Missie Rusland: tussen retoriek en isolement

Rusland begon vanmorgen spoedoverleg met Milosevíc om de Kosovo-crisis op te lossen. Maar in het Westen waren de verwachtingen laag gespannen.

Door onze redacteur ROBERT VAN DE ROER
Westerse diplomaten verwachten ‘weinig' tot ‘niets' van de Russische bemiddeling vandaag in de Kosovo-crisis, maar president Jeltsin verklaarde vanochtend dat zijn land zal meehelpen aan een oplossing van het conflict. Vanochtend begon een zware Russische delegatie onder leiding van premier Primakov in Belgrado aan een overleg met de Joegoslavische president Milosevíc. Primakovs gevolg bestond uit de ministers Ivanov (Buitenlandse Zaken) en Sergejev (Defensie), en wat chefs van inlichtingendiensten.

Alleen al het niveau van de delegatie geeft aan dat deze spoedmissie voor Rusland niet vrijblijvend is. Het bezoek is mede een gevolg van een drie kwartier durend telefoongesprek van de Franse president Chirac met Primakov afgelopen zondag, waarin hij de Rus opriep alles in het werk te stellen om Milosevíc het Rambouillet-vredesakkoord te laten ondertekenen. Als iemand op dit continent nog Milosevíc tot rede kan brengen, dan is het Rusland wel, zo redeneren Frankrijk en andere landen, mede op basis van de vermeende ‘Slavische broederband'. De Russen kunnen hiermee niet alleen hun geschonden imago van politieke grootmacht weer iets opvijzelen, zij kunnen hiermee ook weer een rol opeisen in de Kosovo-crisis zelf.

Of de Russen een concreet plan hebben, was vanochtend niet duidelijk, al deed de aanwezigheid van de Russische minister van Defensie diplomaten vermoeden dat zij suggesties voor een vredesmacht op zak hebben. Maar de verwachtingen bij de NAVO en Westerse diplomaten waren laag. ,,Er gebeurt niets'', taxeerde vanochtend een diplomaat uit de Contactgroep, die menigmaal met Primakov en diens opvolger Ivanov aan tafel heeft gezeten tijdens de Kosovo-crisis. ,,Primakov zal zich niet willen lenen voor een nieuwe schijnbeweging van Milosevíc. Primakov zal zeggen: jij moet hiermee stoppen. Maar Milosevíc zal dat niet doen. Bovendien weet Primakov heel goed dat het Westen geen genoegen zal nemen met een vage toezegging van Milosevíc.'' Volgens deze diplomaat moet Primakov Milosevíc twee beloftes ontfutselen: ,,‘Rambouillet' ondertekenen en een vredesmacht toelaten.''

De Westerse diplomaat voegde er aan toe dat ,,de Russen niet zoveel te winnen hebben''. ,,Wie wil er nou geassocieerd worden met Milosevíc? Ik ben er honderd procent van overtuigd dat Primakov net als het Westen ook het liefst van Milosevíc afwil en in zijn hart de NAVO-luchtaanvallen helemaal niet erg vindt'', zei de diplomaat.

Het Westen zette Rusland een week geleden buitenspel in deze crisis door NAVO-bombardementen te lanceren en militaire kracht de voorrang te geven boven stroperige diplomatie van de Contactgroep, die bestaat uit vijf Westerse landen plus Rusland. Een jaar lang had Rusland in de Contactgroep volgens Westerse diplomaten ,,sabotage'' gepleegd tegen de instelling van boterzachte sancties tegen Belgrado en tegen een harde aanpak van Milosevíc. Moskou noemde ‘Kosovo' een binnenlandse kwestie, maar stapte hiervan af toen de crisis in de loop van 1998 escaleerde. ,,Als de Russen vanaf het begin coöperatief hadden meegewerkt, was het nooit zover gekomen. Zij hebben nooit verwacht dat deze zaak zo uit de hand zou lopen. De Russen hebben vervolgens schoorvoetend meegewerkt aan verhoging van de druk op Milosevíc'', zegt een Westerse diplomaat. Het was deze druk die leidde tot het vredesoverleg in Rambouillet en Parijs, dat vastliep door de Servische halsstarrigheid. Die mislukking bracht de NAVO in stelling. Rusland reageerde vorige week met onversneden Koude-Oorlogretoriek op de NAVO-bombardementen en met opschorting van sommige contacten met de NAVO. Moskou probeerde vergeefs de Contactgroep bijeen te roepen en via een kansloze resolutie van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties zand in de NAVO-machine te gooien. Minister Sergejev waarschuwde voor ‘een Vietnam' op de Balkan. Minister Ivanov stelde voor de NAVO-leiders te laten dagvaarden door het Haagse oorlogstribunaal, waar Clinton en de zijnen Ivanovs redenering volgend dan nog eerder zouden verschijnen dan Slobodan Milosevíc.

Westerse diplomaten nemen al deze uitspraken voor kennisgeving aan. ,,Die dingen worden gezegd voor de Bühne, voor de Zjirinovski's. Maar als je Ivanov en Holbrooke [de Amerikaanse vredesgezant] elkaar ziet begroeten, dan lijken het net twee vrienden die elkaar na veertig jaar weer zien, en dan weet je dus genoeg'', zegt de diplomaat uit de Contactgroep.

Tussen al dit retorische geweld door kon Rusland de realiteit vorige week niet verhullen, en het klonk bijna als een nederige erkenning van gewijzigde internationale verhoudingen: Moskou zal niet met geweld interveniëren in de crisis, en dus de relaties met Europa en Amerika niet beschadigen. Maar als Rusland nu helemaal passief blijft in de crisis, dan dreigt toch een isolement.

Om vanuit het Westen de relatie met Rusland niet lastiger te maken, zijn de besprekingen van het Internationale Monetaire Fonds met Moskou over een lening van 4,8 miljard dollar de afgelopen dagen gewoon doorgegaan. ,,De Russen hebben maar één doel: hoe houden we in Rusland de boel draaiende, en hoe geven we de mensen te eten'', zegt een Westerse diplomaat. ,,Dan gaat Rusland in het buitenland zeker geen machtspolitiek voeren, die is afgestemd op Milosevíc...''