NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

MICHEL KRIELAARS
Aan vijftig bladzijden van een mooi boek beleef je altijd meer plezier dan aan evenveel minuten saaie televisie. Na afloop van de documentaire 'De zusters Brontë en hun mannen' is dat weer eens al te duidelijk. De kijker had beter het begin van Charlotte Brontë's Jane Eyre kunnen lezen.

Wat de AVRO morgenavond uitzendt is de naam televisiedocumentaire nauwelijks waardig. 'De zusters Brontë en hun mannen' is hoogstens een bonte verzameling, rommelig gemonteerde countryside- beelden, afgewisseld met Franstalige speelfilmfragmenten en geënsceneerde jeugdtaferelen die uit een andere documentaire geknipt lijken te zijn. Het geheel was beter tot zijn recht gekomen op de radio.

Het programma is verdeeld in hoofdstukken, waarin de rol van de 'mannen' in het leven van de schrijvende zusjes wordt belicht: hun vader (een wever die het door zijn enorme wilskracht tot dominee bracht), hun drankzuchtige broer, de ongelukkige liefde van Charlotte, en de saaie man met wie zij ten slotte trouwt. Het was misschien ooit een aardig idee, maar in de uitwerking blijft er weinig van over.

Het is moeilijk het tragische leven van de Brontës in beeld te brengen, al was het maar omdat het zich in het begin van de negentiende eeuw afspeelt en er geen beeldmateriaal van hen bestaat. Bovendien is hun biografie in een handomdraai verteld. Anne, Charlotte en Emily zijn de vroegrijpe dochters van een excentrieke vader en een moeder die tijdens hun vroege jeugd in het kraambed sterft. Ze groeien op temidden van de verlaten Yorkshire 'moors'. Twee van hun zusjes overlijden op jonge leeftijd; hun broer drinkt zich dood. Ze geven een tijdje les op school of zijn gouvernante en overlijden veel te vroeg, tussen hun dertigste en veertigste. In hun korte leven publiceren ze een paar meesterwerken, waarin voor het eerst openhartig over menselijke hartstochten wordt geschreven.

Voor literatuurwetenschappers was die magere informatie aanleiding tot het creëren van allerlei mythes. Zo zou Emily een seksuele verhouding hebben gehad met haar broer en vader. Want hoe zou ze anders een gepassioneerde figuur als Heathcliff hebben kunnen neerzetten in Wuthering Heights. Gelukkig worden die beweringen ontkracht door Brontë-kenner Juliet Barker, de enige spreker in de documentaire die iets interessants te vertellen heeft. Emily leefde volgens haar in een eigen wereld en was het liefst thuis op de pastorie van haar vader. Net als voor Charlotte en Anne begon hier haar schrijverscarrière: voor de open haard in de keuken, waar de kinderen Brontë elkaar tijdens donkere, koude winteravonden verhalen vertelden, die hun fantasie prikkelden. En fantasie heb je nu eenmaal nodig, zowel voor het schrijven van een goed boek als voor het maken van een mooie documentaire.

Close-up: De gezusters Brontë, zondag, Ned.1, 18.30-19.29u.