De VVD voert oppositie in de coalitie over het rekeningrijden. De regeringsfractie blaft maar bijt nog niet.

Door onze redacteuren KEES VAN DER MALEN en FLORIS VAN STRAATEN

DEN HAAG, 28 SEPT. Minister Netelenbos (Verkeer en Waterstaat) heeft gisteren gewonnen. Maar de VVD heeft niet verloren. De minister kan verder met de onderhandelingen over haar anti-fileplan voor de Randstad. En de VVD-fractie handhaaft zijn verzet tegen de komst van tolpoortjes. Tot hoever en tegen welke prijs blijft vooralsnog onduidelijk.

Gisteren voorkwam de ChristenUnie van RPF en GPV dat een Kamermeerderheid ontstond voor een VVD-motie die de minister in ernstige problemen had kunnen brengen. De VVD wilde vastleggen dat regio's die niet meewerken aan de komst van tolpoortjes toch geld voor extra investeringen in wegen en openbaar krijgen. Met die lijn doorkruiste de regeringsfractie de onderhandelingen van Netelenbos op het meest gevoelige punt. Minister Netelenbos kan na het verwerpen van de motie haar onderhandelingen normaal voortzetten, maar de VVD waarschuwt dat zij scherp blijft opletten wat de minister precies doet. Daarvoor hebben de liberalen een lijstje met maar liefst zeven punten in de binnenzak. "De minister is gewaarschuwd", zei fractieleider Dijkstal gisteren na de stemming buiten de vergaderzaal. De zeven punten zijn voor de VVD 'het spoorboekje', waaraan zij het voorstel van Netelenbos toetsen. "Dit was pas het eerste punt", zei Dijkstal.

De VVD voert oppositie binnen de coalitie en hanteert daarbij grote woorden. Coalitiepartner PvdA, de partij van minister Netelenbos, is geïrriteerd over de toonhoogte van de coalitiepartner, maar gist nog hoever de coalitiepartner durft te gaan. De koers van de VVD wordt als 'glibberig' en 'dubbel' ervaren, en achter de hand klinken zelfs verwijten dat de VVD 'onbetrouwbaar' bezig is. Maar publiekelijk spreekt de PvdA die ernstige verwijten niet uit. Daarvoor staat er net teveel op het spel.

PvdA-verkeersspecialist Van Gijzel ergert zich in toenemende mate aan de opstelling van de VVD. Hij wijst erop dat de VVD nog maar enkele maanden geleden akkoord ging met aanvullende afspraken over het regeerakkoord op het omstreden punt van het rekeningrijden. Uitgerekend tijdens de onderhandelingen daarover vergeleek het VVD-Kamerlid Blaauw de aanpak van Netelenbos met " prostitutie met overheidsgeld". Ook dat leidde tot irritatie aan PvdA-zijde. , ,Als een partij een overeenkomst sluit, moet ze daar ook vol voor gaan", aldus Van Gijzel.

En de VVD? Die speelt met enige verve de vermoorde onschuld. 'Er is niks aan de hand, wij houden ons aan de afspraken in het regeerakkoord, we zijn alleen heel erg kritisch', zo wordt in liberale kring gezegd. Verder moet niemand de VVD verdenken van verkeerde bedoelingen. En trouwens, andere zaken worden in de coalitie momenteel overanderlijk prettig geregeld. VVD en PvdA (met D66 als bondgenoot) staan momenteel in een egelstelling. De VVD blaft tegen de minister, maar bijt niet door. En de PvdA mort tegen de coalitiepartner, maar houdt zich eveneens in. Die houding heeft alles te maken met de fase waarin de onderhandelingen van minister Netelenbos met de regio's verkeren. Dezer dagen moeten de gemeenten laten weten of zij instemmen met de deal: tolpoortjes accepteren én extra gelden voor de infrastructuur incasseren.

Voor de VVD geldt dat de minister niet te ver mag gaan. Maar voor de PvdA geldt evenzeer dat die partij zich niet aan ieder akkoord wil binden. De VVD mag dan dé partij zijn van autorijdend Nederland; voor de PvdA is de automoblist tegenwoordig evenzeer een factor om rekening mee te houden. 'Wij willen niet de laatste uitvinder zijn van het rekeningrijden", zo klinkt het in de PvdA enigszins defensief. Van een ernstig conflict in de coalitie is nog geen sprake. Wel van een wapenstilstand. Met de VVD als de partij die de meeste munitie in huis heeft om te schieten. Alle partijen weten ook dat het rekeningrijden op zijn vroegst pas in een volgende kabinetsperiode kan worden ingevoerd.