NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Een vierdaagse schoolweek in het basisonderwijs is soms de enige oplossing om de school nog draaiende te houden. Leraren én ouders worstelen met het probleem en zij hebben niet al te veel begrip voor elkaars problemen.

Door onze redacteur FREDERIEK WEEDA

DIEMEN, 15 OKT. Het is donderdagmiddag kwart over drie en voor de kinderen in de gemengde groep 1/2 van juf Monique betekent dat: weekend! Buiten basisschool Het Palet verzamelt zich een horde moeders, grootouders en een enkele vader, binnen sluiten ze af met een liedje. "Mag ik morgen mijn tekening afmaken, juf?", vraagt een kleuter. "Nee joh, dat kan pas maandag, morgen hebben we de vrije vrijdag. Waar zijn jullie dan?" Bij oma! Bij mama! Bij de na-schoolse opvang! Morgen staan hier de stoelen op tafel.

Vrijdagmiddag neemt juf Willeke het EHBO-huiswerk door met de hoogste klas, groep acht. Juf Joan, van wie de klas is, luistert mee. Het is onrustig rond het lokaal. Op de gang is voortdurend herrie, omdat daar de kinderen spelen die de vrijdag doorbrengen bij de naschoolse opvang (NSO). De NSO huurt een lokaal in het schoolgebouw. Het regent vandaag te veel om buiten te spelen. Geen vrijdag is zo veel besproken de afgelopen maanden als de vrije vrijdag van de drie openbare basisscholen in Diemen. Een ouder van deze school, Het Palet in Diemen- Noord, spande in juni een rechtszaak aan tegen het overkoepelende schoolbestuur. De ouder, die zich gesteund wist door tachtig anderen, wilde voorkomen dat de vier laagste klassen dit schooljaar om de week een vrijdag thuis moesten blijven. Het bestuur won de zaak, omdat het zich had gehouden aan de wet: de vier laagste klassen krijgen nog steeds het wettelijke jaarlijkse minimum aan lesuren (880) en ze overschrijden evenmin het wettelijk maximum van vijfeneenhalf uur per dag. Bovendien had het bestuur overlegd met de medezeggenschapsraad, voordat het een beslissing nam en kregen de ouders voldoende tijd om opvang te regelen, zo oordeelde de rechter.

De goegemeente is over de Diemense schoolleiding heen gevallen. Theo de Boerdere, een van de twee 'bovenschoolse directeuren' van de drie scholen, zucht als hij eraan terugdenkt. Nog afgezien van alle aandacht in de media waren de ouders woedend en toonden 'de politici in Den Haag' geen begrip. Wat was dat voor schoolleiding die snijdt in de lesweek, zodat de leerkrachten ADV-dagen kunnen opnemen? "Niemand begreep het, maar we hadden geen keus: onze leerkrachten kwamen structureel tijd te kort voor belangrijke taken. Dan zijn er nog de verplichte ADV-dagen (vijftien per jaar voor een fulltimer), daar hebben ze recht op, en het lerarentekort. Het werd steeds moeilijker om vervangers te vinden."

Urenlang zijn De Boerdere en zijn collega Alan Bains gaan puzzelen en jongleren met tijd. De oplossing: de kinderen in de laagste vier klassen krijgen op alle scholen minder les dan de hoogste vier klassen. De school heeft die lesuren van 'onderbouwleraren' bij elkaar gevoegd, zodat zij een blok van vijfeneenhalf uur per twee weken overhouden. De overige schooldagen zijn elk met een half uur verlengd en zo bleef er elke twee weken één hele schooldag over, de vrije vrijdag. Dan blijven de laagste klassen thuis. De scholen in Diemen staan niet alleen. Overal in het land voeren basisscholen de kortere schoolweek in, soms in een andere variant zoals in Hoorn waar kinderen de woensdag- en vrijdagmiddag vrij hebben. Minister Hermans en staatssecretaris Adelmund (Onderwijs) zeggen een vierdaagse schoolweek geen goede ontwikkeling te vinden. Volgens hen leren kinderen 's ochtends het meest en moet een kortere schoolweek dus in elk geval over de vijf ochtenden worden gespreid. Ze willen de Diemense variant niet meteen verbieden en bekijken voorlopig met schoolbesturen of ze hem kunnen voorkomen.

