De band tussen Argentinië en andere landen verandert nogal eens. Zo was Groot-Brittannië even een aartsvijand, maar is het land nu weer een geliefde handelspartner, terwijl Spanje eerst alleen goedkope arbeidskrachten leverde en nu vooral als rijke suikeroom komt investeren.

VERENIGDE STATEN

ROEL JANSSEN
De betrekkingen tussen Argentinië en de VS zijn sterk politiek gekleurd geweest. Na de Tweede Wereldoorlog, waarin Argentinië openlijk fascistische sympathieën koesterde, voerde de Amerikaanse ambassadeur in Buenos Aires, Spruille Braden, actief campagne tegen generaal Juan Domingo Perón in de presidentsverkiezingen van 1946. Hij beschuldigde Perón van collaboratie met de nazi's. Uiteindelijk versloeg Perón de gelegenheidscoalitie van de Amerikaanse ambassade, de Argentijnse oligarchie en de Argentijnse communistische partij. Fel anti-Amerikanisme bleef een kenmerk van het peronisme.

Vanaf 1977 kwam Jimmy Carter met zijn beleid voor de rechten van de mens frontaal in botsing met het Argentijnse militaire regime dat in 1976 aan de macht was gekomen. De Amerikaanse onderminister voor de rechten van de mens, Patricia Derian, bracht een aantal bezoeken aan Buenos Aires en het State Department kwam eind 1977 met lijsten van vermisten. De VS stelden daarna een wapenembargo tegen Argentinië in.

Onder Amerikaanse druk kwam in september 1979 een missie van de Organisatie voor Amerikaanse Staten naar Argentinië om onderzoek te doen naar schendingen van de rechten van de mens. Het OAS-rapport was vernietigend voor Argentinië.

Toen Carter een graanboycot tegen de Sovjet-Unie afkondigde, in reactie op de inval in Afghanistan, weigerde Argentinië zich hierbij aan te sluiten. De Sovjet-Unie was in internationale fora een steunpilaar van Argentinië. In 1980 sloten Argentinië en de Sovjet-Unie een omvangrijk akkoord voor graanleveranties.

Ronald Reagan liet het mensenrechtenbeleid van zijn voorganger varen. De VS zochten toenadering tot het militaire regime. Jean Kirkpatrick, de Amerikaanse VN-ambassadeur, maakte een onderscheid tussen dictatoriale (communistische) en autoritaire (militaire) regimes.

Argentijnse militaire instructeurs werden op Amerikaans verzoek ingezet in de burgeroorlogen van Midden-Amerika. Maar toen Argentijnse militairen de Britse Falklandeilanden bezetten, kozen de VS niet de zijde van de Argentijnen, maar van NAVO-bondgenoot Groot-Brittannië.

Na het herstel van de democratie normaliseerden zich de verhoudingen, al blijven de financiële crises een terugkerend probleem.

ISRAËL

SALOMON BOUMAN
Een Israëlische parlementaire commissie stelt een onderzoek in naar de verdwijning van ongeveer drieduizend Argentijnse joden tijdens de dictatuur - en niet alleen wegens de verantwoordelijkheid die Israël op zich neemt voor het wereldjodendom. Er wonen meer dan zeventigduizend Israëliërs van Argentijnse afkomst in Israël, onder wie velen die tijdens de dictatuur familieleden in Argentinië hebben verloren. Zij oefenden druk uit op het Israëlische parlement om de zaak op te nemen.

De Israëlische media besteden regelmatig aandacht aan het lot van de Argentijnse joden gedurende de dictatuur. Yacov Zimmerman, indertijd hoofdredacteur van bladen in Argentinië, vluchtte in de jaren zeventig naar Israël en stelde de wrede vervolging van joden en niet-joden aan de kaak.

Volgens het Joodse Agentschap leven er nog 200.000 joden in het Zuid-Amerikaanse land, van wie jaarlijks 1.200 'op alyah komen' (zich in Israël vestigen).

In het begin van de vorige eeuw vestigden Russische joden, op de vlucht voor de pogroms, zich in Argentinië. De Duits-joodse filantroop Baron Hirsh droomde, voordat het zionisme zich aandiende, van een grote joodse gemeenschap in Argentinië.

Tot 1940 vluchtten ook veel Duitse joden voor het Hitler-bewind naar Argentinië. Na de nederlaag van nazi-Duitsland voegden zich daar beruchte nazi's bij. In 1961 werd op last van de Israëlische premier David Ben Gurion de nazi-oorlogsmisdadiger Adolf Eichmann door een Israëlisch commando uit Argentinië ontvoerd en in Israël ter dood veroordeeld en geëxecuteerd.

VERENIGD KONINKRIJK

HANS STEKETEE
De oorlog om de Falkland-eilanden (1982) ligt de Britten nog vers in het geheugen. Hoewel Argentinië de soevereiniteit over de archipel op 400 kilometer van zijn zuidpunt blijft opeisen, lijkt die oorlog - waarbij aan twee kanten in totaal duizend doden vielen - intussen een koud intermezzo in twee eeuwen van warme betrekkingen.

