Gerda Telgenhof
Buitenlandse groepsreizen hebben doorgaans bekende opera's op het programma staan. Vooral niet te modern: voor avantgarde krijgen de organisatoren de bus niet vol.

NAAR GLYNDEBOURNE, Salzburg of Verona. In de bus, of met het vliegtuig. Loge of stalles. Het kan allemaal met speciale operareizen naar het buitenland. Veel reisbureaus bemiddelen bij het boeken, een klein aantal organiseert eigen, gespecialiseerde reizen. Het loopt goed met de operareizen, al is het een beperkt publiek dat meegaat. Wat ouder doorgaans, cultuurminnend, operaliefhebber en rustig: geen holladijee-gelal in de bus, zelfs geen O sole mio.

De reizen gaan naar gerenommeerde grote of kleine operahuizen in bekende muziek- en theatersteden als Wenen, Praag, Berlijn, Londen, Parijs, of New York, en naar zomerse operafestivals. Naast een of meer operavoorstellingen houden deze reizen meestal een breder cultureel programma in vol kunst en rondleidingen door stad, land, kerk en kasteel. De opera's die worden geboden beperken zich meestal tot het bekende repertoire van componisten als Bellini, Bizet, Mozart, Puccini, Verdi. Vooral niet te modern: voor avantgarde krijgen de organisatoren geen bus vol. Sommige proberen voorzichtig iets eigentijds in het programma te stoppen, maar dat wordt hun niet echt in dank afgenomen

Onder de reisbureaus die zich profileren met operareizen zijn Uccello Cultuurreizen in Marum/Amsterdam, Hannick Reizen in Voorburg, en Select International in Utrecht. Ook organisaties als Kras Sterprodukties bieden operabestemmingen aan. Musicologen en kunsthistorici treden op als reisleider en de deelnemers overnachten in comfortabele hotels met een reeks sterren.

Het klinkt aanlokkelijk, maar je moet er financieel een flinke veer voor laten en geen bezwaar hebben tegen een kant-en-klaar reispakket. ,,Het zijn vooral wat oudere, regelmatige opera- en concertbezoekers die daarop afkomen. Vijftig jaar noemen wij al jong'', zegt directeur Agnes Nuver van Uccello Cultuur reizen. De reizen van Uccello komen gemiddeld op ten minste zo'n 350 gulden per persoon per dag, alles inbegrepen. Er zijn bus- en vliegreizen voor groepen van 20 tot 30 personen en de mogelijkheid met eigen vervoer te gaan, of bus en vliegtuig te combineren. ,,We bezoeken naast de opera, ook concerten, musea en tentoonstellingen. Bij de opera zorgen we voor kaarten in de tweede of goede middencategorie, geen eerste rang, want dan loop je het gevaar dat je op de eerste rij komt te zitten en dat is niet gunstig.''

Jack Spetter van Opera Select Reizen in Utrecht heeft 28 jaar ervaring met operareizen. Hij begon in een tijd dat opera buiten de kring van fervente liefhebbers, nog 'not done' was. ,,We zijn begonnen met de festivals in de arena van Verona en in Salzburg en toen we zagen dat er belangstelling voor was, zijn we er verder mee gegaan.'' Nu organiseert hij vliegreizen naar operahuizen over heel Oost- en West-Europa, inclusief Finland en Litouwen, en ook naar de Verenigde Staten en China, vorig jaar nog naar de spectaculaire Turandot in de Verboden Stad. De prijzen hangen af van de duur en de bestemming van de reis. Acht dagen Sicilië met twee Verdi-opera's, verblijf in viersterrenhotels en een rondreis vol cultuurgenot komt op bijna 5.000 gulden. Voor operaliefhebbers die liever op eigen houtje gaan, kan Select ook gewoon plaatskaarten bestellen.

De organisatoren reizen zelf de muziektheaters af om de kwaliteit van de voorstellingen te beoordelen. Valt die tegen, dan gaat de reis niet door. Spetter: ,,Van bepaalde operahuizen weet je blindelings dat het goed is. Monte Carlo bijvoorbeeld heeft zo'n kleine bonbondoos in het Casino met 500 plaatsen, maar met heel goede voorstellingen. Prins Rainier zit er ook vaak. Maar sommige operahuizen zijn wisselend van kwaliteit en soms ronduit slecht. In Praag en Boedapest werd vroeger fantastisch gezongen, maar tegenwoordig zet ik vraagtekens. Ik heb het meegemaakt dat een zanger een hoofdrol fonetisch zong, niet om aan te horen. Een zanger kan wel eens een keer niet goed bij stem zijn, maar dit kan ik mijn klanten niet aandoen. Dan blijven ze de volgende keer weg. Om dat te voorkomen letten we steeds sterker op de kwaliteit van de opera's. Mensen betalen veel geld voor zo'n reis. Daarvoor willen ze goed zitten en een mooie voorstelling horen.''

