Er zijn nog maar weinig sectoren in de Nederlandse economie waar de vakbeweging oppermachtig is. Op dit moment is nog maar een op de vier werknemers lid van een vakbond. Achter dat gemiddelde gaan grote verschillen schuil: in de zakelijke dienstverlening (advocatuur, advies enz.) is nog geen 7 procent bij een bond aangesloten, terwijl bijvoorbeeld bij de Nederlandse Spoorwegen de helft van het aantal werknemers lid is van een vakbond. Bij het onderdeel NS Reizigers, dat verantwoordelijk is voor het passagiersvervoer per spoor, ligt de organisatiegraad nog hoger, op 70 procent.

De grootste vakbond bij NS Reizigers is de VVMC, met zo'n 3.500 leden. Deze categorale bond, die leden werft op basis van hun beroep, behartigt alleen de belangen van machinisten en conducteurs. Op de tweede plaats staat FNV Bondgenoten, met circa 3.300 leden. Ook zijn er nog twee kleinere bonden actief, de Vervoersbond CNV en de vakbond voor hoger personeel VHS. Deze bonden beschikken beide over enkele honderden leden bij het spoor. Tot voor vorig jaar was de spoorwegvakbond FSV de grootste bond bij het spoor. Begin 2000 is deze bond echter gefuseerd met FNV Bondgenoten.

Anders dan de VVMC, behartigt FNV Bondgenoten de belangen van alle werknemers in een aantal sectoren. Dat maakt het voor de FNV-bond lastiger om met radicale standpunten te komen; immers als de onderhandelaar bij het spoor iets roept dat ingaat tegen afspraken die bijvoorbeeld in het streekvervoer zijn gemaakt, dan is dat zowel intern als extern lastig uit te leggen. Ook moet FNV Bondgenoten erop letten dat de eigen standpunten passen binnen het beleid van de overkoepelende vakcentrale FNV. Het personeel van NS Reizigers toont steeds weinig animo voor gematigde standpunten. Eerst stapten werknemers massaal over van de FNV-bond naar de toen veel radicalere FSV; na de fusie besloten veel leden over te gaan naar de VVMC. Toen ook deze te veel naar de directie leek te luisteren, doken de ongeorganiseerde personeelscollectieven op, die de drijfveer waren van het conflict.