NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Tien jaar geleden kwam in Mongolië een einde aan bijna zeventig jaar communisme. Volgens sommigen is het destijds allemaal iets te vreedzaam gegaan.

Door onze correspondent FLORIS-JAN VAN LUYN

ULAN BATOR, 29 DEC. Het Mongoolse parlementslid Erdenebileg Tumurochiryn strijdt voor politieke ontmaskering. Erdenebileg, lid van de Democratische Alliantie, eist openbaarmaking van de archieven van de vroegere communistische partij. "Het democratisch kamp is vergeven van de oud-communisten. Dat verlamt de politiek", zegt hij. Daarom, zegt hij, "moeten we duidelijk krijgen over wie lid is geweest van de partij en werkte voor de KGB."

Deze maand is het tien jaar geleden dat in de hoofdstad Ulan Bator massale protestacties begonnen tegen het communistische regime. De demonstranten eisten democratie en die kregen zij prompt. Zonder bloedvergieten of publieke afrekeningen. "Dat zit nu eenmaal niet in ons bloed", zegt de 33-jarige Erdenebileg. Maar daardoor kampt Mongolië wel met een politieke erfenis. "Communisten werden plotseling democraten. Ze hebben zich anders voorgedaan, maar zijn hetzelfde blijven denken." Volgens Erdenebileg heeft dat de Mongoolse democratie geschaad. "Oude banden en vriendjespolitiek hebben corruptie in de hand gewerkt." En dat, zegt hij, is waarschijnlijk ook de oorzaak van het belangrijkste drama uit de recente geschiedenis: de moord op de 36- jarige minister van Infrastructuur, Sanjaasurengiin Zorig.

Zorig was een gerespecteerd man in Mongolië. Hij was de jonge leider van de democratische revolutie van tien jaar geleden. Maar in oktober vorig jaar werd hij doodgestoken, een dag voordat hij premier zou worden. De daders werden niet gevonden, maar volgens velen betrof het een politieke afrekening. Dat gelooft Erdenebileg ook. Als vriend van Zorig heeft hij daar geen twijfel over. "Zorig gold als een toonbeeld van eerlijkheid. Er zijn politici geweest die vreesden voor aantasting van hun zakelijke belangen indien Zorig zou zijn verkozen tot premier." "Corruptie is de enige reden voor de politieke instabiliteit in Mongolië", zegt een voormalige Mongoolse journalist. "Het is het gevolg van een onafgewerkte verleden. Zonder de hulp van de ex- communisten zou Mongolië niet overeind zijn gebleven, maar door hun aanblijven is de corruptie toegenomen." Partijlijnen gelden niet meer, zegt hij. Want of het nu gaat om de democraten van de coalitie of de ex- communisten van de Revolutionaire Volkspartij (MPRP), "zakelijke of persoonlijke belangen houden zich aan geen enkel partijstatuut." Ook hij gelooft dat de moord op Zorig het gevolg is van een onduidelijk en onzuiver politiek bestel.

Volgens oppositieleider Enkhbayar van de Revolutionaire Volkspartij zijn de democraten zelf schuldig aan de politieke instabiliteit. "De Democratische Alliantie heeft veel onrust gezaaid", zegt hij. Hun schoktherapie heeft Mongolië geen goed gedaan, aldus Enkhbayar. De nieuwbakken regering had zich vast voorgenomen de resten van de planeconomie snel op te doeken en zette drieduizend topambtenaren en fabrieksbazen van de grootste staatsbedrijven op straat. Het was een poging af te rekenen met de MPRP, maar zij creëerde wel veel weerstand.

Sindsdien is de verdeeldheid binnen het parlement aan de oppervlakte gekomen. Drie premiers van de coalitie werden door hun eigen, inmiddels verdeelde partij tot aftreden gedwongen. "De alliantie is haar eenheid kwijt. Er zijn wel zeven facties in de coalitie", aldus de journalist. "Toen de democraten aan de macht kwamen, waren ze jong en vooral arm, zonder een stabiele politieke en economische achterban. Mensen voorspelden dat de democraten hun principes opzij zouden zetten en hun nieuwverworven macht in de uitverkoop zouden doen. Dat is ook gebeurd."

Volgens de Mongoolse pers zijn de democraten inmiddels "corrupter dan de ex-communisten" en veel Mongolen zoeken de schuldige van de moord op Zorig binnen de coalitie zelf. Dat de democraten veel verkiezingsbeloften hebben uitgevoerd - ze bedwongen de inflatie, privatiseerden en gaven het volk van Mongolië zeggenschap over de economische en politieke toekomst - doet daar niets aan af. Veel mensen zijn de corruptie en factiestrijd zat en verlangen naar vervlogen tijden en eerherstel van de Revolutionaire Volkspartij.

Oyun, de jongere zus van Zorig die zijn plaats binnen het parlement heeft overgenomen, noemt dat "de ongelukkige uitkomst van een land in overgang." "Opbouw van een democratie kost tijd. Nieuwe politici moeten rijpen. Maar de mensen hebben geen geduld. Ze willen snelle vooruitgang. Mijn broer was een man van de compromissen. Hij had vrienden onder alle partijen. Dat is hem fataal geworden."

( a d v e r t e n t i e s )