DE VOORPAGINA van het progressieve Vlaamse dagblad De Morgen bestond gisteren uit één grote rouwadvertentie met de tekst: "Wij melden u met droefheid Antwerpen, Gent, Mechelen en vele andere." Elders in België werd gesproken over 'zwarte zondag'.

In strijd met de door de peilingen geopperde verwachtingen heeft het extreem-rechtse Vlaams Blok zich bij de lokale verkiezingen van afgelopen zondag verder weten te verstevigen. In Antwerpen, waar de partij van Filip Dewinter al de grootste was, werd vijf procent gewonnen en schaarde daarmee eenderde van het electoraat achter zich. Na zondag is het Vlaams Blok ook in Mechelen met 25,5 procent de grootste partij. In Gent won de partij 6,8 procent, wat betekent dat bijna één op de vijf kiezers in die stad zich voor het Vlaams Blok heeft uitgesproken. Vanuit Nederlands perspectief bezien, waar extreem rechts na het verdampen van de Centrumdemocraten van Janmaat nauwelijks meer bestaat, is België opeens weer heel ver weg.

Toch is enige relativering op zijn plaats. Het Vlaams Blok heeft weliswaar fors gewonnen ten opzichte van de lokale verkiezingen in 1994, maar vergeleken bij de nationale verkiezingen van een jaar geleden is de aanhang van de partij stabiel gebleven. Het zorgwekkende is dan ook niet zozeer de groei, maar het feit dat de 'traditionele' politieke partijen er niet in geslaagd zijn extreem-rechts terug te dringen. En dit geldt dan weer alleen voor Vlaanderen. In Wallonië is de evenknie van het Vlaams Blok na de verkiezingen van afgelopen zondag wel nagenoeg uitgeschakeld.

WAT TE DENKEN geeft, is dat het Vlaams Blok ook in tijden van economische opleving een rol van betekenis blijft spelen. Het geeft aan dat er meer aan de hand is dan louter angst voor de eigen werkgelegenheidssituatie. Iets wat vaak in het verleden werd gehanteerd als verklarende factor voor de populariteit van extreem-rechts. Het Vlaams Blok is uitgegroeid tot de vergaarbak van nationale onvrede en toont daarmee veel overeenkomsten met de Oostenrijkse FPÖ van Jörg Haider. Natuurlijk heeft de partij zich vooral gemanifesteerd met haar xenofobe gedachten. Maar ook het ongenoegen met de politieke cultuur heeft het Vlaams Blok weten uit te buiten. Dit laatste moeten de andere partijen zich wel degelijk aantrekken. Van alle goede voornemens om het signaal van de kiezer op te pikken (na de vorige overwinningen van het Vlaams Blok) is tot nu toe weinig terechtgekomen. Met de overwinning van het Vlaams Blok is in België ook weer de discussie over het schrappen van de opkomstplicht opgelaaid. Toch is een dergelijke systeemwijziging op dit moment nu juist niet het antwoord op de uitspraak van de kiezers van afgelopen zondag. Daarmee zou immers worden aangegeven dat de stem van een deel van het electoraat niet serieus genomen hoeft te worden. Gemakkelijker kan het Vlaams Blok niet in de kaart worden gespeeld.

BELGIË HEEFT gestemd. De grote meerderheid heeft daarbij op een 'fatsoenlijke' partij gestemd. Tegelijkertijd heeft de uitslag in een stad als Antwerpen aangetoond dat extreem-rechts, waar één op de drie kiezers op het Vlaams Blok stemde, door het electoraat allang niet meer als extreem stemgedrag wordt beschouwd. Dat verschijnsel is niet alleen een zorg voor België, maar net zo goed voor de rest van Europa.

Zie ook:

Winst voor Vlaams Blok in België (7 oktober 2000)

( a d v e r t e n t i e s )