Volgens onderzoek nemen vrouwen de eerste stap bij versieren, maar mannen zeggen het eerst iets. Een kijkje op het Rembrandtplein.

Lukas Keijser

WIE WIL VERSIEREN of versierd wil worden, gaat naar het Rembrandtplein in Amsterdam. In de bars en discotheken gaat het er uitermate direct aan toe. Wanneer je een drankje of een gulden voor de wc krijgt van de barman, wees dan op je hoede. "Denk je dat ik dat zomaar doe'', krijgt een mooi blond meisje te horen wanneer ze er geen zoen voor in ruil geeft. Geen betere locatie dus om meer over flirten te weten te komen.

In de kroeg Jantje's verjaardag is het de vrijdag voor kerst al vroeg druk. Om elf uur 's avonds dansen en drinken hoogblonde meisjes met veel make-up naast oude bebrilde mannen, maar ook jongere in strakke shirtjes of nerdy outfit. Aan de muur hangen T-shirts met handtekeningen van bekende Nederlanders. Om de minuut zet de DJ een ander nummer op, van Hollandse krakers tot arrenbie-nummers. Zo nu en dan roept hij even iets: "En nu de handjes in de lucht!'' Daniëlle, die haar achternaam niet wil zeggen en "tussen de twintig en dertig jaar oud'' is, staat met twee vriendinnen langs de kant. In het dagelijks leven is ze secretaresse. Ze gaat naar eigen zeggen niet uit om te versieren of jongens te ontmoeten, al flirt ze wel regelmatig. Meestal neemt ze zelf het initiatief zegt ze, al komt het voor dat de ander de eerste stap neemt. Zoals de jongen die duidelijk met bijbedoelingen vraagt of het lukt als ze naar de toiletten loopt. "Ik kom er zelf wel langs'', is haar reactie. Geen interesse.

Wanneer Daniëlle een jongen leuk vindt, zoekt ze oogcontact of stapt ze op hem af voor een praatje. "Kom je hier vaker'', vraagt ze dan of: "Waar kom je vandaan?'' Over zichzelf vertelt ze bijvoorbeeld wat voor werk ze doet en dat ze handbalt. Als het persoonlijker wordt, meldt ze dat ze geen makkelijke is en nogal eens verlegen kan zijn: "Ik praat niet makkelijk met mensen die ik niet ken, ik heb een koele houding.'' Ze zegt ook nog wel dat ze single is, maar over een vaste relatie begint ze absoluut niet.

Kees, een stoere brede en grote man uit Gouda, praat juist wel over die vaste relatie. Hij heeft een vriendin en kind en flirt daarom niet. Maar zijn vrienden, vertelt hij, dat is echt niet normaal: "Zij worden versierd! Meisjes knijpen hen zelfs in hun kont!'' En inderdaad, als we later een vriend van hem tegenkomen die volgens Kees op Lorenzo Lamas uit de jaren tachtig-serie Falcon Crest lijkt, zit hij al bijna op schoot bij een blonde vrouw. Ze zijn dan net een kwartier binnen.

Wat er in Jantje's verjaardag gebeurt, blijkt niet erg doorsnee als we de onderzoeken naar versieren erop naslaan. Dat vrouwen de eerste stap nemen, dat is wel gangbaar, zo blijkt bijvoorbeeld uit een onderzoek uit 1995 van Akko Kalma en Carolina de Weerth, destijds beiden onderzoeker aan de vakgroep Sociale en Organisatie-psychologie van de Universiteit van Utrecht. Vrouwen doen dit door het maken van oogcontact, door te glimlachen of minder voor de hand liggend, door hun hals te laten zien. Sterker nog: wanneer vrouwen niets ondernemen, doen mannen over het algemeen geen poging hen te benaderen. Maar intussen zijn zowel vrouwen als mannen in de veronderstelling dat de man de eerste stap neemt.

Mannen maken veelal doorgaans wél als eerste verbaal contact. Dit kan te maken hebben, zo suggereren de onderzoekers, met het gegeven dat er grotere competitie is tussen mannen dan tussen vrouwen. Deze competitie zou weer een gevolg zijn van de toch al beperkte rol van de man bij de voortplanting. Uitgebreide hofmakerij zou deze rol enigszins vergroten. Te direct mogen ze overigens ook niet zijn, want dat zou wel eens kunnen duiden op promiscue gedrag.

Wanneer het inderdaad tot een gesprek komt, gaat het vaak over algemeenheden. Opmerkelijk is dat vrouwen kenmerken onderstrepen die vroeger als typisch mannelijk golden en mannen kenmerken die als typisch vrouwelijk werden gevonden. Vrouwen hebben het over hun goede baan of hun kennis in tegenstelling tot vroeger, toen ze hun jeugd en schoonheid in kennismakingsgesprekken onderstreepten. Mannen hebben het niet meer over hun financiële onafhankelijkheid, maar vertellen dat ze teder zijn en een goede kok. Vrouwen daarentegen presenteren zich vaak als slechte kok.

Zowel mannen als vrouwen over- en onderaccentueren overigens bepaalde eigenschappen tijdens gesprekken met flirts, blijkt uit het onderzoek. Over slechte eigenschappen wordt niet gerept, over goede juist uitgebreid. Zowel mannen als vrouwen afficheren zich doorgaans als intelligent, als een persoon voor wie liefde van belang is. Zich ‘stoer' of ‘cool' gedragen doen beide geslachten niet. De behoefte aan een vaste relatie komt in zo'n eerste gesprek, net als bij Daniëlle uit Jantje's verjaardag, niet ter sprake.

Onderzoeker Carolina de Weerth legt er de nadruk op dat haar onderzoek plaatsvond onder studenten, gemiddeld 21 jaar oud. Volgens haar zouden de resultaten van een dergelijk onderzoek in de arbeidersklasse wel eens heel anders uit kunnen pakken. Dat kan de verschillen verklaren met de manier waarop het er in Jantje's verjaardag aan toe gaat, waar niet over koken gepraat wordt.

Daar komt nog bij dat niet iedereen altijd doet wat hij zegt. Kees, die niet zou versieren, is al gauw aardig op dreef. Eerst wordt hij aangesproken door drie veel kleinere meisjes die aan zijn T-shirt frunniken en willen weten wat erop staat een duidelijke move. "We waren net op de wallen en tegenwoordig betaal je daar een meier'', zegt hij. "Dan kun je beter hier komen.'' Vervolgens doet hij iets waar academici waarschijnlijk alleen over durven dromen. Hij pakt mijn gezelschap bij de hand terwijl zij geen signalen had afgegeven, zo blijkt bij navraag trekt haar op de dansvloer en begint meteen intiem met haar te dansen. "Jij gaat wel graag uit'', zegt hij om haar te paaien, "maar je bent niet dom.''

Dat te direct gedrag geen vruchten afwerpt, zoals De Weerth en Kalma suggereren, gaat hier duidelijk op. Het meisje ziet Kees helemaal niet zitten.