpen. Maar hun dienstdoende voormalige collega's wijzen de politieke leiders vooral op het risico van een operatie op de grond. Zonder grondtroepen kan het niet, met grondtroepen mag het niet, klinkt de optelsom van deskundige overwegingen. Zij herinneren aan de militaire adviezen in de jaren dat Bosnië in stukken werd gescheurd.

DE POLITIEKE LEIDERS van de NAVO houden bij hoog en bij laag vol dat zij niet aan het inzetten van grondtroepen denken, anders dan als vredesmacht na het sluiten van een akkoord met Milosevic. Dat lijkt een voorwaarde te zijn geweest bij het gezamenlijke besluit tot luchtacties over te gaan. Openlijke zelfbeperking was noodzakelijk om de rijen gesloten en de openbare mening op afstand te houden. Tegelijkertijd was het een signaal aan Belgrado dat de NAVO een Joegoslavische oorlogsverklaring niet met gelijke munt zou betalen.

Als de berichten kloppen dat de Serviërs in Kosovo op grote schaal tot etnische zuiveringen zijn overgegaan, dreigt de uitkomst van het overleg in Rambouillet en Parijs snel een gepasseerd station te worden. Het daar bereikte deelakkoord ging nog uit van een bevolkingssamenstelling in het voordeel van de Kosovaren. Intussen worden op de grond nieuwe feiten geschapen. Maar die feiten zijn, anders dan in Bosnië in 1995, in het voordeel van de Serviërs. Tenzij de krijgskansen keren. Maar daaraan bestaan nu juist grote twijfels.