Naam: Tini Ytsma (53)
Woonplaats: Spijkenisse
Beroep: lerares

,,Ik ben hier in 1972 gekomen. We gingen trouwen in Argentinië en daar was niet zoveel toekomst, financieel. Toen we drie weken naar Brazilië waren geweest, dacht ik: er zijn landen op de wereld die veel gezelliger zijn dan Argentinië. Maar mijn vader zei, waarom ga je niet naar het land van je voorouders? Als het in Nederland niet bevalt kun je altijd nog in een ontwikkelingsland gaan wonen.

,,Mijn opa is lang geleden uit Nederland naar Patagonië gegaan, als dominee. Er stond een oproep in de krant of iemand daar een schooltje wilde stichten en een kerk beginnen. Later is hij naar Buenos Aires gegaan. Dat is een stad van immigranten. Er zijn allemaal aparte clubjes, zodat de kinderen nooit echt Argentijns worden. Mijn bloed is ook 100 procent Nederlands; mijn moeders familie is een generatie eerder naar Argentinië gegaan dan die van mijn vader. Zelf ben ik in Argentinië getrouwd met een Ytsma.

,,Ik voelde me ook niet echt Argentijns, al spraken we thuis alleen Spaans. Ik was lang, blond en... anders. Je wordt wel vooral positief gediscrimineerd als Noord-Europeaan - als je zegt dat je Sonneveldt heet, mijn meisjesnaam, word je meteen aangenomen. De Duitsers, Engelsen en Nederlanders in Argentinië zijn ook rijker dan de andere bewoners. Dat ligt aan de cultuur, we zijn hardwerkend, denken aan de toekomst. De Latijns-Amerikaanse cultuur is gezelliger. Maar de bevolking bekijkt ons wel met argwaan: die komen van buiten en gaan ons voorbij.

,,Nu zit ik nog steeds tussen die twee culturen in. Toen ik hier kwam, was ik nog erg in de 'Latijnse stijl': we gingen om elf uur 's avonds eten, want na ons werk hadden we nog een schoonmaakbaantje om de flat te kunnen betalen, en daarna gingen we nog uitgebreid koken. Dan zag je de buren kijken, Nederlanders doen dat niet. Maar ik ben wel vernederlandst, al vind ik Rotterdam nog steeds een beetje een dorp vergeleken met Buenos Aires. Laatst ging ik met de koek rond en zette ik de koek daarna weer in de kast. Daar zei mijn zus iets van, dat vinden Argentijnen heel onbeleefd.''

OP EIGEN BENEN

Naam: Marlene Parafiopriti (23)
Woonplaats: Amsterdam
Beroep: student klassieke piano aan conservatorium, barvrouw

,,Ik ben hier gekomen om te studeren. De kwaliteit van het conservatorium in Argentinië is niet te vergelijken met de kwaliteit van de Europese conservatoria. In Argentinië is geen geld, de piano van de opleiding was slecht. Mijn basiskennis van de klassieke muziek was slecht. Daarom wilde ik naar Europa. De klassieke muziek komt ook hier vandaan en ik wilde dichter bij de muziek komen. Omdat mijn grootmoeder uit Duitsland komt, heb ik ook een Duits paspoort. Ik wilde eerst naar Duitsland, want daar heb ik familie wonen. Maar dat lukte niet. Mijn Duitse paspoort stelde mij wel in de gelegenheid om naar Nederland te komen.

,,Ik woon hier nu bijna twee jaar. Op de opleiding is alle communicatie in het Engels. Mijn woonplaats Amsterdam is een echte smeltkroes. Mijn vrienden spreken Engels, Spaans, Portugees, Italiaans of Duits. Daarom spreek ik zelf ook bijna geen Nederlands. Met Nederlanders kan ik ook prima Engels spreken. Ik ben wel eens met een cursus Nederlands begonnen. Zo eentje met een cassettebandje. Ik wil de taal wel leren, maar heb het er nu te druk voor.

