NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Nederland heeft de oorlog verklaard aan de legionellabacterie. Maar de maatregelen en controles komen laat.

Door onze redacteur JOEP DOHMEN

ROTTERDAM, 29 APRIL. Anderhalve maand na het uitbreken van de legionella-epidemie op de bloemententoonstelling in het Westfriese Bovenkarspel woedt in Nederland een offensief tegen de bacterie die de dodelijke veteranenziekte kan veroorzaken. Ministeries doen onderzoek en maken nieuwe regels; provincies, zwembaden, ziekenhuizen en verzorgingstehuizen laten leidingen controleren; artsen zijn gewaarschuwd en in een landelijke campagne wordt het publiek geïnformeerd over de risico's van de legionella pneumophila type 1. Het zijn honderden initiatieven, al dan niet onderling gecoördineerd.

Een van de belangrijkste onderzoeken doet het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. Het RIVM speurt naar de bron van de besmetting op de Westfriese Flora die 23 mensen het leven kostte. De bacterie zat in twee bubbelbaden, blijkt uit een tussenrapportage. Het is nog wachten op definitieve conclusies. Daar wacht justitie in Alkmaar ook op, zegt een woordvoerder. Het openbaar ministerie kijkt naar eventuele strafbare feiten. Wachten is het eveneens op de uitslag van een onafhankelijk onderzoek naar het optreden van de overheid in de kwestie. Dat onderzoek is toegezegd door minister Borst (VWS). Het AMC in Amsterdam doet op haar verzoek onderzoek bij patiënten met de veteranenziekte. Haar ministerie is, al dan niet samen met het ministerie van VROM, betrokken bij veel initiatieven. VWS en VROM werken daarbij niet altijd harmonieus samen. Zo gaven ze verschillende aanwijzingen wat te doen bij het ontdekken van besmettingshaarden. De provincie Noord-Brabant en de gemeente Breda klaagden daar gisteren over.

Waar nodig worden wetten aangepast. Zolang er bijvoorbeeld geen wettelijke regeling is die de centrale levering van warm tapwater aan woningen regelt, gaat VWS de risico's beperken door het opstellen van een convenant. In de nieuwe Infectieziektewet wordt door VWS de verplichting voor artsen opgenomen om de naam van een patiënt met de veteranenziekte te melden bij de GGD. Ook komt er een ,,intensiever toezicht" van de Inspectie Waren en Veterinaire Zaken. Die inspectie nam al 92 monsters bij instellingen en evenementen. Om de naleving van regels beter te controleren gaan vier inspectiediensten van drie ministeries samenwerken. De maatregelen zijn nodig omdat de epidemie in Bovenkarspel duidelijk heeft gemaakt dat er op legionella-gebied wettelijk weinig geregeld is en er slecht gecontroleerd is. Zo ontbreekt een regeling voor "warmwatertappunten' - douches en kranen - in de Waterleidingwet en de Woningwet. Er zijn wel richtlijnen van de VEWIN, de vereniging van waterleidingbedrijven, maar die hebben geen wettelijke status. Minister Borst gaf in antwoorden aan de Kamer toe dat er bij gebrek aan een regeling ,, nauwelijks een wettelijke basis (is) om toezicht uit te oefenen". Tweede Kamerlid dr. A. Kant (SP), zelf epidemioloog, heeft kritiek op het gevoerde beleid van onder anderen minister Borst: ,,De wettelijke maatregelen die er nu aankomen, hadden er eerder moeten zijn. In 1997 toonde een rapport van de Inspectie voor de Gezondheidszorg al aan dat verzorgingstehuizen de richtlijnen om de bacterie te bestrijden niet goed naleefden. Toen had er iets moeten gebeuren." Medisch microbioloog dr. J. van Ketel, verbonden aan het AMC, is het daar mee eens. ,,Na het ontdekken van de bacterie eind jaren zeventig heeft de Gezondheidsraad (onder voorzitterschap van de arts E. Borst, nu minister, red) in 1986 aanbevelingen gedaan om de bacterie te bestrijden. Daar is niet veel mee gedaan."Ministeries, waterbedrijven en ook leveranciers van bubbelbaden treffen ondertussen voorbereidingen voor een landelijke informatiecampagne. Vanaf juni, bijna drie maanden na het uitbreken van de epidemie, worden brochures verspreid met vragen en antwoorden over de bacterie. Ook dat is te laat, vindt Kant. VWS heeft wel een infolijn geopend, maar die is niet altijd bereikbaar. Dat er bij het publiek grote behoefte is aan informatie bleek uit de 1200 telefoontjes die het ministerie ontving na de legionella-vondst bij Thermae 2000 in Valkenburg. De sluiting van zwembaddouches levert de gemeente Breda 700 telefoontjes op.