Het in de wacht slepen van kaartjes valt niet altijd mee voor de reisorganisatoren en is vaak een kwestie van lange adem en veel bellen en faxen. Soms is het nodig ter plekke plaatsen te regelen. Het ene theater is bereidwilliger dan het andere. Sommige zitten vol abonnementsvoorstellingen, zijn niet geïnteresseerd in buitenlands bezoek, of gewoon niet bereid er moeite voor te doen. Lissabon, vertelt Spetter, reageert niet eens op verzoeken, in Madrid is de kaartverkoop min of meer verplaatst naar de zwarte markt. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld Bayreuth dat tot in de puntjes is geregeld en waar men alles doet om verkoop op de zwarte markt te vermijden.

Agnes Nuver is trots op de kaarten die ze al enkele jaren weet te bemachtigen voor het prestigieuze festival op het Britse landgoed Glyndebourne in Sussex. ,,We staan voor alle muziekfestivals op de mailing list. Je moet er vroeg bij zijn. Het Edinburgh festival in augustus en september begint officieel niet eerder dan half maart met de kaartverkoop, maar wij kunnen al in januari bestellen. Het lukt niet altijd. Voor de Salzburger Festspiele bijvoorbeeld krijgen we maar af en toe kaarten.''

Spetter betrekt zijn kaarten van de 'moeilijkere' operahuizen niet zelden van sponsors. ,,Bij de Scala in Milaan bijvoorbeeld is het heel ingewikkeld. Je kunt er niet zomaar een blok van veertig kaarten bestellen. Daarom hebben we ook contact met sponsors. Ze krijgen soms 300 tickets per avond die ze toch niet allemaal gebruiken. En we huren ook Italiaanse studenten in die voor ons voor de kassa in de rij gaan staan, soms wel 24 uur van tevoren. Ik hoor wel van reizen naar het operafestival in Verona, waar je zelf om half zes in de rij moet gaan staan en om zeven uur naar binnen om een plaats te zoeken. Zelf zorg ik dat ik voor Verona ook altijd goede, gereserveerde plaatsen in de arena heb. Als ik geen goede plaatsen kan krijgen, gaat de reis niet door. Daarom begin ik pas met adverteren en folders drukken wanneer ik die heb geregeld.''

De Stichting Opera Limburg in Maastricht (200 leden) moest dit jaar een reis naar München afgelasten bij gebrek aan belangstelling, ondanks een advertentie in NRC Handelsblad. Voorzitter Roberto Antoniani vindt het onbegrijpelijk: voor 1.600 gulden een busreis van een week en opera's als Otello en Aida van Verdi en Anna Bolena van Donizetti met een prachtige bezetting, en dan maar een handjevol belangstellenden. Antoniani: ,,We doen dit al vanaf 1980 twee keer per jaar en het is altijd goed gegaan. Maar de laatste jaren is het moeizaam.'' Hij wijt dit aan het gegroeide opera-aanbod. ,,Mensen worden overladen met opera. Het is niet meer iets bijzonders waarvoor je een vakantie opoffert, tenzij je een club met draagkrachtige mensen hebt en dat zijn wij niet. Vroeger gingen we naar Verona, maar dat vind ik achteruitgegaan en ik heb geen zin om gedesillusioneerd terug te komen. Ze engageren jonge zangers met leuke stemmen voor de concertzaal, maar onvoldoende voor een grote arena. Het is er ook niet meer uitverkocht. Mensen hou je niet voor de gek. Als er een echt goede zanger staat, merk je dat meteen aan de sfeer en de concentratie onder het publiek.'' Antoniani laat zich door de mislukking niet uit het veld slaan. ,,Op het festival in München treden de allerbeste zangers op. Volgend jaar is er onder andere Il Puritani met Edita Gruberova. Dan ga ik het weer proberen.''

Opera Select Reizen, Utrecht (030) 231 8408
Uccello Cultuurreizen, Marum (0594)643222
en in Amsterdam (020) 622 43 43 of 624 65 64
Hannick Reizen, Voorburg (070) 319 19 29
Sterprodukties, Alkmaar (072) 520 30 40
Stichting Opera Limburg, Maastricht (043) 361 53 90

NRC Webpagina's
10 JUNI 1999