,,De komende twee jaar zal ik zeker in Nederland blijven, om mijn opleiding af te maken. Misschien blijf ik ook wel langer, de Nederlandse mentaliteit bevalt me wel. Alles is hier zo lekker gestructureerd. Op dit moment wil ik alleen maar spelen. Ik hou van de klassieke muziek, ik hou alleen niet van dat wereldje. Het is zo gericht op competitie. Ik wil gewoon geven wat ik heb, niet meer en niet minder. Daarom wil ik ook jazz en tangomuziek leren spelen. Daarnaast wil ik in de toekomst gaan reizen, talen leren, cultuur opsnuiven. Ik heb zoveel plannen.

,,Rond Kerstmis ben ik voor het eerst weer terug geweest in Argentinië. Het was heel vreemd om iedereen weer te zien. Ik voelde me anders. Ik merkte dat ik volwassen was geworden, dat ik op eigen benen kon staan. Ik ben een Zuid-Amerikaanse, dat zal ik altijd blijven. In die zin was het echt thuiskomen. Ik merkte wel dat ik een beetje verhollandst ben, ik heb bijvoorbeeld erg de neiging alles op de fiets te doen. Maar ik voel me geen Hollander. Ik voel me ook geen vreemdeling. Ik ben gewoon een Argentijnse inwoner van een multiculturele stad, die graag piano speelt.''

NU ZIE JE DE ZON

Naam: Norberto Saavedra (59)
Woonplaats: Den Haag
Beroep: restauranthouder

,,Ik heb in Argentinië in een concentratiekamp gezeten. Op 24 maart 1976 was de coup; op 3 april werd ik gearresteerd. Ik zat in het parlement in Santa Fé, de tweede provincie van Argentinië; ik was een vriend van Menem (peronist, later president van 1989 tot 1999, red.). Ik werd zonder proces gevangengezet, gemarteld. En in mei 1978 ook zomaar weer vrijgelaten. Echt zómaar. 'Nu zie je de zon', zeiden ze, 'je krijgt geen tweede kans'.

,,Toen ben ik in juli naar Nederland gevlucht. Voor de zekerheid heb ik mijn moeder een paspoort voor me laten halen.

,,In december kwamen mijn vrouw en mijn dochter van twaalf ook. Maar ik zat in Nederland natuurlijk zonder papieren. In Den Haag ben ik naar de ambassade van Mexico gegaan en heb ik gezegd dat ik met de ambassadeur wilde praten. Die had een chauffeur nodig, en via hem heb ik een Nederlands paspoort gekregen en een appartement in het Zuiderpark. Ik heb twee jaar voor hem gewerkt; toen ging hij terug naar Mexico. Via via ben ik toen bij restaurant Gauchos terechtgekomen. Daar heb ik vier jaar gewerkt.

,,Daarna ben ik mijn eigen restaurant begonnen. Eerst El Poncho in de Haagse Begijnenstraat en nu sinds twaalfeneenhalf jaar Fiesta Latina aan de Denneweg.

,,We hebben vaste klanten die al 23 jaar bij mij komen. Zuid-Amerikanen die zeggen dat je hier empanadas en chorizos kunt eten zoals ze het thuis gewend zijn.

,,Aan de ene kant heb ik problemen gehad doordat ik hier ben gekomen. Toen mijn vader overleed, kon ik niet terug. Maar aan de andere kant weet ik dat ik het goede heb gedaan voor mijn kind. Mijn dochter spreekt vijf talen en is getrouwd met een Hollandse jongen.

,,Ik ben nog vier keer teruggeweest naar Argentinië, maar er is niks veranderd in 25 jaar. Het is alleen maar slechter geworden. Er zijn veertien miljoen mensen zonder baan, ouderen leven van een pensioen van 150 dollar in de maand, mensen wonen in kapotte huizen die ze niet kunnen repareren.

