Cãlin Dan: ,,Mijn gebruikelijke manier van doen was altijd: ideeën hebben, daarvoor vechten en vervolgens allerlei inspanningen leveren, mentaal, fysiek en financieel. En dan was er een opening in een galerie of museum met wat mensen die je nooit eerder had ontmoet, die met elkaar praatten en je nauwelijks opmerkten... Ik ontwikkelde in de loop der tijd een gevoel van nutteloosheid. Ik ben geen commercieel kunstenaar maar die heeft hetzelfde probleem. Zelfs als ik commercieel succesvol zou zijn, verandert mijn relatie met het publiek niet - hoogstens het bedrag op mijn bankrekening. Kunst verkeert in een crisis. Kunst en publiek zijn in een lange echtscheidingsprocedure verwikkeld. Cultuur is verworden tot iets kopen en verkopen.'' Dan heeft als spelmaker de reacties van spelers uit het publiek nodig om zijn programma te verfijnen.

Cãlin Dan. Foto Bas Czerwinski

,,Kunst heeft een pijnlijke metamorfose ondergaan. Pijnlijk, omdat kunst marktgeörienteerd is geworden. Kunst is definitief (en jammergenoeg te veel) verbonden aan economie. Om de betekenis van kunst in de samenleving te definiëren, zit je vast aan economische factoren.'' Volgens Cãlin Dan spreekt kunst het grote publiek niet meer aan, dat is waar de crisis zit. Er bestaan twee systemen naast elkaar: de kunst die gemaakt wordt voor de kunstmarkt en de globale populatie die aan deze kunst geen enkele boodschap heeft. Dan legt uit dat wij omringd worden door design en media. Hij noemt voorbeelden: een fraaie stereotoren, een mooie film - hoe moet een kunstenaar daarmee concurreren. ,,Natuurlijk krijg je te horen: ja, maar dat is geen kunst. Maar wat is kunst dan wel? Gaat kunst alleen maar over grote ideeën waar niemand naar luistert?''

Cãlin Dan leefde tot zijn veertiende in een kleine stad in Roemenië, daarna ging hij naar Boekarest om uiteindelijk kunstgeschiedenis te studeren. Hij publiceerde een boek, recensies en maakte radio- en televisieprogramma's, allemaal over hedendaagse kunst. Hij werkte als curator, stelde exposities samen en begon steeds meer, en tenslotte alleen nog maar, als kunstenaar te werken. Dan ontvluchtte zijn vaderland en stelde zijn werk tentoon in verschillende Europese landen. Ook publiceerde hij een aantal opmerkelijke boekjes. Een ervan bevalt mij bijzonder: Slaughter on the Net.

De tekst wordt afgewisseld met de weergave van een computerscherm dat iedereen die de spellingscorrectie gebruikt, zal herkennen. Als de spellingscontrole een woord niet kent, opent het programma een kader en biedt de gebruiker een aantal alternatieven. Bijvoorbeeld: Cãlin. Niet in de woordenlijst. Suggesties: Cali, Colin, Clan..

Dan: ,,De responsen op namen of termen die de computer niet herkent zijn fascinerend. Daarom heb ik de ‘mechanische kant' als uitgangspunt voor mijn hoorspel genomen.''

Het levert een verrassend boekje op, de computerresponsen zijn zo absurd in het verhaal geplaatst dat ik herhaaldelijk in de lach schoot. Met een aantal vrienden nam Cãlin Dan het hoorspel Slaughter on the Net op. Samen met een videoloop van computerbeelden, waarop de spellingcorrecties te zien waren werd deze media-installatie tentoongesteld op het TripleX-festival te Amsterdam in 1997.

Doomsday

Zie ook: Kraak het systeem Gesprek met Rop Gonggrijp, hacker van het eerste uur (4 september 1998) Ik wil weten wat er gebeurd is Kunstenares maakt InternetDoomsday voor verdronken zus (10 juli 1998) Hyperlinks uit een hamsterdoolhof De Internetexperimenten van de New York Times (8 mei 1998) Inpluggen in een ander universum Roze haaien in driedimensionale virtuele werelden (6 februari 1998) Superworklurk kan snorkelend typen Vrouwen met digitale dubbellevens (12 december 1997) Samen een ei uitbroeden Kunstenaars op Internet (5 september 1997) Out of control Populaire cultuur aan het eind van het millennium