DEAF98

Houd de rechterhersenhelft koel
(23 nov. 1998)

Virtuele kunst voor cyber jetset en scholieren
(19 nov. 1998)

Ongelukken en orakels
(18 nov. 1998)

Gelukkige dag des oordeels!
(13 nov. 1998)

In Rotterdam werd gisteren de biennale Dutch Electronic Art Festival (DEAF98) geopend. Op het internationale festival staat de kunst van het ongeval centraal. Ruim twee weken lang kunnen bezoekers op verschillende locaties nieuwe media-kunst bekijken en navigeren in virtuele werelden.

Door MARIE-JOSÉ KLAVER

Alle technische vindingen en producten veroorzaken ongevallen door storingen of menselijk falen. Het elektronische kunstfestival DEAF98, georganiseerd door het Rotterdamse centrum voor mediakunst en technologie V2, belicht het 'ongevalspotentieel' van nieuwe media (Internet, computerspelletjes, driedimensionale ruimtes). Het festival bestaat uit verschillende tentoonstellingen, workshops en een tweedaags symposium over de kunst van het ongeluk in het museum Boijmans Van Beuningen.

Op DEAF98 wordt onderzocht wat het ongeluk voor nieuwe media-kunst betekent, een kunstvorm die veel gebruik maakt van of zelfs volledig bestaat uit techniek. Volgens V2 is het ongeval een integraal onderdeel van de technologische samenleving. Zoals de uitvinding van het schip de schipbreuk met zich meebrengt, is ook de computer een bron van ongelukken en instabiliteit. Ongelukken brengen creatieve processen op gang omdat ze het alledaagse doorbreken en het toeval een kans geven.

Hoe ziet ars accedentalis, kunst die het ongeval en ook het toeval integreert, eruit? In het Museumpark staat een container van de fictieve sekte COTIS. COTIS staat voor Cult of The Inserter Seat, een sekte die genoeg heeft van technologie en 'terug naar de aarde' wil. De ironische installatie van de internationale kunstenaarsgroep KIT bevat beelden van vliegtuigongelukken. De sekteleden reizen naar plaatsen waar vliegtuigen zijn neergestort om hun boodschap te verkondigen. Op de plaats van het ongeluk graven ze een tunnel. Het beginpunt wordt gemarkeerd met een container. Zo ontstaat er een ondergronds netwerk van anti-digitale nomaden die elkaar in containers ontmoeten om de laatste eer te bewijzen aan de verongelukte slachtoffers van de techniek.

Container van Cotis.

Als een orakel van de eenentwintigste eeuw laat de dove kunstenaar Aaron Williamson teksten in spiegelbeeld door de computer opzeggen. Zijn installatie Hearing Things (The Oracle), die te zien is in het Nederlandse Foto Instituut, bestaat uit geprinte teksten, die worden gegenereerd uit het gefluister en de bewegingen van de bezoekers in de ruimte.

Aaron Williamson als orakel.

Met speciale spraaksoftware worden de woorden van de bezoekers, die eerst op een glazen venster zijn te zien, omgezet in hoorbare taal. Twee keer per dag geeft Williamson een performance waarin hij al gesticulerend de woorden van de bezoekers opnieuw interpreteert. Hij zet zijn hele lichaam in om betekenis te geven aan de door toeval tot stand gekomen wijsheden van het elektronische orakel.

Op de tentoonstelling transArchitectures 02 + 03 in het Nederlands Architectuurinstituut zijn grote computerprints van ontwerpen en animaties van gebouwen uit de school van de "vloeibare architectuur te zien. Vloeibare architecten gebruiken computertechnologie om nieuwe dimensies in gebouwen te creëren. Een van de fascinerendste ontwerpen is Thinking the Unthinkable House van het Amerikaanse architectenechtpaar Ben en Laura Nicholson. Hun 'ondenkbare huis', dat uit talloze niet-lineaire kamers bestaat, is bijna tastbaar aanwezig. Het is ruim, gezellig en er hangen prachtige kunstwerken. Je zou er zo intrekken. Het is alleen nooit gebouwd. De computeranimaties zijn zo realistisch dat je dat direct vergeet.

Technomuziek, soundscapes en vinyl-videos zijn zaterdagnacht te horen en te zien tijdens de boottocht Titanic Adventures. De tocht met multimedia-optredens voert langs duistere plekken in de Rotterdamse haven.

Zoals gebruikelijk bij V2, dat een lange traditie heeft op het jonge terrein van mediakunst, wordt nieuwe technologie niet verheerlijkt of alleen maar geësthetiseerd. Vanavond wordt gediscussieerd over het jaar 2000-probleem, een technische fout waardoor vrijwel alle computersystemen ter wereld rond 1 januari 2000 op hol zullen slaan. Het ultieme ongeluk, dat volgens ex-Philips topman Jan Timmer van het Millennium Platform voor een economische en sociale ontwrichting zonder weerga zal zorgen. Computerdeskundigen, brokkenpiloten en creatieve techneuten buigen zich over de vraag hoe digitale technieken, die in bijna alle sectoren van de samenleving een cruciale rol spelen, te controleren zijn, en of controle wel wenselijk is.

Vervormde DEAF-site.

Hoe ontwrichtend instabiele technologie kan zijn, wordt aan de hand van de website van DEAF98 gedemonstreerd. Iedere festivalbezoeker krijgt een toegangscode waarmee hij of zij delen van de site kapot kan maken of juist repareren. Bepaalde delen van de site, zoals de achtergrondinformatie over Perry Hoberman, zijn inmiddels verdwenen. Wie te lang zoekt naar de verdwenen site-onderdelen loopt het risico dat zijn computer vastloopt. Het kan ook zijn dat je naar nieuwe lagen met informatie en presentaties wordt gevoerd, die zonder storing niet te bereiken zijn. Zodra een volgende bezoeker de website repareert, verdwijnen die weer. Dat is ook precies het effect van het ongeluk volgens DEAF98: door de ontwrichting ontstaat iets nieuws dat zeker zo interessant is als de oude situatie.

DEAF98 duurt t/m zaterdag 29 nov. V2, Eendrachtsstraat 10, Rotterdam, tel. 010-206 7275/ 7272, website: www.v2.nl/deaf Het symposium 'The Art of the Accident' vindt op 20 en 21 nov. in het museum Boijmans Van Beuningen plaats.