Op de vrije vrijdag in Diemen pakken de onderbouwleraren andere dingen aan. Een greep: Mandy is er "eindelijk aan toegekomen" de nieuwe Palet- methode voor leesonderwijs uit te schrijven voor collega's. Ze valt ook in voor bovenbouwleraren die een ADV-dag opnemen, net als meester Roland. Hij kreeg geen keus en vindt dat vervelend: "Het is voor mij geen uitdaging, omdat ik vroeger jarenlang voor de hoogste klassen stond. Dit is dus voor mij vooral een zwaardere week." Juf Willeke vindt het mooi zo. Ze heeft haar vrijdag gevuld met extra lessen voor 'meer- en hoogbegaafde' kinderen en met de EHBO-les 's middags in de hoogste klassen. Veel leraressen werken in deeltijd en hebben dus altijd vrij op vrijdag. Zij krijgen een aantal woensdagochtenden vrij (dan neemt een andere leraar de klas over) om te overleggen met collega's over lesmethodes of leerlingen.

Over het algemeen ervaren de leraren hun extra tijd als een zegen, zegt schoolleider Bains. "Het gaat ons ook alleen om verhoging van de kwaliteit van het onderwijs. Onze leraren kunnen zich eindelijk overdag verdiepen in het onderwijs in plaats van 's avonds als ze moe zijn."

Maar ouders hebben weinig boodschap aan de redenen van de schoolleiding. " Natuurlijk is de school niet verantwoordelijk voor kinderopvang, maar je rekent sinds jaar en dag op vijf dagen les", zegt moeder Monique van Breggen die drie kinderen heeft op Het Palet. Met haar man heeft ze twee bakkerijen die kampen met te weinig arbeidskrachten, waardoor zij dagelijks moet invallen in de winkel. Haar man bakt de laatste tijd vanaf 2.00 uur 's nachts brood en werkt vervolgens ook de hele dag. Monique: "Ik breng de kleinste, Mariska, bij een vriendin, oma of kennissen die ook kinderen hebben op Het Palet." Het zijn met name de moeders die de plotseling gevallen gaten dichten, blijkt in Diemen. "Dat komt omdat zij hun werkweek meestal al hebben georganiseerd rond de schoolweek", aldus Van Breggen. Moeder N. Bosman, die een duobaan heeft als secretaresse, heeft in de zomervakantie drie weken overgewerkt, zodat ze de 18 vrije dagen dit schooljaar kan opvangen. "Gelukkig heb ik een flexibele baas." Deze vrijdag heeft haar man, die werkt in de automatisering, een vakantiedag opgenomen om thuis te blijven met de kinderen. Dat is het voordeel van de maatregel, vindt mevrouw Bosman: "Ik vind het wel goed dat hij eens een dag alleen met hen doorbrengt."

Hoewel de rust is weergekeerd sinds de rechtszaak, vinden veel leraren nog steeds dat de ouders niet zo moeten zeuren. "Ik begrijp het wel hoor", zegt Mandy, juf van groep 3/4, "maar sommige ouders die nu klagen, stonden er vroeger op een vrijdag vrij te hebben, zodat ze een lang weekend naar Center Parcs konden. En nu is het opeens zo'n groot probleem."

Schoolweek van vier dagen mag (20 juli 1999)

Scholen klem tussen recht op korter werken en kinderopvang (24 juni 1999)

Rechtszaak om korte schoolweek (23 juni 1999)

( a d v e r t e n t i e s )