NAVO dwingt Rusland tot ander veiligheidsbeleid

Michail Gorbatsjov

De NAVO-raketaanvallen en bombardementen op Joegoslavië zijn niets minder dan een oorlog tegen een soevereine staat. Het Handvest van de Verenigde Naties keurt zulke acties alleen goed uit zelfverdediging of na instemming van de VN-Veiligheidsraad. In Joegoslavië is geen van beide het geval.

De NAVO-raketaanvallen en bombardementen op Joegoslavië zijn niets minder dan een oorlog tegen een soevereine staat. Het Handvest van de Verenigde Naties keurt zulke acties alleen goed uit zelfverdediging of na instemming van de VN-Veiligheidsraad. In Joegoslavië is geen van beide het geval.

Zeker, Joegoslavië is verwikkeld in gecompliceerde ontwikkelingen die hebben geleid tot een intern conflict. Maar er zijn in de wereld tientallen van zulke conflicten, sommige smeulend, andere in vuur en vlam. Als de NAVO bij al die conflicten dezelfde houding zou aannemen als tegenover Joegoslavië, zou de wereld opnieuw afglijden naar een Koude Oorlog met alle immense gevaren vandien.

De landen die hun vastberadenheid willen tonen in hun aanpak van het Joegoslavische conflict, moeten wel bedenken dat vastberadenheid in de eerste plaats visie en verantwoordelijkheid betekent. En het huidige beleid van de NAVO inzake Joegoslavië ontbreekt het nu juist aan die twee elementen – oftewel aan strategisch denken.

Degenen in het Witte Huis en in Brussel – en in bredere zin in Europa – die tot de bombardementen op Joegoslavië hebben besloten, menen ten onrechte dat zij straffeloos soevereine staten kunnen aanvallen. Dat kan namelijk resulteren in een impasse waaruit het zeer moeilijk zal zijn een uitweg te vinden. Generaal McKenzie, bevelhebber van de vredesmacht in Bosnië, heeft het gebruik van geweld in het Joegoslavische geschil als zinloos betiteld. En hij kent Joegoslavië èn de Serviërs.

De bombardementen en raketaanvallen van de NAVO op Joegoslavië zijn in drie opzichten gevaarlijk, omdat ze onvoorspelbare gevolgen zullen hebben voor Joegoslavië, voor Europa en voor de gehele internationale gemeenschap.

Uit de Amerikaanse pogingen de wereld ervan te overtuigen dat de NAVO-operatie tegen Joegoslavië noodzakelijk is, blijkt duidelijk dat de Verenigde Staten brooddronken zijn gemaakt door hun status als overwinnaar in de Koude Oorlog. Dit is een hoogst gevaarlijke gemoedstoestand.

Wat zijn tegenwoordige positie ook mag zijn, Rusland is het verleden niet vergeten en is zich bewust van zijn huidige rol in de wereld. En dan heb ik het niet over imperialistische ambities maar over de rijkdom aan ervaring en potentieel die het land bezit.

Ik heb dikwijls kritiek gehad op het Russische buitenlandse beleid, vooral de afgelopen jaren. Maar ik steun premier Jevgeni Primakov, omdat hij de situatie in het land in de hand houdt. Het standpunt van Rusland over de Joegoslavische crisis is constructief en brengt niet alleen de belangen van Rusland maar ook die van Europa en de rest van de wereld tot uitdrukking.

Rusland moet Primakovs vredesmissie voortzetten en contact houden met de permanente leden van de VN-Veiligheidsraad, en met de politieke leiders en staatshoofden van de Europese NAVO-lidstaten. Het moet een energieke dialoog blijven nastreven met de hoofdverantwoordelijken voor het nemen van de juiste beslissingen in Joegoslavië.

Wij mogen Europa en de wereld niet in gevaar brengen door toe te staan dat Joegoslavië wordt gebombardeerd, uitsluitend omdat men Miloševic of zijn regime onwelgevallig acht.

Het is van essentieel belang dat de betrokken landen thans niet zo optreden als wij deden tijdens de Koude Oorlog. Een dergelijk optreden zou zowel onverantwoordelijk als onzinnig zijn. Moskou heeft vele jaren gedaan over het oplossen van conflicten die aanzienlijk minder belangrijk waren dan dat in Joegoslavië, waarbij het zelfbeheersing en geduld heeft getoond en zocht naar een politieke oplossing.

De NAVO heeft besloten geweld te gebruiken. Rusland moet de internationale gemeenschap duidelijk maken welk gevaar dit oplevert. Waar het om gaat is niet alleen de Slavische broederschap maar heel Europa. Waar het om gaat is de vrede.

Als Joegoslavië Rusland om hulp vraagt in een crisissituatie, moet Rusland de mogelijkheid overwegen die hulp te bieden. De aard van die hulp zal afhangen van de situatie en van het verzoek dat Joegoslavië doet. Een mogelijkheid zou bijvoorbeeld de levering van wapens zijn.

De NAVO-acties in Joegoslavië tonen aan wat de feitelijke filosofie achter haar militaire doctrine en beleid is. Om die reden heeft Rusland behoefte aan een heroverweging van zijn eigen strategie en defensie, met inbegrip van alle bestaande verdragen. Als de partners van Rusland het ene zeggen en het andere doen, wanneer zij lichtvaardig besluiten soevereine staten te bombarderen, dan moeten wij onszelf de vraag stellen wat Rusland heeft bereikt met zijn beleid van mondiale samenwerking en eensgezindheid? Het antwoord is dat we het uiteenvallen van de Sovjet-Unie hebben bereikt.

Wat zou er gebeuren als in de wereldpolitiek het wantrouwen de overhand kreeg en alle overeenkomsten zouden worden opgezegd? In de tegenwoordige mondiale orde hangt alles met alles samen. Als de bestaande verbanden gaan scheuren, zijn de mogelijke gevolgen niet te overzien.

Rusland heeft zijn standpunt niet veranderd. Wij willen samenwerken en blijven streven naar het herstel van Rusland in het belang van Rusland, Europa en de wereld.

Michail Gorbatsjov was president van de voormalige Sovjet-Unie van september 1988 tot eind 1991.