De voor Londen onbespreekbare status van de Falkland-eilanden, met hun bevolking van 2.200 patriotten, verhinderde niet dat de bilaterale handel in de jaren negentig groeide van 100 tot 750 miljoen pond (2,8 miljard gulden). Voor Argentijnse bestellingen van Britse marineschepen, zoals tijdens de dictatuur, is het nog te vroeg. Maar de landen denken steeds gelijker over privatisering en deregulering, en andere terreinen liggen open.

Britse bedrijven als Cadbury-Schweppes (voeding), Glaxo-Wellcome (farmacie), National Grid (energie) en Borax (chemie) hebben de laatste vier jaar zeven miljard gulden in Argentinië geïnvesteerd. Verzekeraar Eagle Star is er marktleider in levensverzekeringen. Omgekeerd is het Verenigd Koninkrijk de grootste buitenlandse afnemer van Argentijnse wijn en loopt een deel van de Argentijnse handel in vlees, maïs, graan en raapzaad via de Britse eilanden. De Britten werven actief Argentijnse toeristen en slimme studenten.

De relaties tussen de twee ,,natuurlijke partners'', zoals ex-minister Peter Mandelson het in 1998 uitdrukte, zijn intussen bezegeld met een bezoek van kroonprins Charles aan Argentinië. Voor de toplaag van de Argentijnse samenleving balsem op de ziel: die is anglofiel sinds de Spaanse kolonie in 1816 onafhankelijk werd en met Brits geld infrastructuur werd aangelegd. Dure scholen hanteren nog een Brits model, men speelt polo en cricket, en er is een Engelstalige krant, de Buenos Aires Herald.

De tijd dat Falkland-bewoners zich weer in Buenos Aires aan hun blinde darm laten opereren, zoals vóór 1982, is nog ver weg. Maar ook hier verdwijnt iets van de bitterheid. Beide landen bevissen samen de lucratieve inktvisgronden rond de archipel. En oliewinning, verwacht na 2010, zal ze verder in elkaars armen drijven. Want exploratie in de bodem rond de afgelegen en fragiele Falkland-eilanden kan niet zonder steunpunten voor tankers en offshore-schepen op het vasteland.

SPANJE

STEVEN ADOLF
> Spanje en Argentinië hadden tot voor kort een relatie van verre neven die na jaren weer eens bij elkaar op bezoek komen om te concluderen dat er toch maar rare vogels in de familie rondlopen. Argentijnen koesterden een lichte minachting voor de Spanjaarden, die beter bekend staan als Gallegos, de inwoners van de Spaanse regio Galicië die van oudsher in groten getale in Zuid-Amerika neerstreken. Grof volk was dat, goed voor het opknappen van eenvoudig handwerk of bruikbaar als portier in een van de chique wijken van Buenos Aires. De schaarse Argentijn die in Spanje neerstreek, werd met nieuwsgierig wantrouwen bekeken: wat lijkt hij op ons, vreemd Italiaans accent, oppassen...

De rollen zijn de afgelopen vijf jaar drastisch omgedraaid. Spanje ontwikkelde zich in rap tempo tot de op de Verenigde Staten na grootste investeerder in Argentinië. Spaanse multinationals als het communicatiebedrijf Telefónica en de energiereus Endesa trokken het land binnen, Spaanse grootbanken kochten lokale bankjes op en Repsol nam de Argentijnse olieproducent YPF over. De Spaanse aanwezigheid maakt dat ook de politieke banden verstevigd worden. Het Argentijnse kompas, vanouds gericht op de Verenigde Staten, draait nu richting Spanje. De 'superminister' van Economische Zaken, Domingo Cavallo, Argentinië's hoop in bange dagen, bezocht eind vorige maand Madrid om de investeerders een hart onder de riem te steken.

Tegenwoordig ontvluchten de Argentijnen de economische crisis in hun land richting Spanje. Spanje kent inmiddels officieel rond de twintigduizend Argentijnse immigranten, die vaak een aanzienlijk hoger opleidingsniveau kennen dan veel andere nieuwkomers. Officieus ligt het aantal immigranten aanzienlijk hoger. Dat schept nieuwe verhoudingen, zeker nu Spanje begin dit jaar de vreemdelingenwetgeving aanscherpte en daarmee de toegang tot het land aanzienlijk moeilijker maakte. Niet erg gastvrij, meent Argentinië.

Nieuw is ook de Spaanse bemoeienis met de terreur van het Argentijnse generaalsregime. Het maakt deel uit van het onderzoek door de Spaanse rechter Baltasar Garzón waar eveneens de vervolging van de Chileense dictator Pinochet toe behoort. Was diens uitleveringsprocedure aan Spanje een internationaal precedent, een soortgelijke procedure is nu met succes in gang gezet in het geval van Ricardo Cavallo, de beruchtste martelbeul van de Argentijnse junta. De ex-juntaleiders Galtieri en Videla staan ook op het lijstje.