Kosovo Conflict

Nieuws

Achtergrond

Nasleep

Conflict

Vluchtelingen

Etnische zuivering

Internet en Media

Links

Door onze redacteuren BIRGIT DONKER en PETER MICHIELSEN
ROTTERDAM/BRUSSEL, 5 JUNI. Plotseling ging het snel. Woensdag was er een vredesplan. Donderdag was er een akkoord. Vandaag maken Belgrado en de NAVO afspraken over de troepenaftocht uit Kosovo.

,,Hoopvol maar voorzichtig'', zo omschreef NAVO-woordvoerder Shea gisteren de stemming op het hoofdkwartier. De NAVO bleef na 72 dagen van bombarderen bij het standpunt dat er eerst bewijs moet zijn dat Belgrado troepen terugtrekt, voordat de luchtaanvallen worden stopgezet. ,,We hebben ons leergeld betaald'', aldus een diplomaat. Maar de intensiteit is afgenomen en algemeen wordt verwacht dat ze zondag of maandag kunnen worden beëindigd.

Zo snel ging het deze week, dat de NAVO nauwelijks een begin had gemaakt met de verdubbeling van de troepenmacht die het machtsvacuüm moet vullen als Belgrado zijn 40.000 militairen heeft teruggetrokken. Deze vredesmacht, KFOR, zou aanvankelijk bestaan uit 28.000 man. Vorige week werd besloten dat aantal te verdubbelen, omdat er meer genietroepen nodig zijn voor het repareren van de infrastructuur, de begeleiding van de vluchtelingen en de ontwapening van het Kosovo Bevrijdingsleger UÇK. 31 landen hebben in totaal 48.000 soldaten aangeboden voor KFOR. Op de zogeheten contingency planning voor KFOR deze week bleek dat er nog een probleem is met de specialisaties. Zo zijn er nog te weinig genie-eenheden en er is een tekort aan troepen die politietaken kunnen verrichten. Maar weinig landen hèbben zulke troepen, die bovendien niet altijd naar het buitenland mogen worden uitgezonden.

Rusland heeft nog geen troepen toegezegd, omdat er nog een meningsverschil bestaat over de commandostructuur. Een van de onduidelijke punten in het akkoord is de bevelsstructuur van KFOR. Rusland wil niet dat zijn contingent onder NAVO-bevel komt, de NAVO eist het bevel over de hele vredesmacht. In Brussel gaat men ervan uit dat Rusland bij KFOR wordt betrokken op dezelfde wijze als het nu meedoet aan de vredesmacht voor Bosnië, SFOR. Die staat onder NAVO-leiding, maar heeft een speciale commandostructuur voor Russische soldaten.

Tot en met donderdag, de dag van het akkoord van Belgrado, had de NAVO tegen Joegoslavië 31.529 missies gevlogen en had Belgrado (gerekend vanaf maart vorig jaar) 983.451 Kosovaren uit Kosovo verdreven. Volgens de NAVO zijn aan Joegoslavische zijde vijfduizend soldaten gedood en tienduizend gewond. Belgrado houdt het op 1800 doden bij de strijdkrachten en tweeduizend onder de burgerij. De Serviërs hebben volgens de alliantie bij de etnische zuiveringen vijfduizend Kosovaren vermoord. Sinds 24 maart zijn volgens de NAVO ruimhonderd Joegoslavische vliegtuigen, 314 stuks artilleriegeschut, 203 pantserwagens, 120 tanks, 268 andere militaire voertuigen, 14 commandoposten, 57 procent van de brandstofreserves, 29 procent van de munitiedepots, 34 bruggen en elf spoorbruggen verwoest.

Wat Milosevic tot zijn jawoord heeft gebracht is onduidelijk en dat blijft het waarschijnlijk ook. De vernietiging van zijn militaire capaciteiten? De vernietiging van het economisch potentieel? De verliezen aan mensenlevens? De oorlogsmoeheid onder militairen en burgers? Waarschijnlijk heeft de Russisch-Westerse alliantie hem over de streep getrokken, uitdrukkelijk in combinatie met het steeds dreigender gevaar van een NAVO-grondoffensief en de geconcentreerde aanvallen op zijn troepen in Kosovo. Het vredesplan werd mede gepresenteerd door Viktor Tsjernomyrdin. Afwijzing had Milosevic de steun van zijn enige bondgenoot Rusland gekost. En Tsjernomyrdin heeft hem zeker duidelijk gemaakt dat Moskou dat niet licht zou opvatten: voor Rusland is het succes van Belgrado het argument waarmee kan worden aangetoond dat Moskou onmisbaar is als belangrijke speler op het internationale toneel en voor Tsjernomyrdin staat ook nog het Russische presidentschap in 2000 op het spel.

Het echte werk moet nog beginnen, en dat geldt vooral voor de terugkeer van de vluchtelingen. Met name op dit punt zal Belgrado alles in het werk stellen om roet in het eten te gooien: de verdrijving van bijna een miljoen Kosovaren is in Servische ogen een cruciaal element in het conflict. Al vanaf het begin van de luchtacties werken de Serviërs aan maatregelen om de terugkeer van vluchtelingen te verhinderen, ook na een regeling: dáárom is honderdduizenden Kosovaren hun papieren afgenomen, daarom werden in Kosovo kadasters in brand gestoken en eigendomsbewijzen ingezameld en verbrand voor de Kosovaren op de vlucht werden gedreven en daarom ook krijgen nu alle nog resterende inwoners van Kosovo nieuwe identiteitsbewijzen die als enige document recht geven op verblijf in Kosovo.

De EU-leiders reageerden donderdag in Keulen met champagne en applaus op het akkoord. De vluchtelingen in Albanië en Macedonië waren veel sceptischer: zij moeten terug naar een Kosovo dat deel blijft uitmaken van Servië, naar Servische buren die aan hun beroving en deportatie hebben deelgenomen. En op lange termijn is er de angst dat, als KFOR over een paar jaar vertrekt, de verschrikkingen zich zouden kunnen herhalen.