Het succes van minister Tineke Netelenbos leek al in kannen en kruiken. Nu strooit de VVD zand in de machine. Nieuw rumoer rond het rekeningrijden.

Door onze redacteur FLORIS VAN STRAATEN

DEN HAAG, 27 SEPT. Zichtbaar aangeslagen stonden minister Netelenbos (Verkeer en Waterstaat) en haar ambtenaren gisteravond kort voor middernacht buiten de vergaderzaal van de Tweede Kamer. Maandenlang had het er naar uit gezien dat ze haar anti-fileplannen voor de Randstad, inclusief het rekeningrijden, soepel door de Tweede Kamer zou kunnen loodsen. Maar uitgerekend coalitiepartner VVD stak in de persoon van het Kamerlid Hofstra bij een spoeddebat op het laatste moment een lelijke spaak in het wiel. Samen met zijn CDA-collega Reitsma, een geharnaste tegenstander van het rekeningrijden, begon Hofstra gisteravond te morrelen aan het fundament van de strategie van Netelenbos. Juist de koppeling van omvangrijke nieuwe investeringen in de infrastructuur aan de tolpoortjes was vorig jaar immers de grote vondst van Netelenbos waarmee ze de talrijke tegenstanders van het rekeningrijden de wind uit de zeilen wist te nemen.

Hofstra nu noemde het gisteren ongepast dat Netelenbos de vier grote stadsregio's dreigde met het verlies van een heel pakket van investeringen in de infrastructuur als ze niet wilden meewerken aan de tolpoortjes. De VVD'er sprak in dit verband van "machtsmisbruik en wellicht zelfs chantage". Hofstra en Reitsma dienden daarom een motie in om hieraan een einde te maken. Die kon in elk geval rekenen op steun van de SGP en van de SP, die niets moet hebben van de plannen van 'Tineke Tolpoort'. Uiteindelijk gaf de stem van de ChristenUnie van RPF en GPV echter de doorslag en werd de motie vanmiddag met een nipte meerderheid afgewezen. Op grond van de motie zou de schade voor het niet meewerken aan het rekeningrijden per regio beperkt blijven tot 250 miljoen gulden (het vervallen van de rijksbijdrage aan een mobiliteitsfonds) én de gederfde inkomsten uit de tolgelden. Dat lijkt een prijs die sommige regio's wel willen betalen in ruil voor het niet doorgaan van het door velen verfoeide rekeningrijden.

De interventie van Hofstra, die nimmer onder stoelen of banken heeft gestoken dat hij zelf sceptisch staat tegenover de tolpoortjes, was zorgvuldig getimed. Volgende week zullen de meeste betrokken regioraden en gemeenteraden er over moeten stemmen of ze de 'bereikbaarheidsconvenanten' met minister Netelenbos aanvaardbaar vinden of niet.

Het gaat daarbij in totaal om zo'n elf miljard gulden aan investeringen in nieuwe wegen en openbaar vervoer in en om Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Utrecht. Netelenbos heeft steeds uitdrukkelijk gezegd dat het om een " integraal pakket" gaat, waarvan ook de invoering van in totaal elf tolpoorten deel uitmaakt. Netelenbos zelf geeft er overigens tegenwoordig de voorkeur aan om te spreken over 'spitsheffing' in plaats van rekeningrijden.

De regio's hebben er op hun beurt nooit een geheim van gemaakt dat ze een afkeer hebben van het rekeningrijden. In de vette investeringen in de eigen infrastructuur zijn ze daarentegen zonder uitzondering zeer geïnteresseerd. Hoe de stemmingen uitvallen is nog ongewis. Vooral in Utrecht maar ook in Den Haag en Rotterdam blijft er verzet bestaan tegen de voorstellen van Netelenbos. Met hun motie steken Hofstra en Reitsma de oppositie aan de vooravond van de stemming nadrukkelijk een hart onder de riem.

Netelenbos reageerde furieus op de actie van Hofstra. Ze herinnerde eraan dat ze de plannen altijd als een "totaalpakket" heeft gepresenteerd. Ook Hofstra had zich daar eerder niet tegen verzet. "Ik begrijp overigens best waarom die woorden vallen", viel ze uit naar Hofstra. "Het is om te proberen om erg veel zand in de machine te gooien, op het moment dat wij in de eindfase van het spel zitten. Dat is wat mij absoluut niet aanstaat."

De minister liet nogmaals weten dat mochten er regio's besluiten om het 'totaalpakket' af te wijzen, ze veel dreigen te verliezen. Er kon volgens haar geen sprake zijn van "selectief winkelen" in het pakket. Dat zou volgens haar niet eerlijk zijn tegenover andere delen van het land, die dikwijls ook grote behoefte hebben aan nieuwe investeringen in de infrastructuur. De extraatjes voor de Randstad zijn en blijven wat haar betreft nadrukkelijk gekoppeld aan de tolpoortjes.

Netelenbos kreeg krachtige steun van haar partijgenoot Van Gijzel, die Hofstra als een ware straatvechter attackeerde. Zo dreef hij onder meer de spot met de corpulentie van de VVD'er en beschuldigde hij hem ervan de VVD in de provincie Noord-Holland te hebben verzekerd dat ze niet met het rekeningrijden hoeven in te stemmen. Tegen een prijs van 250 miljoen gulden kunnen ze er wel onderuit. , ,U tekent twee keer een regeerakkoord in Den Haag, en u gumt in de regio uw handtekening gewoon weer weg", fulmineerde Van Gijzel. Van der Steenhoven (GroenLinks) wist te melden dat Hofstra de Utrechtse VVD eveneens zo'n garantie zou hebben gegeven.Hofstra toonde zich op zijn beurt weinig onder de indruk van de woede van zijn tegenstanders. Breed lachend verliet hij de Kamer in de wetenschap dat hij de invoering van het rekeningrijden op zijn minst weer enigszins had gefrustreerd.