NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Mongolië is democratisch en arm. Een ideale voedingsbodem voor Amerikaanse christenen om er hun geloof en dollars te verspreiden.

Door onze correspondent FLORIS-JAN VAN LUYN

ULAN BATOR, 5 JAN. Duulant ('Ophefmakende zaken') is een Mongoolse krant die speciaal is gewijd aan moord en doodslag. Artikel na artikel verhaalt over mysterieuze verdwijningen, afgrijselijke moorden en bizarre doodsoorzaken. Het publiek, dat sinds het einde van de communistische dictatuur kan kiezen uit een rijk en levendig aanbod van obscure kranten, krijgt er geen genoeg van.

Tussen de afgehakte hoofden, fatale beknellingen en terminale ziekten heeft het verhaal van een zestienjarig meisje dat zelfmoord pleegt omdat haar vader haar verbiedt te trouwen met een bekeerde christen, een prominente plaats. "Heeft jouw Jezus je dat geleerd?", citeert de krant de vader van het meisje, die zijn dochter betrapt tijdens een ongegeneerd zoenen met haar aanstaande. De vader is woedend en verbiedt het meisje omgang met de man die zijn dochter tot het christendom zou hebben "misleid". Volgens het bericht is het meisje radeloos en slaat zij de hand aan zichzelf. Einde verhaal.

De lezers die zich rond het krantenstalletje voor het station van de Mongoolse hoofdstad Ulan Bator verdringen, lusten er wel pap van. De donker besnorde Mongool die het artikel op de voorpagina van Duulant verslindt, heeft geen uitleg nodig. "Alleen een christen pleegt zelfmoord", zegt hij. "Boeddhisten doen dat niet." De omstanders, die gratis hebben meegelezen, knikken instemmend. Sinds de Mongolen in 1990 hun vrijheid na bijna zeventig jaar ononderbroken communistische alleenheerschappij hebben teruggewonnen, hebben zij zich massaal en vol overgave in een spirituele wereld gestort die hun altijd is onthouden. Het Tibetaanse boeddhisme, traditioneel de belangrijkste religie van Mongolië, heeft weer een volwaardige plaats in de maatschappij gekregen en kan rekenen op een grote en groeiende aanhang. Maar in het kielzog van de democratische omwenteling van 1990 hebben zich tot grote ergernis van met name de boeddhisten tal van buitenlandse geloofsgroeperingen in Mongolië gevestigd. De Bahai, Mormonen, Wederdopers, Jehova's en Moonies - ze zitten er allemaal. En uitgerekend jongeren, de hoop en toekomst voor het Mongoolse boeddhisme, voelen zich aangetrokken tot de exotische geloofsstromingen uit het Westen.

"Het boeddhisme houdt de mensen dom", zegt een pas bekeerde leraar op een middelbare school. "Christenen zijn meer ontwikkeld. De hele christelijke wereld is welvarend." Zelf gaat hij naar de protestantse kerk, want "protestanten communiceren rechtstreeks met God, en niet via een medium zoals de Dalai Lama of de paus." De protestantse kerk, zegt de nog jonge leraar, is daarom een democratische kerk. "Mongolen die vinden dat de inheemse cultuur niet mag worden aangetast door de Westerse invloed steken hun kop in het zand. Alle gemakken van de moderne tijd, elektriciteit, televisie, vliegtuigen, noem maar op, zijn ontwikkeld in de Westerse christelijke wereld en niet door ons."

Gemakkelijk hebben de nieuwe kerken van Mongolië het niet. Tegen de christenen bestaat een diepgeworteld wantrouwen en de gedachte dat christenen zelfmoordenaars zijn, wordt door veel oudere Mongolen gedeeld. Volgens de Mongoolse christenen is dat het resultaat van een conservatieve boeddhistische smaadcampagne, die onder andere zou hebben geresulteerd in een voorstel om de vrijheid van religie te beperken. De boeddhisten willen een minimum leeftijdsgrens instellen waarop kinderen zonder toestemming van hun ouders mogen toetreden tot een kerk. Een methode, aldus de christelijke kerk, om de jonge aanwas onder de Mongoolse protestanten te beperken.

Maar belangrijker en effectiever nog is het verbod dat in Mongolië bestaat op de vestiging van buitenlandse missionarissen. "Als je geen zakelijk of sociaal belang dient en de juiste contacten mist, kom je als missionaris het land niet binnnen", zegt Lutaa, een zelfstandige journalist. Westerse missionarissen in Monogolië leveren in de eerste plaats kennis en diensten, om pas daarna kond te doen van hun religieuze boodschap. Dat heeft geresulteerd een opmerkelijk samengaan van belangen.

Neem Eagle TV, de best bekeken nieuwszender van Mongolië. De makers zijn Amerikaanse evangelisten, hun opdrachtgevers Mongoolse democraten. Het ironisch resultaat van de schrijnende behoefte aan financiële hulp en vooral aan objectieve berichtgeving. Directeur Paul Swartzendruber van Eagle TV: "Na het vallen van het IJzeren Gordijn bestond grote vraag naar buitenlandse hulp. De jonge democraten zaten verlegen om een onafhankelijke spreekbuis. Alle kranten en radio- en televisiezenders werden enkele jaren na de omwenteling nog gecontroleerd door de voormalige communisten." Amerikaanse senatoren, op bezoek in Mongolië om steun te betuigen aan de nieuwe democratie, brachten de democraten in contact met Trinity, de grootste christelijke televisie- omroep in de VS. "We hebben in een avond een miljoen dollar ingezameld. Van dat geld is Eagle TV opgezet", zegt Swartzendruber.

Volgens de Amerikaanse manager van de zender, naar eigen zeggen zelf 'een kind van God', hebben de Mongoolse democraten hun verpletterende verkiezingsoverwinning in 1996, toen zij de Revolutionaire Volkspartij (de voormalige communisten) voor het eerst in 75 jaar in de oppositie dwongen, grotendeels te danken gehad aan de invloed van Eagle TV. "Sommige verkiezingsspots werden in de VS gemaakt. Onze programma's zijn populair. Tot op de dag van vandaag kijken de meeste Mongolen naar het nieuws dat door ons wordt gebracht." Dat het initiatief en het grote geld afkomstig is van Amerikaanse christenen, is geen probleem volgens Swartzendruber. "Ik heb gehoord dat Elbendorj (de voormalige premier van Mongolië), die een partner is van Eagle TV, heeft gezegd dat hij het volk van Mongolië kennis wil laten maken met Jezus." Maar dat betekent niet dat Eagle TV te koopt loopt met haar christelijke achtergrond. Sinds kort heeft het Mongoolse omroepbedrijf (MBC), een seculaire organisatie, de exploitatiekosten van de zender op zich genomen. "We hebben formeel recht op twee uur puur christelijke televisie per dag." Volgens Swartzendruber is de tijd niet rijp voor meer. "Ondanks politieke garanties tracht de regering de religieuze vrijheid te beperken." Maar journalist Lutaa gelooft dat religieuze initiatieven worden gedoogd omdat Mongolië te arm is om het geld dat de kerken spenderen, af te slaan. "De christenen gieten hun religieuze overtuiging in de vorm van taalonderwijs, sociale bijstand of informatieve televisie. Jaarlijks zijn hun projecten goed voor vier tot zes miljoen gulden. Die steun is voorlopig belangrijker dan het ideologisch of spiritueel verzet in het land."

( a d v e r t e n t i e s )