NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Het Britse Cornwall houdt de adem in: wordt de eclips van komende woensdag een uniek milleniumgebeuren of een heel dure flop?

Door HIEKE JIPPES

CORNWALL, 9 AUG. In het hele bestaan van de spoorwegen had niemand in Groot Brittannië nog ooit zo'n volksverhuizing gezien. Er was een eclips in aantocht en drie miljoen mensen namen de trein om de zonsverduistering met eigen ogen te zien. Ten minste twintig van hen waren na afloop blind.

Dat was op 29 juni 1927, toen in Noord-Engeland voor het laatst de maan voor de zon schoof.

We zijn ruim zeventig jaar verder en Cornwalls 'eclipscoördinator', de brigadegeneraal Gage Williams, presideert deze week over een soortgelijke massaverplaatsing - of niet. Ruim twee minuten totale duisternis boven Cornwall en Devon leiden tot schattingen die variëren van 1 tot 2 miljoen aan toevloed van kijkers. Niet dat die taxaties al door feiten zijn gestaafd.

Het is waar: de treinen van Londen naar Penzance hebben sinds zaterdag geen tweedeklas-zitplaatsen meer in de aanbieding. Het autoverkeer (langs alle snelwegen naar het westen staan al tien dagen lang waarschuwingsborden) is volgens de Exeter eclips- verkeerscoördinatiecentrale (speciaal ingericht) tien procent intenser dan andere jaren. Maar de boeren die in Cornwall hun land hebben omgeploegd om gigantische kampeerterreinen te crëeren, hadden althans dit weekeinde hun 40.000 staanplaatsen nog voor geen fractie gevuld.

In de krant staan de speciale boottripjes van vele, vele scheepvaart- en cruisemaatschappijen tot op eenderde van de oorspronkelijke kosten afgeprijsd. Hotels mogen dan hun kamers voor drie keer de normale prijs en een minimumreservering van vier nachten gevuld hebben, van 'eclipsomanie' is nog niet echt sprake.

De pers, die een jaar geleden al begon de hype over de schaarste aan ruimte en accommodatie in het totaalgebied op te stuwen, jende dit weekeinde: wordt de Cornwall-zonsverduistering een uniek millenniumgebeuren of eindigt het in de kostbaarste flop van jaren?

Het is niet alleen dat de restaurantcriticus van de New York Times de consistentie en inhoud van Cornwalls delicatesse, de Cornish pasty, net publiekelijk heeft afgedaan als "a doorstop". Cornwall was buiten zinnen, getuige de razende telefoontjes naar het lokale BBC- radiostation.

Nee, het deegenvelopje met aardappelen en groenten overleeft de Amerikaanse walging wel. De vrees voor een flop houdt eerder verband met het weer op de elfde augustus. NASA voorspelde een kans van 40 procent op een onbewolkte hemel, door Britse weersvoorspellers inmiddels omgesmeed tot een kans van 40 procent op regen.

Maar wat betekent het voor de toeristische reputatie van Cornwall als die honderdduizenden eclipskijkers woensdag met de paraplu op moeten constateren dat er toch niets te zien valt?

De brigadegeneraal insisteert dat een zonsverduistering bij bewolkte hemel juist ook zijn bekoringen heeft. Er zal volgens hem sprake zijn van "een dunne, zwarte lijn die op je afkomt als een exprestrein. Een scherpomrande schaduw die je op een zonnige dag niet zou zien en die op je afraast. In Wales, in 1927, zagen hele heuvels vol Welshmen, die klaagden over de bewolking, dit uitzonderlijke verschijnsel op zich afsnellen.

Cornwall vreest tekort aan wc-papier

Er ontstond een optische illusie, waarbij het leek of de wolken bovenop de bewoners zouden vallen. Dus zelfs als het bewolkt is, dan nog zul je iets te zien krijgen waarmee je kinderen en kleinkinderen nog jaren aan het hoofdkunt zeuren."

Patrick Moore, 's lands top-sterrenkijker en de bejaarde presentator van The Sky at Night is al een week lang elke avond op de BBC te zien met wervende teksten over de opwinding die hij voelt bij dit 'eens-in-je-leven' evenement. Moores accent is zo 'plummy' en zijn oogglas hangt zo vervaarlijk uit zijn gezicht, dat de aandacht van de inhoud van zijn boodschap al gauw wordt afgeleid. Dat is jammer, want de BBC besluit het blokje reclame voor de eigen uitzendingen met het advies van de officiële medisch adviseur van Hare Majesteits regering: de zonsverduistering is niet om naar te kijken. Tot woede van Europees goedgekeurde eclipskijker-fabrikanten, verkopers van zonsverduisteringsbrillen en charlatans die onuitsprekelijke dingen met zilverpapier in een trechtertje doen, wil 'chief medical adviser' Liam Donaldson dat wij de zonsverduistering geheel de rug toekeren en haar gadeslaan "via radio of televisie".

