Twee hobbels had premier Kok dit jaar nog te nemen: de begroting en de overdracht van het PvdA- leiderschap. Na het openbare optreden van Máxima deze week lijkt een derde horde onvermijdelijk: het huwelijk. Over de methode-Kok en de weg naar de uitgang.

Door onze redacteur GIJSBERT VAN ES

DEN HAAG, 3 FEBR. Prins Willem-Alexander en zijn vriendin, Máxima Zorreguieta, hebben zich nog niet met trouwplannen bij premier Kok gemeld. Een wetsvoorstel voor parlementaire goedkeuring van hun huwelijk is nog niet aan de orde, suste de premier gisteren na afloop van de wekelijkse ministerraad.

Hier sprak de minister-president zich slalommend een weg moet zoeken naar een politiek en maatschappelijk aanvaard koninklijk huwelijk. Het is een ingewikkeld parcours, met méér obstakels dan louter het levensgeluk van een kroonprins die een boze schoonvader meebrengt.

De tweede paarse coalitie is bezig aan haar laatste etappe, met een tamelijk lege maar overigens zeer gevoelige 'agenda' voor de resterende periode. In PvdA-kring wordt steeds duidelijker gezegd dat Kok niet beschikbaar zal zijn voor de komende verkiezingen en kabinetsperiode. Drie hobbels heeft Kok nog te nemen voordat hij zijn plek als succesvol premier in de geschiedenisboeken zou kunnen opzoeken. Het zijn: coalitie tot de verkiezingen overeind houden, huwelijk veilig door het parlement loodsen en de PvdA zo rimpelloos mogelijk aan een nieuwe leider helpen.

Politiek is: de kunst van het zwijgen, een kwestie van timing, zo leert de methode-Kok. Problemen worden één voor één aangepakt, in nauwgezet vastgestelde volgorde.

Een koninklijk huwelijk laat zich moeilijk regisseren in tijden van onrust in de coalitie, van verkiezingen en kabinetsformatie. Het legt extra druk op de schouders van de 'paarse' partners, die komend voorjaar de basis moeten leggen voor hun laatste, met enige spanning omgeven begroting. Eind februari dient zich een belangrijk moment aan, wanneer nieuwe prognoses worden bekendgemaakt voor de financiële speelruimte van het kabinet in het lopende en komende begrotingsjaar. Dit cijferspel krijgt in mei en juni een vervolg, uitmondend in een financieel debat tussen kabinet en Kamer in de laatste week voor het zomerreces. Dan zal geheel duidelijk zijn of het kabinet de gulden middenweg heeft kunnen vinden tussen de investeringswensen van de PvdA en D66 tegenover het financieel sobere imago van de VVD.

De totstandkoming van de Rijksbegroting 2002, die niet immuun voor crisis is, zal door Kok in nauwe samenhang met de koninklijke verlovings- en huwelijksagenda moeten worden afgewikkeld. Dus: niet vóór eind februari, terwijl eind juni de kust echt veilig kan zijn.

Het is intussen de vraag of 'het paar' wel tot de zomer wil wachten, gezien de publicitaire druk die nu steeds oplaait en de zwakke gezondheid van diverse familieleden. Half mei staat bovendien het huwelijk van prins Constantijn en Laurentien Brinkhorst op het programma. Een plek hierbij 'op de tweede rang' voor Máxima Zorreguieta zou, in het licht van haar publieke verschijning van afgelopen week, een krampachtige indruk maken. Tegelijk zou een officiële aanwezigheid als officieuze verloofde van de kroonprins ondenkbaar zijn. Het mag leiden tot de verwachting dat de volgende koninklijke verloving zich ergens in de lente zou kunnen aandienen.

Onvoorziene omstandigheden daargelaten heeft premier Kok vervolgens komend najaar nog twee grote optredens in de Tweede Kamer voor de boeg: de algemene beschouwingen na Prinsjesdag en de verdediging van de Goedkeuringswet voor het huwelijk, waarin hij recht zal moeten doen aan alle gevoeligheden rondom Zorreguieta sr.. Daarna, iets later in de herfst, ligt voor Kok de weg open om een andere kroonprins naar het altaar te leiden: Ad Melkert als zijn opvolger voor het PvdA- leiderschap.

De nieuwe PvdA-lijsttrekker en kandidaat-premier kan zich opmaken voor een stevige verkiezingscampagne, die - als het even kan - niet is belast met ingewikkelde koningskwesties. De oude PvdA-premier hoopt dan mild glimlachend te kunnen toezien hoe zijn laatste, gevoelige 'klus' eindigt in liefde en Oranje-vreugd. Uiterst bewerkelijk politiek ambachtswerk is het, maar: in dienst van het koninkrijk.

Zie ook:

Kok: nog geen verloving op til (2 februari 2001)
Is Zorreguieta sr. welkom of niet? (30 januari 2001)