Kosovo Conflict

Nieuws

Achtergrond

Nasleep

Conflict

Vluchtelingen

Etnische zuivering

Internet en Media

Links

'Kosovaren zijn Europa's bouwvakkers'

De VN, de OVSE en andere internationale organisaties trachten het leven in Kosovo te normaliseren. Veel op bestuurlijk en financieel-economisch gebied is nog onduidelijk. Maar OVSE-chef Daan Everts is niet pessimistisch.

Door onze redacteur HARM VAN DEN BERG

PRISTINA, 26 JULI. Daan Everts, in Kosovo chef van de missie van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE), heeft eigenlijk geen tijd voor een gesprek. De rit per dienstauto van het vliegveld van Skopje in Macedonië, waar hij terugkeert van een korte reis naar Wenen, naar Pristina wordt daar dus maar voor benut. 'Mr.Daan', zoals hij in Pristina wordt genoemd, is zeer behoedzaam over de toekomstige politieke ontwikkelingen in Kosovo. Ibrahim Rugova? "Zijn positie is nog onduidelijk. Er staan andere belangrijke spelers op het toneel", zegt hij. Hij somt op: Hashim Thaçi, UÇK- chef en premier van een zelfuitgeroepen regering, Veton Surroi, onafhankelijk publicist en uitgever van het dagblad Koha Ditore, Blerim Shala, hoofdredacteur van een weekblad. Het antwoord is diplomatiek. Maar Rugova is voor de kopstukken van de OVSE en van de Verenigde Naties blijkbaar niet langer zo'n belangrijke factor. Zijn nieuwe bijnaam 'de lege sjaal' is in dit verband veelzeggend.

Everts is een van de plaatsvervangers van Bernard Kouchner, chef van de VN-missie en afgezant van Kofi Annan, en spreek them dagelijks ("we hebben een collegiaal team"). Hij schetst kort de verantwoordelijkheden: "De OVSE is hier voor de ontwikkelingen op lange termijn, de VN moeten zich vooral bezighouden met de korte termijn, in het bijzonder met het openbaar bestuur. In de praktijk grijpen de zaken vaak in elkaar." De grote internationale organisaties werken samen in UNMIK, de VN-organisatie voor het interim-bestuur van Kosovo.

Wanneer spreken de Kosovaren zich uit over de eigen toekomst? "Dat zal niet zo snel geregeld zijn. Er zijn eerst zoveel andere zaken die van de grond moeten komen. De uiteindelijke status van Kosovo wordt later bepaald. Eerst moeten we er in slagen de algemene verkiezingen te organiseren. "

En de vorming van lokale besturen, gaat dat net zo lang duren? "Dat moet over tenminste een jaar mogelijk zijn, tot dan is er een technisch bestuur. Op korte termijn openen we hier een academie voor lokaal bestuur, er is onvoldoende kader beschikbaar. De Vereniging voor Nederlandse Gemeenten in Den Haag is hierbij ingeschakeld. Nederland heeft direct al vijf miljoen gulden beschikbaar gesteld voor het opzetten van het openbaar bestuur. Maar ook na die verkiezingen zal het nog wel even duren voor we de zaak echt kunnen overdragen." Everts schetst de huidige situatie: de VN hebben veel te weinig mankracht om nu reeds het bestuur over diverse gemeenten uit te oefenen en de nutsbedrijven te leiden.

UÇK'ers voeren op een aantal plaatsen de directie over de waterleiding, het energiebedrijf, de reinigingsdienst en een groot aantal bakkerijen. Blijft dat zo?

"Dat ze daar boven op gesprongen zijn is begrijpelijk, maar nu wordt het tijd om de zaak weer over te dragen. De VN moeten het gezag daar overnemen." Tot de moord op veertien Serviërs, vrijdag, leek de criminaliteit wat af te nemen. Tegelijk echter zou de invloed van de mafia uit Albanië alsmaar groter worden.

