Kosovo Conflict

Nieuws

Achtergrond

Nasleep

Conflict

Vluchtelingen

Etnische zuivering

Internet en Media

Links

Grond, water en lucht zijn in de Balkan ernstig verontreinigd als gevolg van de NAVO-luchtacties, zo staat in een uitgelekt vertrouwelijk rapport van de Verenigde Naties.

Door GERBEN VAN DER MAREL

ROTTERDAM, 25 JUNI. Er dreigt een grote milieuramp in de Balkan als gevolg van de NAVO-bombardementen. Dit staat in een vertrouwelijk rapport van het milieubureau van de VN (UNEP) dat via het ANP is uitgelekt. In VN-kringen wordt gezegd dat de ramp in omvang die met de kerncentrale van Tsjernobyl in 1986 overtreft. Volgens minister Pronk (Milieu) is er onder de Europese milieuministers, die in Brussel bijeen zijn, "geen paniek, maar wel zorg met een hoofdletter". De situatie is volgens de minister niet acuut maar ernstig op de lange termijn. De Europese Commissie besliste deze week om samen met het UNEP een milieurapportage op te stellen.

Volgens het VN-rapport is de grond, de lucht en het (grond)water in de Balkan ernstig vervuild door de schade aan olieraffinaderijen en chemische, farmaceutische en mestfabrieken. Het lekken van de vloeistoffen chloor en propeen kan volgens het rapport kanker, miskramen, geboortestoornissen, zenuwziektes en leveraandoeningen veroorzaken. Bodem en grondwater zijn vervuild met olie en pcb's (polychloorbifenylen), waarvan één liter voldoende is om één miljard liter water onbruikbaar te maken. De Donau, de langste rivier van Europa en een belangrijke drinkwaterbron voor zo'n tien miljoen mensen op de Balkan, is ernstig vervuild. Gebieden rond de steden Belgrado, Novi Sad, Pancevo en Kragujevac hebben het zwaarst te kampen met schade aan het milieu. Michail Gorbatsjov, oud-Sovjet- leider en voorzitter van het Internationale Groene Kruis, vreest, net als het UNEP, een grote milieuramp en de gevolgen van de NAVO-granaten die verarmd uranium bevatten. "Verschillende rapporten hebben aangetoond dat wapens waarin verarmd uranium is verwerkt, die ook de afgelopen maanden gebruikt zijn door de NAVO, de oorzaak zijn van het groeiend aantal gevallen van kanker en geboorteafwijkingen in Irak", aldus Gorbatsjov vorige week in The Guardian. Volgens het VN- rapport bevond zich ook verarmd uranium in ondergrondse munitiedepots van de Joegoslaven. Verarmd uranium wordt vaak in verband gebracht met het Golfoorlog-syndroom, ziekteverschijnselen bij Iraakse burgers en soldaten. Wetenschappers hebben het verband tussen verarmd uranium en de ziekteverschijnselen van Amerikaanse soldaten echter niet kunnen aantonen.

UNEP-woordvoerder Tore Brevik zegt dat het VN-onderzoek slechts een zeer ruwe schets van de toestand van het milieu geeft. "We zullen pas echt weten hoe de situatie is na grondig onafhankelijk technisch onderzoek."

Onder leiding van de Finse oud-minister van Milieu Pekka Haavisto heeft het UNEP de afgelopen dagen in Servië en Kosovo een grootschalige inventarisatie voorbereid. Haavisto sprak onder andere met de Servische minister van Ontwikkeling, Wetenschap en Milieu Jagos Zelenovic. Zelenovic waarschuwde al eerder dat de NAVO bombardementen "niet alleen een genocide, maar ook een 'ecocide' in de gehele Balkan hadden veroorzaakt." De Verenigde Naties hebben een Balkan Task Force samengesteld die onder leiding van Haavista de milieuschade gaat onderzoeken. Experts uit de Europese Unie, Rusland en en afgevaardigden van NGO's zullen deel uitmaken van de Task Force. Er is volgens Klaus Töpfer, directeur van het Verenigde Naties Milieuprogramma (UNEP), en Habitat "dringend behoefte aan duidelijke, gedetailleerde en betrouwbare informatie over de gevolgen van het Balkanconflict voor steden en dorpen, de infrastructuur en het milieu." Haavista zal volgens Pronk in juli de EU-milieuministers, dan informeel bijeen in Helsinki, verslag uitbrengen van zijn definitieve bevindingen.

Volgens Greenpeace is het vooralsnog zeer moeilijk betrouwbare informatie te krijgen over de situatie. "Het kan nog wel enkele maanden duren voordat we voldoende kwantitatieve data hebben om een duidelijk beeld te krijgen", aldus de woordvoerder van Greenpeace International. Volgende week beslist Greenpeace of ze deel uit gaan maken van de UNEP- missie.

Volgens het Wereldnatuurfonds (WWF) heeft NAVO-voorman Solana zijn troepen verboden mee te helpen bij het opruimen van de milieuschade. De NAVO ontkent dit. De milieuschade vormt volgens het ministerie van Defensie geen direct gevaar voor de KFOR-militairen ter plekke. "We hebben hier ervaring mee en sturen met het binnentrekken een team van Duitse en Nederlandse experts vooruit om gebieden te controleren op gevaarlijke stoffen."