Kosovo Conflict

Nieuws

Achtergrond

Nasleep

Conflict

Vluchtelingen

Etnische zuivering

Internet en Media

Links

Macedonië op rand van vulkaan

In Macedonië loopt de spanning tussen de grote Albanese minderheid en de Macedonische meerderheid op. ,,Mijn land radicaliseert'', constateert de prominente intellectueel Ljubomir Frckovski. Een gesprek over de toekomst van de Balkan.

Door onze redacteur CEES BANNING

SKOPJE, 19 APRIL. Met 200.000 vluchtelingen, ongeveer tien procent van de eigen bevolking, leeft Macedonië op een demografische vulkaan. Kleine erupties vinden af en toe plaats, zoals afgelopen weekeinde in de hoofdstad Skopje. Tijdens een demonstratie tegen de NAVO-bombardementen op het belangrijkste plein in het centrum van de stad kwam het tot ongeregeldheden. Een groepje Servische 'blouson noirs' verzamelt zich bij een grasveld waar kaarsen branden en geld wordt ingezameld voor de Serviërs. ,,We gaan vannacht naar Stankovic (een vluchtelingenkamp bij Skopje, red.) en dan zullen we die Albanese honden weer de grens over jagen'', brult een zeer gespierde Servische jongen in een zwart leren jack.

Een dag later bleek dat het bij retoriek bleef, wellicht verhinderd door de Franse militairen die het kamp bewaken. Ze hebben in de nacht van zaterdag op zondag wel een vijf auto's met ,,agressieve jongemannen'' teruggestuurd die ,,op bezoek wilden bij kennissen''.

Macedonië telt een grote Albanese minderheid die op gespannen voet leeft met de Macedonische meerderheid. Als, zo redeneren de laatsten, het etnisch evenwicht wordt verstoord (het aantal etnische Albanezen te sterk stijgt) wordt de politieke stabiliteit van het land verstoord.

Vorige week werd in Tetovo, de belangrijkste stad in het woongebied van de Albanese minderheid in het westen van Macedonië, een kleine veldslag uitgevochten tussen de Albanezen en de Macedoniërs. Tijdens de voetbalwedstrijd tussen de voetbalclubs Tetex en Shendija scandeerden de fans van Tetex (Albanees georiënteerd) leuzen dat Shendija (Macedonisch) het volgende slachtoffer zou worden van het Kosovo Bevrijdingsleger UÇK. De Shendija-aanhang antwoordde dat de Arkan-tijgers, een militie die zich toelegt op etnische zuiveringen in Kroatië en Bosnië, na hun activiteiten in Kosovo de Tetex-fans te grazen zou nemen. Na de wedstrijd werd een bloedige veldslag uitgevochten in de straten van Tetovo.

,,In de Macedonische samenleving, en zelfs in het parlement, zie je een radicalisering bij beide partijen'', constateert prof. Ljubomir Frckovski op zijn werkkamer aan de Universiteit van Skopje. De 41- jarige jurist was lang minister van Binnenlandse zaken en Buitenlandse zaken en geldt als een van de kanshebbers om de huidige president Kiro Glogorov in het najaar op te volgen.

,,Onze republiek bestaat nog maar acht jaar, maar we leven nu al in de nadagen'', verzucht Meto Jovanovski, 21 en student. Op het zonnige plein dat wordt omzoomd door het grauwe beton van de faculteiten knabbelt hij aan zijn krakeling van brood. ,,De messen worden geslepen. Ik merk het in mijn omgeving. Sinds de bombardementen door de NAVO is het opeens van belang of je Albanees, Macedoniër, Serviër of Turk bent.''

,,Te sceptisch'', oordeelt Frckovski over het scenario van zijn student. ,,Maar Macedonië schuifelt langs de rand van de vulkaan. Alle Macedoniërs zijn ervoor verantwoordelijk dat de vlam niet in de pan slaat. Binnen de coalitieregering zijn verschillen van mening, maar die worden niet uitgespeeld, want als zij valt is iedereen een verliezer. Omdat de drie coalitiepartijen daar van bewust zijn, houden ze de gelederen gesloten.''

De hoogleraar internationaal recht kiest zijn woorden zorgvuldig. Sluik zwart haar omrandt een rond gezicht. Frckovski is op dit moment een van de onafhankelijke intellectuelen die het beleid van de regering bekritiseren. Na een conflict met zijn partij is hij partijloos, maar sympathiseert hij nog wel met die partij, de oppositionele Sociaal Democratische Alliantie.

Wat vindt u van het beleid van de regering jegens het vluchtelingen- vraagstuk?

,,Niet adequaat. Wanneer je de grens openhoudt voor vluchtelingen ben je moreel verplicht voor humanitaire opvang te zorgen. Wat er nu is gebeurd bij de grensovergang Blace tart ieder begrip. Blace is het beeld van een humanitaire catastrofe. De tragedie van Blace wakkerde de onlustgevoelens in het land aan; de regering toonde aan dat ze de zaak niet onder controle heeft.''

