Bijlmer-enquête

Actueel

Rapport enquete-commissie

Lading

Ondervraging politici

Gezondheid bewoners en bergers

Getuigen

Relatie Israel

El Al

Betekenis parlementaire enquête

Artikelen op datum

Profiel over de Bijlmerramp
(21 jan. 1999)

Door onze redacteuren
Tijdens het verhoor van ex-premier Lubbers voor de enquêtecommissie dook de afkorting DMMP op. De onthulling van oud-premier Lubbers dat Israel in anderhalf jaar bijna een ton DMMP geleverd kreeg door het Amerikaanse bedrijf Solkatronic maakt het DMMP-raadsel nog groter dan het al was.

Zelf herhaalde de afnemer, het Israel Institute for Biological Research (IIBR), twee weken geleden in een schriftelijke verklaring aan NRC Handelsblad dat het DMMP uitsluitend gebruikt wordt voor het testen van grote filterinstallaties zoals die aanwezig zijn in schuilkelders. ,,Wij hebben deze toepassing ook duidelijk aan Solkatronic bekendgemaakt'', aldus adjunct-directeur dr. A. Golombek.

Het gebruik van DMMP voor het testen van gasmaskers is in de VS inderdaad gangbaar. Maar Solkatronic liet in oktober vorig jaar juist weten niet op de hoogte te zijn van de Israelische toepassing. En geen van de door deze krant in binnen- en buitenland geraadpleegde deskundigen op het gebied van chemische oorlogsvoering kon zich voorstellen dat er 240 kilo DMMP voor nodig was om filters te testen, laat staan een ton. Daar komt bij dat de Israelische producent van de filters, Shalon Chemical Industries, zelf een modern kwaliteitslaboratorium bezit.

Anderzijds staat vast dat een ton DMMP, omgezet in sarin of soman, geen militaire betekenis heeft. Er bestaan bomtypen die de hoeveelheid in één keer kunnen opnemen. Hoogstens zou het uit DMMP bereide sarin gebruikt kunnen worden om er nieuwe wapens mee te beproeven. Omdat al sinds 1974, en zeker sinds 1991, wordt aangenomen dat Israel op industriële schaal zenuwgas produceert, ligt dat niet voor de hand.

De derde mogelijkheid is dat het DMMP als zodanig, dus niet omgezet in sarin, wordt toegepast in veldtesten. In de VS zijn, zeker tot aan 1988, grote hoeveelheden DMMP gebruikt om er aanvallen met zenuwgas mee na te bootsen, onder meer om te onderzoeken of de opgewekte nevelwolk op afstand is waar te nemen.

Nadat een werknemer van het testgebied Dugway Proving Ground in Utah in 1984 per ongeluk door DMMP werd getroffen, en prompt ziek werd, is het materiaal geleidelijk door ongevaarlijker ‘simulantia' vervangen.

Het is zeker dat ook Israel aanvallen met zenuwgas in het open veld nabootst. Nog in oktober vorig jaar rapporteerde het IIBR daarover in een lezing voor het Amerikaanse defensie-instituut Edgewood. Gezien de bedenkelijke status van het DMMP zou men er belang bij kunnen hebben dit soort proeven in Israel geheim te houden. Onduidelijk is waarom het IIBR het DMMP helemaal uit de VS laat komen als ook Akzo Nobel het onder de merknaam ‘Fyrol DMMP' als vlamvertrager kan leveren. Daarin kan een rol spelen dat het ‘verdachte' IIBR door de Nederlandse Economische Controle Dienst niet als eindgebruiker wordt geaccepteerd. Zelfs de VS weigeren, sinds de ondertekening van het verdrag tegen chemische wapens (in 1993) waarschijnlijk vergunning voor levering van DMMP aan het IIBR. Het is toch wel opvallend, zegt dr. Jean Pascal Zanders, expert in chemische oorlogsvoering bij het internationale vredesinstituut SIPRI, dat alle bestellingen plaats vonden vóór 1993. Het zou kunnen betekenen dat Israel een voorraad DMMP aanlegde zolang het nog kon.