,,Het probleem in Argentinië is dat de rijke grootgrondbezitters veel politieke invloed hebben. En die vinden dat Argentinië alleen koeien en graan moet hebben, geen industrie. Maar zo komt het land niet vooruit. En de pappa van Máxima is ook zo'n grootgrondbezitter.''

HOLLANDS JONGETJE

Naam: Mariano Ernesto Diaz Campos (26)
Woonplaats: Amsterdam
Beroep: freelance journalist, tangoleraar

,,In Argentinië voel ik mij een Nederlandse toerist. Ik ben een Amsterdammer die in Argentinië geboren is. Toen ik drie à vier jaar oud was, zijn mijn ouders naar Nederland gekomen. Mijn vader was guerrillero. Na de staatsgreep werd hij opgepakt. Hij heeft ruim een jaar in verschillende gevangenissen en concentratiekampen gezeten. Uiteindelijk werd hij vrijgelaten, als gebaar naar het Westen. Hij werd door de militairen met boeien om in het vliegtuig naar Nederland gezet. Mijn moeder en ik zaten in het vliegtuig op hem te wachten. Dat is mijn eerste herinnering aan mijn vader, hij was een vreemde voor mij.

,,Mijn eerste herinnering aan Nederland is sneeuw. We kwamen terecht in een vluchtelingenkamp in Vierhouten. Na een jaar kregen we een huis in Hoorn toegewezen. Daar ging ik ook naar de kleuterschool. Ik werd een echt Hollands jongetje. Ik begon de Spaanse taal te negeren. Mijn ouders spraken Spaans tegen mij, ik sprak Nederlands terug. Tot mijn twaalfde wilde ik niets met Latijns-Amerika te maken hebben. Mijn ouders waren Argentijnen, ik was Nederlander.

,,Daarna begon ik geïnteresseerd te raken in de politiek en de geschiedenis van Latijns-Amerika. Langzaamaan kwam ik meer te weten over het verleden van mijn ouders. Ik las veel boeken van journalisten over Latijns-Amerika. Ik wilde er zelf ook over schrijven, ik wilde journalist worden.

,,Met mijn interesse voor de politiek, ontwikkelde ik ook een interesse voor de cultuur. Toen ik zeventien was, nam ik tangolessen op de dansschool van mijn ouders. Op mijn achttiende trad ik al op. Nu geef ik zelf ook les.

,,Ik ben net afgestudeerd aan een school voor journalistiek. Wat ik verder ga doen, weet ik nog niet precies. Ik heb plannen om met een Argentijnse vriend te gaan freelancen in Latijns-Amerika. Of ik word een journalist die danst. Of ik word een danser die journalistiek bedrijft. In elk geval blijft Argentinië altijd een belangrijke rol in mijn leven spelen.''

TE VEEL MACHT

Naam: Horacio Sormani (69)
Woonplaats: Amsterdam
Beroep: fotograaf

,,Na een detentie van drie jaar in de federale gevangenis in Buenos Aires ben ik in januari 1980, met mijn twee kleine kinderen, in een KLM- vliegtuig gezet richting Nederland. Ik kreeg van de Argentijnse militairen precies tien minuten om afscheid te nemen van mijn ouders. Dat terwijl ik niet wist of ik ze ooit terug zou zien.

,,De jaren zeventig in Argentinië waren, op zijn zachtst gezegd, erg onrustig. Mijn toenmalige vrouw en ik speelden geen rol op politiek niveau. De militairen zagen dat echter anders. Wij bekleedden allebei hoge functies: zij was directeur van een onderzoekscentrum en ik was hoogleraar economie bij de universiteit van Buenos Aires. Omdat wij allebei veel contact met studenten hadden en omdat, vooral ik, erg populair was onder studenten, vonden de militairen dat wij te veel macht hadden. Om die 'reden' hebben ze ons in de gevangenis gegooid. Onze kinderen, die toen twee en vijf jaar oud waren, hebben we bij verschillende familieleden moeten onderbrengen.

