NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Temidden van de Noord-Ierse politieke onrust verliep de traditionele Oranje-mars in Drumcree onverwacht rustig. Een veiligheidsoperatie en de kans op politiek gewin deden hun werk.

Door onze correspondent HANS STEKETEE

DRUMCREE, 5 JULI. Hoe harder de Noord-Ierse koppen, hoe harder het cynisme. "Kijk nou", lacht een 34-jarige protestantse vrouw schril en wijst naar de Britse soldaten op het katholieke kerkhof die moeten voorkomen dat protestantse relschoppers tussen de graven kunnen doorbreken naar katholiek gebied. "Dertig jaar hebben die soldaten op zich laten schieten door de IRA en nu moeten ze hun graven bewaken."

Cynisch of niet, de ongekende veiligheidsoperatie met zeker tweeduizend Britse soldaten hielp wel voorkomen dat de jaarlijkse mars van de protestantse Oranje-loge van Portadown naar het kerkje van Drumcree, even buiten de stad, gisteren ontaardde in de traditionele veldslag. Dat was voor het eerst in vijf jaar, en tegen de achtergrond van oplopende politieke spanning in Noord-Ierland rond de uitwerking van het Goede Vrijdag-akkoord. Protestanten zijn verscheurd over een voorstel van de Britse en Ierse premiers om een zelfbestuur te vormen samen met het katholieke Sinn Féin, maar hun eis dat het verboden Ierse Republikeinse Leger (IRA) eerst ontwapent moeten de protestanten daarvoor opgeven.

Opnieuw was het de Oranje-mannen verboden de kortste route heen en terug te nemen, via Garvaghy Road, waar katholieken de parade als een provocatie zien. Een meerderheid van de op trommelslagen marcherende mannen in hun zondagse goed onder een bolhoed hield zich kalm, zoals hun leiders hadden geëist. Maar wie gisteren op de plek ging staan waar de omgelegde route heel even katholiek gebied schampte, bij het kerkhof naast de betonnen gruwelkerk van Johannes de Doper, voelde de atmosfeer knetteren van haat. En geen politieke samenwerking in Belfast kan daar snel een einde aan maken. "Hé, is Rosemary er niet?", klonk het in de richting van de mondjesmaat uitgelopen katholieken met een verwijzing naar Rosemary Nelson. De advocate van de Garvaghy Road- bewoners werd kortgeleden in haar auto door protestantse terroristen opgeblazen. Na de dienst in Drumcree - psalmgezang en het God save the Queen verwaaiden via luidsprekers blikkerig over de heuvel - dienden de Oranje-mannen een formeel protest in bij een politieman bij de vijf meter hoge barricade op de brug die hun de terugweg via Garvaghy Road afsloot. Daarna verspreidden ze zich, eveneens volgens afspraak.

Een paar uur later begon een bizar schouwspel. In de avondzon streken protestantse families neer op de heuvel van Drumcree, sommigen met barbecues en picknicktassen, voor wat sinds jaren een familie-uitje is: zittend protesteren voor het recht op een 'religieuze tocht'. Dit zijn haviken, zij weten het gelijk als geen ander aan hun zijde, spreken van de "anti-Christ in Rome" en weigeren protestantse terreur te veroordelen. En tegelijkertijd hing er een bijna gemoedelijke sfeer. Zelfs de wrijving in de loop van de avond leek aanvankelijk niet fel, maar eerder 'agentje-pesten', een tijdverdrijf dat niet speciaal Noord- Iers is. Zo wisten twee jongens aan de overkant van een door de Britse genie uitgegraven riviertje een prikkeldraadversperring over te steken om er lachend de vlag van Ulster te planten. Een oorlogsverklaring of gewoon jongensbravoure? Het vrolijke applaus wees meer op het laatste.

De sfeer verhardde toen protestanten het riviertje op een andere plek overstaken en aanstalten maakten de versperringen te slopen. Er werden stenen en flessen gegooid en kort na middernacht zetten Britse legerhelikopters extra soldaten en scherpschutters met nachtkijkers in het terrein af achter het scheermesjesdraad. Een 48-jarige Amerikaanse vrouwelijke waarnemer was eerder op de avond door een protestant met een vlaggenstok bewerkt. Bij schermutselingen elders in de stad, tussen katholieke en protestantse jongeren - onder wie Oranje-mannen die hun zwarte pak met sjerp hadden verruild voor jeans en Glasgow Rangers- shirt - vuurde de oproerpolitie 's avonds één rubberkogel af.

En toch was het, althans naar Drumcree-maatstaven, een buitengewoon rustige dag, waarvoor de Noord-Ierse politiechef Sir Ronnie Flanaghan alle partijen prees. Breadann McCionnaith, leider van de Garvaghy Road- bewonersgroep, zag de relatieve rust als "bewijs dat premier Blair het uit zijn hoofd moet laten ooit nog een mars door onze straat te laten", zei hij. De Oranje-loge zag eerder het omgekeerde. Harold Gracey, 'Master' van de afdeling Portadown, zei dat premier Blair "nu geen reden meer heeft het verbod op de tocht door Garvaghy Road te verbieden". Maar de kalmte lijkt ook een investering in de komende harde onderhandelingen tussen Tony Blair en de protestanten. Zij willen de pil die zij moeten slikken nu zoveel mogelijk vergulden.

Zie ook:
Laatste voorstel vrede Ulster(3 juli 1999)
Nog steeds geen akkoord Belfast (2 juli 1999)
Vredesgesprek Noord-Ierland vandaag hervat (1 juli 1999)

( a d v e r t e n t i e s )