Honen om dames in een lange broek

Als Labour de verkiezingen wint, verdubbelt het aantal vrouwen in het Lagerhuis. Maar de weg naar de top blijft vol mannen en mannetjesgedrag.

Gijsbert van Es
AFGELOPEN WINTER is het nog eens nageteld door de "vakbond' van de 179 par lementen in de wereld, de Interparliamentary Union in Genève. Het Britse parlement telt, internationaal vergeleken, bar wei nig vrouwen. Zelfs in de Iraakse "volksvertegenwoordiging' van Saddam Hussein hebben meer vrouwen zitting dan in het La gerhuis te Londen aan de Theems. De Britse politiek is ronduit vrouwvijandig, zo ervaren vrouwelijke parlementariërs van links en rechts. Macho-gedrag domineert de verhoudingen. Het commentaar is niet van de lucht als vrouwelijke volksverte genwoordigers de euvele moed opbrengen in broek gekleed te verschijnen in het Lagerhuis. Oud-journaliste Julie Kirkbri de, de laatst gekozen Tory in het Lagerhuis, zei eind vorig jaar in een vraaggesprek voor de BBC-televisie over haar mannelijke collega's: ,,Volwassen mannen gedragen zich als giechelende schooljongens bij alles wat ook maar enigszins met seks te ma ken heeft. Ik schaam me soms voor hen. I hope my mum isn't watching.''

De voormalige actrice Glenda Jackson beschreef onlangs in The Guardian haar eerste in drukken van het Lagerhuis, na dat zij in 1992 voor Labour een zetel had veroverd. Haar oog viel op de enorme kapstokhaken in de garderobe, waaraan de ge achte afgevaardigden hun zwaarden moeten kunnen op hangen. Zij verbaasde zich ero[-] ver dat de Houses of Parliament wel beschikken over een schiet baan, maar dat een kinderdagverblijf er node ontbreekt. Het zijn eerder anachronismen dan uitingen van seksisme, zo berustte Jackson, om vervolgens fel van leer te trekken tegen het gedrag van haar paternalisti sche en/of hanige collega's. Met ter afronding de volgende observatie: ,,Ik was verrast te ontdekken, toen ik vorig jaar voor het eerst het woord voerde vanaf de eerst rij, dat de beroemde Dispatch Box (een van de kistjes op de tafel tussen regeringsfractie en oppositie, red.) eens flink geboend zou moeten worden.''

Het mannelijk chauvinisme van het Lagerhuis schuilt niet al leen in vele kleinigheden. Wat domineert, aldus vrouwelijke parlementsleden in diverse publicaties, is het platte mannetjesgedrag. Gezond verstand telt niet; scoren, daar gaat het om. Men zoekt niet naar consensus, men polariseert.

In dat klimaat zou het voor vrouwen moeilijk opereren zijn. Maar dat is niet de enige drem pel. In de selectieprocedure van de partijen ligt zo mogelijk een nog grotere barrière. Wie kandidaat wil zijn, moet zich profileren in vele tientallen districts vergaderingen. De kandidaten moeten eindeloze forumdis cussies aflopen om zich te on derwerpen aan het vragenvuur uit rokerige zaaltjes - een maandenlange campagne die vele duizenden guldens vergt voor reiskosten en wervend drukwerk, dit alles te betalen uit eigen zak.

En dat is nog slechts het openbare gedeelte van het netwerken dat is vereist om de Olympus te kunnen bestijgen namens districten als Hackney North & Stoke Newington of Liverpool, Broad Green. Niets voor een vrouw dus, dat geploeter tijdens ,,unsociable hours'', zoals een anonieme mannelijke kandidaat vorige maand vol mede leven vaststelde in een Britse krant.

Opiniepeilingen voorspellen een onwenteling op 1 mei: Blair verslaat Major. Als die progno se uitkomt, zal dat ook ingrij pende gevolgen hebben voor het aantal vrouwen in het Lager huis. Een kwart van de Labour- kandidaten bij de komende ver kiezingen zal vrouw zijn. ,,Als wij de voorspelde winst inder daad binnenhalen, dan zullen onze vrouwelijke kandidaten tachtig à negentig zetels veroveren'', zegt Meg Russell, de Wo men's Officer van Labour. Het vrouwelijk aandeel in het Lager huis zou daarmee bijna verdub belen, van ruim negen naar circa zestien procent.

De relatieve vrouw-vriende lijkheid bij Labour is overigens niet zonder slag of stoot tot stand gebracht. Onder druk van een krachtige vrouwenlobby, onder meer verenigd in de orga nisatie Emily's List, stelde een Labour-congres in 1993 een "actief voorrangsbeleid' vast. In al le tussentijds vrijvallende kies districten met een duidelijke La bour-meerderheid en in de helft van nieuwgevormde districten zou de partij via zogenoemde all women shortlists louter vrouwen naar voren schuiven.

Een protesterende mannen lobby werd op het congres weg gestemd. Maar twee mannelijke kandidaten mepten terug, nadat ze in 1995 door vrouwen waren gepasseerd. Ze meenden dat hier sprake was van rechtsonge lijkheid. Ze legden de kwestie voor aan een rechtbank in Leeds. In januari '96 oordeelde de rechter dat de selectieproce dure van Labour in strijd was met de Wet tegen Seksediscri minatie uit 1975.

De all women shortlists waren om zeep geholpen. De zaak voorleggen aan een hoger rechtscollege zou ten minste een jaar vergen. Het zou bovendien een lelijke barst betekenen in de zorgvuldig gepolijste eenheid van Blairs New Labour. Het par tijkader besloot daarom eerst de strijd aan te binden tegen de Tory-vijand en pas na de komende verkiezingen de procedure van kandidaatstelling weer ter dis[-] cussie te stellen. Intussen brengt Labour, ook zonder de ge wraakte voorkeurslijsten, op 1 mei een ongekend aantal vrouwen in het strijdperk.

In contrast daarmee slaat de Conservatieve Partij een weinig positief discriminerende figuur. De Tories zullen, door het voor spelde verlies, maar ook door pensionering van enkele voor aanstaande vrouwelijke parle mentariërs, betrekkelijk weinig vrouwen naar de leren banken in Westminster kunnen afvaardigen. ,,De Conservatieve Partij heeft de aansluiting met de nieu we generatie vrouwen jammer lijk verloren'', sprak vice-partij voorzitter Dame Angela Rumbold eind vorig jaar op een conferentie van Tory-vrouwen in Londen.

Als het aan Rumbold had ge legen, dan zou haar partij voor de kiesdistricten lijsten hebben opgesteld met gelijke aantallen mannelijke en vrouwelijke kan didaten. Het initiatief is stukgelopen op de mannelijke gevestigde orde in de partij die deze "waardevolle suggestie" pas na de verkiezingen wil bespreken.

En ook dan maken dergelijke nieuwerwetsigheden weinig kans van slagen. ,,Tory officials have consistedly pooh-poohed po sitive discrimination as a politicy of tokenism'', aldus een sombere Dame Angela. Vrij vertaald: vergeet het maar.