Götterdämmerung

Niet alleen de operacyclus Der Ring des Nibelungen komt aan zijn eind in Götterdämmerung, maar ook het Walhalla en de hele wereld gaan ten onder. Het is Wagners apocalyps, veroorzaakt door tal van misdaden, gepleegd door goden en mensen. De Duitse jurist Ernst von Pidde (1877-1966) ging aan de hand van het Duitse wetboek na wat de rechter Wagners personages zou kunnen opleggen, als ze al niet tijdens het verhaal zijn gedood. Voor Alberich, Fafner, Fricka, Hagen en Brünnhilde dreigt levenslange vrijheidsstraf, voor twaalf anderen dreigen straffen van drie tot twaalf jaar. De oppergod Wotan zou ten minste vijf jaar krijgen wegens vrijheidsberoving, afpersing, medeplichtigheid aan de dood van Siegmund, doodslag van Hunding en het in slaap brengen van Brünnhilde.

Hagen (met speer op de voor- grond) en zijn mannen op de achtergrond (Foto Ruth Walz)

Götterdämmerung duurt lang (de eerste acte is al langduriger dan een hele avond Tosca), maar er gebeurt dan ook heel veel. De Nornen spinnen met de draden van het lot verder aan de wereldgeschiedenis, waarvan zij het einde voorvoelen. Na een liefdesnacht met Brünnhilde gaat Siegfried heldendaden verrichten en laat Brünnhilde achter met de ring, waarvan zij na Alberich, Wotan, Fafner en Siegfried nu de vijfde eigenaar is. Siegfried gaat naar Alberichs zoon Hagen, diens halfbroer Gunther en diens halfzuster Gutrune. Hagen begeert Brünnhilde, maar dan moet Siegfried door middel van een toverdrank verliefd worden op Gutrune. Siegfried drinkt een welkomstdronk, valt op Gutrune en sluit een bloedbroederschap met Gunther.

Brünnhilde, krijgt bezoek van haar Walkürenzuster Waltraute, die vertelt hoe treurig het toegaat in het Walhalla. Ze vraagt of Brünnhilde de ring niet kan teruggeven aan de Rijndochters, maar die weigert dat. Dan komt Siegfried in de gedaante van Gunther, overweldigt Brünnhilde en pakt haar de ring weer af.

Alberich geeft Hagen opdracht de ring voor hem terug te veroveren. Siegfried zal met Gutrune trouwen. Als Brünnhilde dat ziet, voelt ze zich bedrogen. Siegfried ontkent het bedrog, zwerend op de speer van Hagen. Er ontstaat een complot van Hagen, Brünnhilde en Gunther om Siegfried te doden. De volgende dag steekt Hagen hem inderdaad dood bij een jacht, omdat hij meineed zou hebben gepleegd.

Hagen wil als beloning de ring, maar Brünnhilde haalt die van de vinger van Siegfried. Zijn lijk wordt gelegd op een brandstapel, die door Brünnhilde te paard wordt bestegen om zich in de dood te herenigen met Siegfried. Het vuur zet het Walhalla in brand, zodat goden en helden omkomen. De Rijn treedt buiten de oevers en de Rijndochters weten de ring weer te bemachtigen. De oorspronkelijke orde is hersteld.

NRC Webpagina's
10 JUNI 1999