Door een onzer redacteuren
DEN HAAG, 12 AUG. De letterlijke tekst van de managementrapportage van kapitein P.H. Rutten:

Op 3 augustus 1995 kreeg het team het verzoek van CKMar om een managementsrapportage op te stellen over de trauma's, frustraties van het Dutchbatpersoneel. Deze verhalen waren door dit personeel aan de verbalisanten verteld, maar niet opgenomen in het proces verbaal.

Er waren geen danwel onvoldoende voorbereide plannen gemaakt om wat te doen bij een onverhoopte Servische aanval op de enclave. Toen deze dan ook kwam was het een grote chaos. Bij het verlaten van de stad Srebrenica in de richting van Potocari werd zelfs over mensen danwel lijken gereden. De commandovoering tijdens deze actie werd niet door de bataljonscommandant gedaan - hij was volledig van de kaart - maar door zijn vervanger;

Bijzonder veel frustraties kwamen naar boven over het feit dat er op geen enkele wijze (geweldloos) verzet was geboden. De militairen kregen zelfs de opdracht hun wapens neer te leggen. Het leek wel dat er alles aan gelegen was de Serven ten dienste te zijn ten koste van de Moslims, die toch beschermd moesten worden;

Op geen enkele wijze werd het Bosnisch bedienend personeel van de Nederlandse compound in Potocari in bescherming genomen; ook zij zijn met de transporten afgevoerd. Het werd zelfs toegestaan dat de Serven de Nederlandse compound mochten controleren of er zich nog Moslims hadden verborgen. Alleen de 4 tolken mochten blijven en zijn later met Dutchbat naar Zagreb vertrokken;

De 'luchtwaarnemers', die de air-strikes moesten begeleiden waren zo van de kaart dat zij niet in staat waren hun taak uit te voeren. Hun taak werd door anderen overgenomen. Hun commandant - een luitenant - was in Zagreb gestrand;

Waargenomen werd dat in het afgeschermde gebied - de compound - door de Serven, die daar vrij toegang hadden, foto's werden genomen van de vluchtelingen, die binnen de omheining stonden. Van de vluchtelingen was zichtbaar dat ze hevig geëmotioneerd waren. Men las de dood in de ogen van die vluchtelingen. Men kon zelfs de dood ruiken;

Van een bejaard echtpaar is bekend dat de man en vrouw werden gescheiden. Personeel van Dutchbat wilde bemiddelen en zorgen dat de bejaarde man bij zijn vrouw kon blijven. Een Serviër reageerde daarop door de man zijn bezittingen af te pakken en hem bij de andere mannen in te delen. De vrouw reageerde daar hevig geëmotioneerd op. De getuigen hebben allemaal verklaard dat het een ervaring is geweest die veel emoties opriep. Er werd tijdens het scheiden van de mannen van hun gezinnen totaal niet ingegrepen ook al gebeurde dit met bruut geweld;

In een situatie was sprake van overbrenging van een grote groep mensen, die vervoerd werden in een overvolle vrachtwagen, welke was afgedekt met een plastic zeil. Op het verzoek om het plastic zeil te verwijderen om de mensen meer lucht te geven in de brandende zon, werd afwijzend gereageerd door de Serven. Een meisje van 'Artsen zonder Grenzen' dat in die situatie wilde ingrijpen, moest afzijdig worden gehouden toen zij hoorde dat de Serven weigerden om het zeil te laten verwijderen;

Gezien werd dat er grote sommen geld - vooral Duitse marken - aan de Nederlandse militairen werden aangeboden om deze in Nederland op de bank te zetten. De Moslims waren bang dat zij dit ook, wanneer zij de dag zouden overleven, toch kwijt zouden zijn. Waar is dat geld gebleven?

Frustrerend was ook dat door de leiding van Dutchbat geen enkele actie werd ondernomen toen men wist dat van de weggevoerde mannen alle persoonlijke goederen werden afgenomen en op een hoop gegooid bij een huis in de nabijheid en in het zicht van de Nederlandse compound. Op een gegeven moment was dat huis overvol. Alleen door individuele acties werd het lot van deze grote groep mannen - circa 300 personen - enigszins verlicht en werd er transport geregeld voor een aantal van deze mannen;

Veel kritiek was er op het optreden van de UNMO - een Nederlandse majoor. Bij de eerste beschietingen zocht hij een veilig heenkomen in de compound en heeft daarna geen actieve rol meer gespeeld;

Ook toen alle 'vluchtelingen' waren afgevoerd werd er geen toestemming gegeven patrouilles uit te voeren in de enclave om te zien of er nog slachtoffers/gewonden aanwezig waren. Men heeft circa 1 week in de compound verbleven;

Tijdens de verhoren van de getuigen werd waargenomen dat men enigszins afwezig reageerde. Toen een stapeltje foto's op tafel kwam vertelde een getuige ongevraagd, wat hij in de verschillende situaties had meegemaakt. De verhorende teams hadden sterk het gevoel dat men zijn verhaal kwijt wilde en zich niet uitsluitend beperkte tot het beantwoorden van de vragen, welke gesteld werden; er werd zelfs gesteld dat enkelen - na hun vakantie - bij elkaar komen om gezamenlijk 'iets' te ondernemen;

Het algemeen beeld dat heerst bij deze militairen van Dutchbat laat zich het best omschrijven dat zij zich machteloos voelden;

Het lijkt derhalve gewenst dat de militairen nog eens de gelegenheid krijgen om in een persoonlijk gesprek hun 'verhaal' te doen over de ervaringen en teleurstellingen, die zij in de enclave hebben opgedaan, hetgeen zeer frustrerend werd ervaren. Het personeel is ook bang dat wanneer zij hun kritiek uiten tegenover militaire opvangteams hen dat kan schaden in hun verdere militaire carrière.

Venlo, 4 augustus 1995

De teamleider Kodakteam, P.H. Rutten kapitein.

Terug naar overzicht