Kosovo Conflict

Nieuws

Achtergrond

Nasleep

Conflict

Vluchtelingen

Etnische zuivering

Internet en Media

Links

De Kosovaarse leider en pacifist Ibrahim Rugova en de zijnen lijken van de politieke kaart geveegd. Het extremere UÇK slaat intussen zijn slag.

Door onze redacteur YAEL VINCKX

PRIZREN, 28 AUG. Ibrahim Rugova is al weer vier weken in het land. Maar de gematigde leider van de Democratische Liga van Kosovo (LDK) heeft zich nog nauwelijks vertoond aan zijn volk, noch aan de verzamelde pers. De enkele ontmoeting met Albanese Kosovaren is hem slecht bekomen; een dag na zijn 'definitieve' terugkeer in Kosovo scandeerde een menigte bij het zien van Rugova de naam van zijn rivaal, UÇK-leider Hashim Thaçi.

Tien jaar lang was de LDK - en daarmee haar leider Rugova - het gezicht van de Albanese Kosovaren en hun geweldloze strijd tegen de Servische overmacht. Nu staat Kosovo op een historische ommekeer in zijn geschiedenis en heeft de LDK nauwelijks iets in de melk te brokkelen. "De partij doet niks", zegt een buitenlandse waarnemer desgevraagd. "Het UÇK controleert daarentegen alles: het openbaar bestuur, de bedrijven en vooral de verdeling van de woningen." Het UÇK etaleert ook nadrukkelijk zijn politieke aspiraties. Na de 'bevrijding' van Kosovo ziet het Bevrijdingsleger een nieuwe taak in de opbouw van een nieuw land. Zo heeft Rugova's partij plots een rivaal gekregen om rekening mee te houden.

"We zijn er nog steeds", zegt vice-voorzitter Eqrem Kriziu van de LDK in een partijkantoor in Prizren. Maar strijdlust stralen hij en het aanwezige partijkader nauwelijks uit. Kriziu wijst op de officieuze verkiezingen die in het voorjaar van 1998 door zijn partij werden uitgeschreven. "Wij zijn tenminste gekozen door het volk. Wij zijn geen bolsjewieken die met veel vertoon binnenkomen en de macht stelen." Dat verwijt treft het UÇK en de door het Bevrijdingsleger eenzijdig ingestelde regering.

De LDK, zo benadrukt Kriziu, streeft nog altijd drie principes na: onafhankelijkheid, democratie en een vrije-markt economie in Kosovo. Die doelen moeten, net als voor de NAVO-bombardementen, worden bereikt zonder geweld. Een onafhankelijk Kosovo blijft topprioriteit voor de LDK, evenals voor het UÇK. De VN-resolutie over Kosovo mag dan reppen van "substantiële autonomie" en niet van onafhankelijkheid, de LDK blijft optimistisch. Kriziu: "De aap is door de evolutie ook een mens geworden." En in dat onafhankelijke Kosovo zal ook plaats zijn voor Serviërs, mits zij zich niet schuldig hebben gemaakt aan misdrijven tijdens de oorlog. Maar concrete plannen ontbreken. Hoe moet de onafhankelijkheid worden bereikt? "Door te praten", zegt Kriziu. Hoe moeten de Servische bewoners terugkeren? , ,Geen idee", antwoordt Kriziu. Hoe moeten de voormalige Joegoslavische staatsbedrijven worden omgevormd? "Ik ben slechts een professor in de literatuur", verontschuldigt Kriziu zich. "Heeft de LDK echt geen plan, dan is de partij een flop", zegt een buitenlandse waarnemer.

De oorverdovende stilte kan echter een andere reden hebben: Rugova wacht wellicht op het moment dat het UÇK zijn hand overspeelt. Het Bevrijdingsleger is nog altijd mateloos populair op het platteland, dat het meest heeft geleden onder de Servische gewelddadigheden. Maar Albanese Kosovaren zelf hebben steeds vaker hun bedenkingen tegen wraakoefeningen. Achtergebleven Servische vrouwen worden beschoten door de deur van hun eigen flat. De multinationale vredesmacht KFOR verdenkt leden van het UÇK ervan deel te nemen aan wraakacties, maar vooralsnog ontbreken de bewijzen.

KFOR en de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) wijzen op een ander aspect. Na jaren van onderdrukking zouden de Kosovaren zich niet langer de les willen laten lezen door jonge mannen met grote geweren, niet van Servische maar ook niet van Albanese afkomst.

Is Rugova uitgespeeld? Nog niet. Ondanks zijn terughoudendheid geniet hij nog altijd steun, vooral onder het oudere deel van de bevolking. Dat moppert weliswaar over zijn verblijf in Italië tijdens en na de NAVO-bombardementen, maar veel Albanese Kosovaren herinneren hem toch van voor die tijd. Onvermoeibaar heeft Rugova geijverd voor de Kosovaarse zaak, de pesterijen van de Serviërs nam hij op de koop toe. En zijn opponent Thaçi mag dan een goed vechter zijn, de nieuwe leider van Kosovo moet wel met wereldleiders onderhandelen. Rugova, die jarenlang over de wereld heeft gereisd om goodwill te kweken, heeft daar meer ervaring in.

De bevolking zal in verkiezingen de strijd om het leiderschap van Kosovo beslechten. Naast Ibrahim Rugova en Hashim Thaçi doen nog twee namen de ronde: die van schrijver Rexhep Qosja en onafhankelijk journalist Veton Surroi. De laatste ligt goed bij de internationale gemeenschap. Maar de LDK verwijt Surroi te veel tegen het UÇK aan te schurken. "Onafhankelijk", snuift vice-president Eqrem Kriziu in het partijkantoor in Prizren, "alleen moeder Teresa was onafhankelijk."

Wij, de LDK, zijn nog altijd populair, weet Kriziu. "Worden de verkiezingen morgen gehouden, dan nodig ik u alvast uit om na afloop een glas champagne met ons te drinken." Dat is voorbarig, want de verkiezingen zijn nog een eind weg. De registratie van de kiezers is voorlopig het grootste probleem. De Serviëers hebben tijdens de deportatie van de honderdduizenden Albanese Kosovaren talloze paspoorten en andere identiteitsdocumenten verscheurd. Eerlijke campagnevoering is een ander probleem. Internationale waarnemers vrezen een moddergevecht. "Ik zie hoe het nu gaat en maak me ernstig zorgen", zegt een van hen.

De internationale gemeenschap houdt nog altijd rekening met een comeback van Rugova. Haast is daarbij wel geboden; UÇK-leden vullen immers in snel tempo de opengevallen plekken op. "Rugova moet zich tonen als een echte leider", aldus een waarnemer. Maar juist daarvan is de afgelopen maanden geen sprake.