Na 'Bovenkarspel' hebben ook provincies en gemeenten plotseling initiatieven genomen. ,,Iedereen is geschrokken, zegt mr. H. Plokker, hoofdinspecteur voor de gezondheidzorg. ,,Toch is het onvermijdelijk dat er infectieziekten voorkomen." Plokker plaatst vraagtekens bij de overvloed aan lokale en regionale initiatieven: ,,Het was wellicht zinniger geweest om regelmatig preventief te controleren, dan nu en masse kweekjes te maken van douchekoppen. Voorheen was daar kennelijk weinig aandacht voor."

Volgens de Wet hygiëne en veiligheid zwemgelegenheden zijn de provinciebesturen verantwoordelijk voor controles in zwembaden. Terwijl afgelopen jaren niet of nauwelijks door de provincies is gecontroleerd op legionella bij zwembaddouches, wordt de laatste weken jacht gemaakt op de bacterie. VROM heeft de provincies gevraagd zwembaden preventieve maatregelen op te leggen, om nieuwe besmettingen te voorkomen. In onder meer Limburg en Noord-Brabant stuurden de provinciebesturen alvast een brief met veiligheidsadviezen naar zwembaden.

Honderden bedrijven en instellingen laten op eigen initiatief hun waterinstallatie onderzoeken op aanwezigheid van de bacterie.

Waterleidingbedrijven bieden hun klanten de mogelijkheid om het leidingennet op legionella te laten onderzoeken. Daar wordt op grote schaal gebruik van gemaakt, meldt een woordvoerder van de VEWIN. De Waterleidingmaatschappij Zuid-Holland Oost heeft tot nu toe bij vijftig klanten monsters genomen. Tientallen verzoeken zijn nog in behandeling.

Overzicht besmetting 13 maart. Massale besmetting bij de Westfriese Flora in Bovenkarspel. 233 bezoekers worden ziek, 23 zijn inmiddels overleden. De bacterie wordt gevonden in twee bubbelbaden.

Maart. Een 60-jarige bewoner van een verzorgingshuis in Eindhoven krijgt de veteranenziekte. Hij raakt besmet door een keukenkraan. Een 58-jarige patiënt van een ziekenhuis in Bergen op Zoom raakt besmet onder een ziekenhuisdouche.

1 april. In het kuuroord Thermae 2000 in Valkenburg wordt in een hydrojetbad de bacterie gevonden. Geen ziektegevallen geconstateerd. 7 april. In een ziekenhuis in Bergen op Zoom overlijdt een 74-jarige man uit die plaats aan een legionella-infectie die hij buiten het ziekenhuis heeft opgelopen. De bron is niet bekend. 22 april. In een sauna in Scharsterbrug wordt de bacterie aangetroffen. Drie bezoekers in het ziekenhuis opgenomen. 24 april. De douches van drie zwembaden in Breda en een zwembad in Rijen worden gesloten na de vondst van de bacterie. Geen ziektegevallen. 26 april. Een 28-jarige medewerkster van een verzorgingshuis in Uithoorn overlijdt aan de veteranenziekte. De bron is nog onbekend. In de doucheleiding van een revalidatiecentrum in Breda wordt de bacterie gevonden.

Zie ook:

Aantal doden na Flora loopt op tot twaalf (17 maart 1999)

Al tien doden bij Flora (16 maart 1999)

Derde dode door veteranenziekte (15 maart 1999)

Besmet bij douchen in zwembad (15 maart 1999)

Twee doden door veteranenziekte (13 maart 1999)

( a d v e r t e n t i e s )

Domicilie,
voor wie zich vestigt
in het buitenland.