Wat was uw alternatief?

,,De vluchtelingen hadden gedoseerd moeten worden opgenomen. Dan hou je de zaak onder controle.''

Dan sterven ze dus aan de andere kant van de grens.

,,Nee, want er hadden ook direct afspraken moeten worden gemaakt met andere landen voor opvang van de vluchtelingen. Dat duurde nu veel te lang. Want een ding mag duidelijk zijn: Macedonië is niet in staat alle vluchtelingen op te nemen; dat zou een bedreiging zijn voor het wankele maatschappelijke evenwicht wat hier nu heerst.''

In Macedonië wonen ongeveer 660.000 Albanezen, 30 procent van de totale bevolking. Het aantal officieel geregistreerde vluchtelingen is 200.000, officieuze schattingen spreken inmiddels al van 300.000. Wat betekent dat voor de etnische balans in uw land?

,,Recente ervaringen, Bosnië bijvoorbeeld, wijzen uit dat slechts zeventig procent van de vluchtelingen weer teruggaat. Ze kunnen pas na jaren weer terug en hebben in de tussentijd een nieuw leven opgebouwd in een nieuw land. ,,En als je nu de keus hebt tussen de puinhopen van Kosovo en de relatieve luxe in Macedonië, dan is die beslissing snel genomen; om nog maar te zwijgen van de levensstandaard in de landen van de Europese Unie. Het relatieve aandeel van de Albanezen bedraagt op dit moment in Macedonië al minimaal veertig procent. Daarom maken de Macedoniërs zich zo ongerust. De rechten en plichten tussen beide groepen zijn niet gelijk verdeeld. De Albanezen zullen op korte termijn een einde willen maken aan de discriminatie.''

Terecht.

,,Terecht, maar voor de politieke stabiliteit van ons land is het beter dat dat geleidelijk gaat.''

Kunnen Albanezen en Serviërs weer samenleven in Kosovo na de recente gebeurtenissen?

,,Het zal moeten. Het gebied zal een protectoraat moeten worden van de NAVO, waarschijnlijk voor tientallen jaren. Het land is verwoest en er zal een vorm van Marshall-hulp op gang moeten komen om het weer op te bouwen. De NAVO moet zorgen voor een nieuwe periode van vrede. De Balkan-landen zullen zo snel mogelijk aansluiting moeten krijgen bij de Europese Unie en de NAVO. Dat is de beste garantie voor politieke stabiliteit in de regio. Het is de morele verplichting die de NAVO is aangegaan toen met de bombardementen werd begonnen. Ze moeten nu zorgen voor een pacificatie in dit gebied. De NAVO moet spelregels opstellen die voor Albanezen en Serviërs gelijk zijn. Beide partijen kunnen elkaar dan niet discrimineren. Dit is niet aan de onderhandelingstafel gelukt, dus moet het met harde hand worden afgedwongen.''

Wat vindt u van de opvatting dat de strijd tussen Serviërs en Albanezen zo existentieel is, letterlijk een strijd op leven en dood, dat een derde partij daar nooit een langdurige oplossing voor kan realiseren?

,,We leven niet meer in de Middeleeuwen. Het probleem is op te lossen, maar met harde hand. De grenzen moeten we daarbij niet wijzigen. We moeten Kosovo niet opsplitsen in een Servisch en Albanees gedeelte. Dan zullen er altijd cultuur-historische plaatsen blijven die in het verkeerde gebied liggen. Kosovo moet een hoge mate van autonomie hebben binnen de Federale Republiek Joegoslavië. De NAVO moet zorgen dat ze elkaar niet in de haren vliegen. En de NAVO moet zorgen voor de ontwapening van het Kosovo Bevrijdingsleger UÇK. De belangrijkste missie voor de NAVO is pacificatie en dat past niet in de filosofie van het UÇK.''

Ik mis de Verenigde Naties in uw oplossing?

,,Ach, ze zullen een kleine rol spelen. Maar dat is meer diplomatie om het gezicht van Rusland te redden. De NAVO zal de grote regisseur zijn. En Rusland is niet in staat om dat proces te frustreren. De NAVO bepaalt de spelregels. Het lijden van de Albanezen is onderdeel van het 'spel'. ,,De Albanezen in Kosovo hadden vanaf 1974 een zekere vorm van autonomie. De etnische spanningen die altijd in de regio al een rol speelden, kwamen toen in een stroomversnelling en uiteindelijk zijn de Albanezen alles weer kwijtgeraakt. ,,De tragedie is dat ze toch weer met de Serviërs zullen moeten samenleven op een relatief klein stuk grond; ze kunnen elkaar niet vermijden. Maar voor de NAVO geldt: laat ze niet alleen.''