"Het zit ons inderdaad erg dwars dat we zo lang moeten wachten op een internationaal politiekorps. De eerste tweehonderd man zijn er nu, maar dat is natuurlijk veel te weinig. De landen van de VN zullen zo snel mogelijk meer troepen moeten sturen. Als gevolg van het moorden, brandstichten en plunderen zijn nu duizenden Serviërs gevlucht en zitten de zigeuners in een onmogelijke positie. Wij zijn zo ver dat de politie-academie op 15 augustus wordt geopend. De eerste 150 Kosovaren beginnen dan aan hun politietraining. De directeur is een Amerikaan, de instructeurs komen uit verschillende landen."

Is er een rol weggelegd voor het UÇK in de politie-organisatie? "Daar kunnen we niet omheen, als we op andere terreinen hun medewerking willen. Het zal voor het UÇK erg belangrijk zijn dat de soldaten kunnen worden omgeschoold tot politiemannen."

Deelt u de zorgen over de criminaliteit?

"De misdragingen moeten direct stoppen. Tegelijk worstel ik met de vraag of je van de Albanezen na alle verschrikkingen mag verlangen dat ze de Serviërs ook nog de andere wang toekeren. Wraakgevoelens zijn begrijpelijk, maar vergeldingsacties worden niet getolereerd. De Serviërs klagen dat ze onvoldoende worden beschermd tegen het geweld van Albanezen, maar we kunnen niet naast elke Serviër een KFOR-soldaat zetten. De OVSE, maar ook de andere organisaties zullen zo lang als dat mogelijk is de verzoeningsgedachte handhaven. De politieke leiders zeggen allemaal dat ook te willen, daar moeten we dus van uitgaan. We hebben een gezamenlijke anti-geweldsverklaring opgesteld. Verder hebben we met de leiders van de diverse partijen bezoeken gebracht aan flats waar de boel in puin geslagen was of die illegaal in bezit waren genomen. Als blijk van afkeuring."

Is er een duidelijk wettelijk kader? En worden die regels ook gehandhaafd?

"Op internationaal niveau wordt het rechtsstelsel, de wetten, die in het bijzonder voor de Albanezen zeer omstreden zijn, nu doorgelicht en aangepast. Dat moet in vier weken klaar zijn en dan kunnen we zeggen: zo, hier hebben we ons aan te houden. Verder zijn er bijna dertig rechters benoemd. Ze hebben al 200 zaken behandeld en in ongeveer de helft van de gevallen een vonnis kunnen vellen. Daarnaast is er een groeiend aantal mensen op stap om er op toe te zien dat de mensenrechten niet worden geschonden."

Als u een rangorde moet aanbrengen, wat zijn de drie meest urgente zaken?.

"Een sterk politiekorps, een goed openbaar bestuur en onafhankelijke media. Dat laatste is natuurlijk een sexy onderwerp. Wij hopen binnenkort een onafhankelijke zender 'Pristina' in de lucht te hebben. De OVSE gaat die onafhankelijkheid bewaken. Verder komt er een onpartijdige mediaraad van Kosovaren en internationale leden, maar ook een commissie die de machtigingen afgeeft. Tegelijk moeten we greep zien te houden op de telefoonmarkt, de verschillende netwerken voor mobiele telefonie mogen niet in handen komen van ongecontroleerde groepen, laat staan van criminele organisaties." Hoe verloopt de ontwikkeling op financieel-economisch terrein?

Krijgt Kosovo een eigen bank?

"De oprichting van een Kosovo-bank zal op korte termijn niet mogelijk zijn, het gebied valt immers nog onder het gezag van Belgrado? Het is niet onze zaak, maar van de Europese Unie binnen UNMIK [de VN-missie in Kosovo], daar zal men er iets op moeten verzinnen. Hetzelfde geldt voor het heffen van belastingen. "

Everts kijkt uit het raam van de Patrolcar, op het land wordt gewerkt, soms met primitieve hulpmiddelen en ondanks de waarschuwingen voor mijnen. "Je ziet het, de Kosovaren hebben niet voor niets de naam van de hardst werkende Albanezen te zijn. Iedereen is bezig, terwijl ze vijf weken geleden nog in kampen zaten. Ook het herstel is in volle gang, de aanvoer van bouwmaterialen loopt. Kosovaren zijn altijd de bouwvakkers van Europa geweest, dat komt dus goed uit".