De Koninklijke Maatschappij van Astrologen windt zich vreselijk op over Donaldsons advies en meent dat het wel meevalt met de kans op "koken van het netvlies", mits de goede voorzorgen in acht worden genomen. Toch hebben bedrijven als Shell en supermarkten als Sainsbury de verkoop van de brilletjes en kijkers stopgezet uit angst voor schadeclaims. Donaldson zegt dat de kleinste beschadiging aan het oppervlak van de kijkers al tot verbranding van het netvlies kan leiden, en daarmee tot onomkeerbare blindheid.

Sinds het advies heeft zich een schare van slachtoffers van de gedeeltelijke zonsverduistering in 1984 in Manchester gemeld. Voor zover is na te gaan, is daarbij bij elf mensen het gezichtsvermogen aangetast. "Als je eenmaal naar de verduisterde zon kijkt, kijk je er voor altijd naar", herhaalt een treurige mannelijke veertiger steeds maar.

In de schaduw van dit medisch advies van hogerhand, neemt een Victoriaanse uitvindersgeest bezit van de enthousiasten. Allerwege verschijnen de door Donaldson aanbevolen alternatieven in schematische vorm in de kranten. De projectie-methode vergt dat wij met een speld in een stuk blank karton prikken, met onze rug naar de zon gaan staan, dan het licht van de zon over onze schouder door het speldeprikgaatje laten vallen en het resultaat daarvan projecteren op een tweede stuk blank papier. Het resultaat: een zonnig plekje van enkele millimeters doorsnee wordt zichtbaar overschaduwd door een donker schijfje maan.

Sceptici onder de astrologen vinden dit een waardeloos advies. Ze achten het voorgestelde projectie-alternatief ook te moeilijk. "Straks krijg je mensen die door die speldeprik naar de zonsverduistering staan kijken, omdat ze het allemaal niet goed begrepen hebben, en dan heb je helemaal de poppen aan het dansen", brieste deze week een boze sterrenkijker voor de radio. Maar een groot segment van de Britse bevolking houdt van dit soort eigen maaksel-advies. Het sluit aan bij de zelfredderige geest waarin ze bij regenweer toch in de strandstoel op de boulevard gaan zitten, geheel bedekt met plastic. De brigade- generaal heeft dat goed begrepen. De reis naar het uiterste westen van het Britse vasteland moet dezer dagen niet anders worden aanvaard dan " goed voorbereid". Dat betekent "voorzien van water", in geval van tekorten onderweg en ook andere leeftocht valt aan te raden gezien - mogelijk - uren oponthoud in onontwarbare verkeerssituaties. Het televisie-nieuws van de BBC van vrijdagavond had een familie gevonden die omgeven door levensmiddelen in een auto gepakt zat en 's morgens om half vijf al de kinderen in pyama achter in de auto had gedeponeerd. "Ze sliepen gewoon door", zei de vader van het gezin trots. "En nou zijn we er al". Het was alsof hij de binnenlanden van Brazilië had bereikt in plaats van Truro.

Dat gezegd hebbende: supermarkten signaleren dat hun maanden lang opgebouwde extra voorraden door de Cornisch zelf worden aangesproken. De verwachte toevloed van vreemd volk heeft geleid tot hamstergedrag in de afdelingen wc-papier en witte bonen in tomatensaus.

Als de eclips-gekte zich ontwikkelt zoals in Cornwall half wordt gehoopt, half wordt gevreesd, dan worden de extra inkomsten voor de provincie geraamd op 500 miljoen pond. Dat is toevallig hetzelfde bedrag dat de zakenwereld vreest te zullen verliezen aan verloren manuren op woensdag.

Een woordvoerder voor de Club van Britse Industriëlen pleitte deze week voor redelijk gedrag in het licht van de zonsverduistering en ontstentenis van massaal opkomende lage rugpijn die op de elfde augustus werken opeens onmogelijk zou maken. "Als we een beetje rekening houden met elkaar, kunnen we allemaal van de eclips genieten".

Op weg naar twee minuten duisternis (27 juli 1999)

( a d v e r t e n t i e s )