Affaire Srebrenica

Nieuws

Chronologische reconstructie

Commissie Bakker

Achtergrond

Opinie

De politieke invloed van het rapport van de commissie- Bakker is bescheiden. De Tweede Kamer is verdeeld over de vraag of er een parlementaire enquête moet komen over de val van Srebrenica.

Door onze redacteur RAYMOND VAN DEN BOOGAARD

DEN HAAG, 4 SEPT. Wie in de Tweede Kamer al vóór een parlementaire enquête naar de val van Srebrenica was (D66, CDA, GroenLinks), is dat na de publicatie van het rapport van de commissie- Bakker nog steeds. En wie de beslissing over deze hete aardappel het liefst verder in de tijd zou willen verschuiven (PvdA) of zelfs faliekant tegen is (VVD), vindt vermoedelijk troost in een juist vorige week door het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD) aan de minister verzonden brief dat hun onderzoek naar Srebrenica (in 1995) medio volgend jaar klaar zal zijn. Wie vijf jaar kan wachten, kan dat ook wel zes.

Hoe bescheiden de politieke invloed van het rapport zal zijn, kwam vrijdag al naar voren uit de opmerkingen van premier Kok, die de conclusies al leek over te nemen voordat ze gepubliceerd waren.

"Als de aanbevelingen van de commissie-Bakker relevant zijn, dan nemen we ze mee", zei de premier, sprekend over een mogelijke uitzending van Nederlandse troepen naar een VN-vredesoperatie in Eritrea. Alle gelegenheid dus nog om de uitkomsten van Bakker bij de besluitvorming over deze uitzending te betrekken - de zaak moet sowieso wachten op een resolutie van de Veiligheidsraad van de VN, voorzien voor 11 september.

Voorstanders van een parlementaire enquête naar het drama- Srebrenica vinden in het rapport van de commissie-Bakker nieuwe ammunitie. "Een parlementaire enquête blijft het aangewezen middel voor de Kamer, om tot een politieke afronding van deze zaak te komen", meent CDA-Kamerlid Van der Knaap, die het 'onthutsend' vond te lezen hoe midden jaren negentig ministers in internationale fora 'liepen te leuren' met Nederlandse troepen voor vredesoperaties.

Op het rapport van het NIOD moet het parlement wat het CDA betreft wachten, omdat een enquête, anders dan een wetenschappelijk onderzoek, niet alleen factfinding behelst, maar een politieke daad is.

Bij GroenLinks heeft men zich er al bij neergelegd dat in ieder geval op het boek van het NIOD gewacht moet worden: "Voor de regeringspartijen spelen voor zo'n beslissing nu eenmaal coalitieoverwegingen een rol", verzucht Kamerlid Vos.

Naar het oordeel van GroenLinks bevat het rapport van de commissie- Bakker goede argumenten voor een parlementaire enquête. "Er wordt immers geconstateerd dat de Kamer slecht geïnformeerd was en meer zelf onderzoek zou moeten verrichten." Een enquête zou dit verzuim ten aanzien van Srebrenica een beetje goed kunnen maken.

Regeringspartij D66 blijft ook geporteerd van een parlementaire enquête, juist omdat uit de bevindingen van de commissie-Bakker blijkt dat "de Tweede Kamer in dezen niet brandschoon is en onder invloed van emoties bepaalde beslissingen heeft genomen", aldus Kamerlid Dittrich. "Dat is soms gebeurd op grond van niet goed in kaart gebrachte argumenten. In feit komt het er dan op neer dat je de uitgezonden mensen tot een speelbal van politieke motieven hebt gemaakt". De door Kok vrijdag voorspelde 'relevante aanbevelingen' in het rapport bestaan vooral uit pleidooien voor betere informatievoorziening door de ministeries aan de Kamer en minder onderlinge tegenwerking tussen de ministeries onderling zo'n beetje de uitkomst van elke parlementaire enquête in Nederland sinds de jaren zeventig, en derhalve nauwelijks geschikt als dynamiet onder de coalitie. Desondanks waren vanochtend, in de uren voor de officiële preesentatie van het rapport Bakker, de grote regeringspartijen PvdA en VVD verreweg het voorzichtigst en terughoudend met het geven van een voorlopige reactie. Aan het begin van de middag liet de VVD tenslotte weten 'met belangstelling te hebben kennisgenomen'. Niet kritiek op het kabinet of individuele ministers overheerst in de eerste reacties, eerder lijkt de Kamer de hand in eigen boezem te steken. GroenLinks bepleit de instelling van een permanente Kamercommissie uitzendingen, die, goed geïnformeerd door de ministeries uiteraard en ook op grond van eigen onderzoek, zou moeten nagaan of aan alle criteria voor Nederlandse uitzendingen wordt voldaan. En dat niet alleen vóór uitzending, maar ook gaande de vredesoperatie.

Slechts de Socialistische Partij (SP) is van mening dat het rapport- Bakker 'moet leiden tot grotere terughoudendheid' bij de uitzending van Nederlandse troepen voor vredesoperaties. De grotere partijen, GroenLinks incluis, lijken echter beducht dat een pleidooi voor scherpere voorwaarden bij uitzending, en strengere controle op de mogelijke evolutie van die voorwaarden, zou kunnen leiden tot een ernstige belemmering bij de uitzending van troepen - tot een nieuw Nederlands isolationisme bij vredesoperaties dus eigenlijk.

"De winkel moet wel openblijven", laat een buitenlandspecialist uit de Kamer weten. "Als uitzending nu vreselijk veel moeilijker wordt, dan hebben we onszelf met het rapport van de commissie-Bakker aardig in de voet geschoten".

De werkelijkheid van militaire operaties verdraagt zich ook niet noodzakelijkerwijze met het streven naar de perfecte parlementaire controle, valt ook te horen. "De commissie-Bakker mag er dan voor pleiten dat de Kamer, liefst in het openbaar, op de hoogte wordt gehouden over het verloop van operaties, maar de ervaring leert dat de grote mogendheden dat verloop veelal onder elkaar bepalen, zonder consideratie voor de Nederlandse besluitvorming".