,,Toen wij een maand in Nederland waren, kwam ook mijn toenmalige vrouw naar Nederland. De eerste maanden waren erg onrustig voor ons. In de jaren tachtig waren er weinig banen. Voor een allochtone vijftigplusser lagen de banen niet voor het oprapen. Het heeft een tijd geduurd voordat ik een baan op mijn niveau vond. Uiteindelijk kon ik aan de Universiteit van Amsterdam mijn onderzoek, dat ik jaren eerder in Argentinië gestart was, voortzetten. Drie jaar achter elkaar kreeg ik een contract voor een jaar. Daarna was ik die onzekerheid zat. Ik had een gezin te onderhouden.

,,Ik besloot van mijn hobby mijn werk te maken. Ik heb een opleiding gevolgd. En nu werk ik als fotograaf, ik maak voornamelijk foto-essays over de gezondheidszorg.

,,Een aantal keren ben ik terug gegaan naar mijn vaderland om familie en vrienden te bezoeken. De situatie daar blijft onzeker. Het blijft knokken om daar het hoofd boven water te houden. Daarom ben ik ook echt niet van plan ooit definitief terug te gaan. Mijn leven is nu hier.''

NOOIT DE TOP

Naam: Mariano Bombarda (28)
Woonplaats: Tilburg
Beroep: voetballer

,,Ik ben eigenlijk half Argentijns, mijn vader is Italiaans. Hij moest veel reizen voor zijn bedrijf, dus we veranderden om de vier, vijf jaar van woonplaats. Ik ben in Spanje geboren.

,,De eerste keer dat ik in Nederland kwam was in 1989, met een uitwisselingsprogramma. Ik was toen net klaar met de middelbare school. Ik wilde mijn Engels verbeteren en ik heb hier Nederlands geleerd. Terug in Argentinië ben ik gaan voetballen en studeren. Maar na drie, vier maanden vond ik de studie - voor ingenieur - niet zo leuk meer en heb ik het opgegeven. En het voetballen vond ik ook niet zo leuk. Het was bij een profclub, Huracán, maar de organisatie was niet goed. Ik speelde bij de jeugd in een team van veertig man. Op een gegeven moment had ik het wel gezien, maar ze lieten me niet naar een andere club gaan. Toen zei ik: ik stop ermee, ik ga in Nederland studeren.

,,In 1992 ben ik hier gekomen. Ik heb de heao gedaan, in Groningen, de International Business School. En ik ben ook weer gaan voetballen, omdat ik dat wel leuk vind. Eerst twee jaar bij een amateurclub, ACV, toen bij profclubs: drieëneenhalf jaar bij FC Groningen, toen bijna een half jaar in Frankrijk en nu bij Willem II. In Tilburg zijn de mensen wat opener, wat makkelijker in de omgang dan in Groningen, merk ik, maar de verschillen met Argentinië zijn helemaal groot. In Nederland is alles gericht op presteren. Dat is aan de ene kant goed, maar de gezellige, leuke dingen lijden daar onder. De meeste mensen hier eten bijvoorbeeld meer omdat ze hun maag moeten vullen dan omdat ze het lekker vinden. Zo kan ik niet eten.

,,De top bereiken met voetballen zit er voor mij niet meer in - ik ben al achtentwintig. Wat ik hierna ga doen, weet ik nog niet. Bij een bedrijf werken of zelf iets beginnen. Maar in elk geval ga ik dan wel weer naar een warm, Latijns land toe. Ik heb in Spanje, Italië, Argentinië, Venezuela en Nederland gewoond. In Nederland het langste, maar het duurde hier ook het langste voordat ik gewend was.''

TEKSTEN ELLEN DE BRUIN EN LISETTE DOUMA