Geheimen in de lucht

Jochen van Barschot
Ieder jaar met kerst houden radiopiraten in het hele land marathonuitzendingen. Dagen achter elkaar draaien ze dan vooral Nederlandstalige liedjes.

ERGENS OP een geheime plek in Utrecht ligt de studio van Radio de Samenwerking. De locatie is geheim omdat Radio de Samenwerking een 'geheime zender' is, een etherpiraat. Elke zondag draait het station vooral Nederlandstalige liedjes. Luisteraars mogen bellen om verzoekjes door te geven. ,,We hebben de afgelopen vijftien jaar nog niet één zondag overgeslagen'', zegt programmamaker Fred, één van de vier DJ's van het station.

Het is zondagmiddag en Fred presenteert zijn programma van 13.00 tot 19.00 uur 'op de 96.4 FM in de vrije ether'. Hij draait verzoekplaatjes en luisteraars kunnen bellen om gratis advertenties op te geven. ,,Wilt u iets kopen of verkopen? Runt u een kaartclub of draait u een bingo? Dan kunt u nu bellen met Radio de Samenwerking'', zegt Fred aan het begin van zijn programma. Vanaf dat moment staat de telefoon niet meer stil. Telefoniste Wilma heeft er haar handen aan vol.

Tussen elke plaat door komt er een luisteraar in de uitzending. ,,Papegaai te koop. Met kooi'', zo meldt een luisteraar. Een andere luisteraar heeft nog een kunstkerstboom staan van twee meter hoog. ,,Inclusief ballen en slingers voor maar vijftig gulden.'' Weer een ander biedt zijn stacaravan in de Betuwe te koop aan voor 7.500 gulden. ,,Hij gaat eruit wegens belastingschulden'', aldus de beller.

Fred werkt de ene na de andere telefonische advertentie af. Tussendoor draait hij muziek van Frans Bauer, Dries Roelvink, André Hazes en af en toe zelfs iets Engelstaligs. ,,We draaien eigenlijk alles, zolang het maar gezellig is. Ongeveer driekwart van de muziek die wij draaien is Nederlandstalig, want dat horen de mensen toch het liefste. Dat draaien ze in Hilversum niet.''

Radio de Samenwerking heeft veel vaste luisteraars, weet Fred. ,,De mensen weten dat we er elke zondag zijn, daar rekenen ze op. Als we uit de lucht gehaald worden, zijn we daarom altijd direct de volgende zondag weer terug.'' In de vijftien jaar dat de radiopiraat bestaat, is hij elf keer opgerold, voor het laatst in 1997. ,,In de jaren tachtig waren er soms razzia's. Dan werden er in één dag een stuk of tien piraten opgepakt. Tegenwoordig valt het wel mee.''

Toch hebben de bezoekjes van de politie Fred, die de zender in de woonkamer heeft staan, al de nodige boetes en zelfs voorwaardelijke gevangenisstraf opgeleverd. ,,Ik moest ook een keer de deur vervangen, want die trappen ze in bij een inval'', aldus Fred. ,,Ze nemen ook alle apparatuur mee en de laatste keer zelfs onze cd's.'' Na zo'n inval blijkt echter hoe trouw de luisteraars zijn. ,,We houden de zondag nadat we uit de lucht gehaald zijn, altijd een inzamelingsactie onder de luisteraars. Daar betalen we de nieuwe zender en de nieuwe apparatuur van.''

Bij de laatste inzamelingsactie in 1997 bood een luisteraar zijn tweede huis zelfs als studioruimte aan. De woonkamer van het huis is sindsdien omgebouwd tot studio. De zithoek en de keukentafel zijn blijven staan - voor de tientallen bezoekers die zondag tijdens de uitzending even binnenwippen - en er staat al een grote kerstboom, want met kerst zal Radio Samenwerking drie dagen non-stop achter elkaar uitzenden. De piraat heeft bij elkaar zo'n twintig medewerkers, van programmamakers tot technici en zenderbouwers tot de telefoniste.

Rond het mengpaneel en de cd-spelers waar de programma's mee gemaakt worden, staan barkrukken. In het studiomeubel zijn ronde gaten gezaagd, waar precies een bierflesje in past. ,,Niets is zo lekker als een programma maken met een biertje erbij'', aldus Fred. ,,Alleen viel er nogal vaak bier over het mengpaneel. Vandaar die gaten.''

Wat maakt illegaal radiomaken nou eigenlijk zo leuk? Fred: ,,Het is spannend. Ik heb ook een tijdje bij een lokale omroep gewerkt, maar dat was helemaal niet leuk. Die hadden een veel kleiner bereik en daar had ik niet de vrijheid die ik hier had.'' Het risico om af en toe opgepakt te worden, neemt hij voor lief. ,,We weten wat ons kan overkomen. Als ik voor de rechter moet komen, is het ook elke keer weer afwachten wat ik zal krijgen. Maar dat is geen reden om er mee op te houden.''

Het geeft ook wel een beetje een kick. Trots laat Fred cassettebandjes horen met opnames van nieuwsbulletins op Radio M, de regionale omroep van Utrecht. ,,De illegale radiozender Radio de Samenwerking is gisteren uit de lucht gehaald. Volgens de politie was de radiopiraat tot op Texel te ontvangen'', zegt de nieuwslezer. Fred glundert. ,,Hoor je dat? Texel! Dat is toch fantastisch!''

Radio de Samenwerking is elke zondag en op eerste en tweede kerstdag te beluisteren in de regio Utrecht op FM 96.4 MHz en in Real Audio op internet via www.samenwerkingradio.nl. Voor frequenties, websites en uitzendtijden van piraten, zie www.etherpiraten.com.

Radiozenders De volgende etherpiraten zijn in de lucht tijdens de feestdagen: Radio Valencia Vanuit het Brabantse Oirschot (bij Eindhoven) zendt Radio Valencia met de kerst uit op 103.4 FM. Daarnaast is het station elke week van vrijdag tot en met zondag in de lucht. De Ster van Twente 'De beste piratenklappers' zijn van kerst tot oud en nieuw te beluisteren op 97.1 FM bij Radio de Ster van Twente. Vanuit Oldenzaal - eveneens in het druk met piraten bevolkte Twente - zendt Radio Balearica uit Oldenzaal met kerst en oud/nieuw uit op 99.6 FM. M.D.F. Radio Montana, Radio Driebier en Radio XL , samen de combinatie M.D.F. maken voor het zevende achtereenvolgende jaar met kerst een gezamenlijk programma vanuit Almelo met Nederlands- en Duitstalige liederen op 92.0 FM. KLOS De Klandestiene Lokale Omroep van Tilburg, de KLOS, zendt 24 uur per dag, dus ook met kerst en oud en nieuw, uit op 99.7 FM. Het programma bestaat gedeeltelijk uit Nederlandstalige liederen. Atletico Op de Veluwe is met de kerstdagen Radio Atletico uit Wezep te beluisteren op 97.6 FM. De rest van het jaar zendt het radiostation op zondag vanaf 10 uur 's ochtends uit. In Oldebroek draait Favoriet FM op 98.1, non-stop van 24 dec.tot 1 januari. Heidejager In de provincie Drenthe wemelt het van de zenderpiraten. Eén daarvan is Radio de Heidejager. Het radiostation houdt elk jaar een kerstmarathon met onder meer telefoonspelletjes. Het station is ook elke zondag in de lucht en te beluisteren op 89.6 FM.