Kosovo Conflict

Nieuws

Achtergrond

Nasleep

Conflict

Vluchtelingen

Etnische zuivering

Internet en Media

Links

Hoe meer uitleg wordt gegeven over het ongeluk van vorige week, toen in Kosovo een NAVO-raket een vluchtelingenkonvooi raakte, hoe meer vragen er rijzen. Vragen naar de ware toedracht, maar ook over de kwaliteit van de woordvoering van de alliantie.

Door onze correspondent BIRGIT DONKER

BRUSSEL, 19 APRIL. Na de kritiek van journalisten over de warrige en soms zelfs tegenstrijdige uitleg over het ongeluk dat pas na een dag werd toegegeven, besloten dit weekeinde de NAVO-ambassadeurs dat secretaris-generaal Solana moet nagaan of de dagelijkse briefings verbeterd kunnen worden. De briefings worden gegeven door woordvoerder Jamie Shea, voor het politieke gedeelte, en een militaire woordvoerder, voor het operationele deel van Allied Force. Vooral de briefing van de militairen ligt onder vuur, zei gisteren een hoge diplomaat. Mogelijk moet de militaire woordvoerder vervangen worden. De laatste tegenstrijdigheid in de woordvoering over het ongeluk is de mededeling van het Amerikaanse ministerie van Defensie dat een bandje, dat vorige week op NAVO-hoofdkwartier werd afgespeeld, helemaal niet afkomstig is van de actie. Op het bandje legt een Amerikaanse piloot uit dat hij vanuit de lucht brandende dorpen ziet en vervolgens, niet ver van de laatst in brand gestoken huizen, drie identieke donkergroene voertuigen die ,,er uit zien als voertuigen om soldaten te vervoeren''. Het voorste voertuig werd beschoten en volgens NAVO-functionarissen zou dat het voertuig zijn geweest dat vluchtelingen vervoerde. Maar nu komt het Pentagon dus met een andere versie. Geconfronteerd met deze tegenstrijdigheid zei gisteren de Italiaanse generaal Marani, die namens de militairen het woord voerde op de NAVO- briefing: ,,Het bandje was hier gebracht om de procedure te verhelderen van een piloot in actie in dat soort situatie.'' Was het dan niet het bandje van de ongeluksvlucht, werd hem gevraagd. ,,We gaan nu ophelderen wat het verband is tussen het bandje en wat er op de grond is gebeurd.'' Volgens een NAVO-functionaris illustreert de tegenstrijdige informatie het gebrek aan coördinatie tussen de woordvoering van het Pentagon en de NAVO. Ook op de Britse briefings, die 's ochtends plaatshebben, wordt soms andere informatie verstrekt over Allied Force dan even later op het NAVO-hoofdkwartier. De NAVO- woordvoering wordt volgens een functionaris bemoeilijkt omdat de militairen niet scheutig zijn met het vrijgeven van informatie. Militairen in het algemeen zijn daar niet gemakkelijk in en generaal Clark, opperbevelhebber van de NAVO in Europa, zou in het bijzonder terughoudend zijn. ,,Onze frustratie is dat we de informatie niet krijgen'', zegt een functionaris. ,,Dat is de instructie van Clark. Daaraan zou wat moeten gebeuren.'' De tegenstrijdige informatie over de beschieting van een vluchtelingenkonvooi is niet de eerste keer dat de NAVO zichzelf tegenspreekt. De Britse generaal Wilby, die aanvankelijk de militaire briefings verzorgde, veroorzaakte verwarring nadat hij begin deze maand impliciet had gedreigd dat Joegoslavische zenders die enkel propaganda voor president Milosevic uitzonden, het doelwit van NAVO-aanvallen konden zijn. Van alle kanten werd vervolgens om het hardst ontkend dat zenders gebombardeerd zouden worden, zo lang ze niet voor militaire doeleinden worden gebruikt. NAVO- lidstaten hebben immers nooit toestemming gegeven om burgerdoelen aan te vallen. Ook zei Wilby in eerste instantie dat bij een beschieting van een kazerne in Belgrado geen burgerdoel was geraakt, zoals Servië beweerde. Een dag later moest hij toegeven dat er toch een bom was afgedwaald die een woonwijk raakte.

Niet lang daarna werd Wilby vervangen door de Italiaanse generaal Marani. Soms valt de Duitse kolonel Freytag in, de woordvoerder van generaal Clark. Op de vraag waarom Wilby werd vervangen, zegt Freytag: ,,Wilby is weer terug naar de operatie. Zoals generaal Marani waarschijnlijk na enige tijd ook weer het veld in gaat.'' Marani zelf reageert terughoudend op de kritiek dat de informatie gebrekkig en tegenstrijdig is. ,,We trachten te zeggen wat we weten'', zegt hij desgevraagd. ,,We hebben niets te winnen door dingen te verbergen.'' Toch erkent hij dat lang niet alles wordt gezegd want de vijand luistert mee. ,,We zijn voorzichtig met wat we bekendmaken, want dat kan militair worden uitgebuit.''

Uit verschillende lidstaten, waaronder Nederland en België, komt ook kritiek omdat de NAVO-woordvoering te triomfalistisch zou zijn. In soms ronkende bewoordingen belichten Shea en de militaire woordvoerder de resultaten van de afgelopen dag. ,,We leggen gewoon uit wat de NAVO heeft gedaan en we doen nu eenmaal veel'', reageert Marani. Zou terughoudendheid toch niet gepast zijn, aangezien het gaat om een conflict met tragische gevolgen? ,,Maar dat is de fout van Milosevic.'' Jamie Shae lijkt zich de kritiek wel aan te trekken. Zijn briefing gisteren was voor zijn doen zeer sober, zonder vermelding van NAVO-successen, verwijzingen naar de Tweede Wereldoorlog of diabolisering van Milosevic. Wel belichtte hij het verschil tussen de informatievoorziening door de NAVO en door de Servische media. De laatste hebben onder meer gemeld dat de NAVO napalmbommen gooit en dat een complete Duitse eenheid in Macedonië is gedeserteerd. Volgens Shea gaat het om ,,het verschil tussen een organisatie die zijn best doet eerlijk te zijn en één die de waarheid niet accepteert.''

Sommige woorden worden zorgvuldig vermeden, andere expres herhaald tijdens de dagelijkse persbriefing op het NAVO-hoofdkwartier. Zo wordt de militaire actie van de NAVO nadrukkelijk niet een oorlog genoemd. ,,We zijn niet in oorlog en zeker niet met het Joegoslavische volk'', laat woordvoerder Shea geregeld weten. De vijand wordt herleid tot de Joegoslavische president Milosevic. Zo spreekt generaal Wesley Clark, de opperbevelhebber die de operatie leidt, consequent van ,,hij'' als hij het heeft over de tegenstander - niet Servië, zelfs niet het Joegoslavische leger.

De verwijzingen naar de Tweede Wereldoorlog zijn talrijk. Het begint al met de naam van de actie: Allied Force. Vluchtelingen worden gedeporteerden genoemd en Shea verwees zelfs een keer naar Spielbergs film Schindler's List. Overigens laten niet alleen de NAVO-woordvoerders maar ook leiders van de lidstaten zich op deze manier uit. President Clinton omschrijft Milosevic als een tiran, de Duitse bondskanselier Schröder herinnerde afgelopen weekeinde eraan dat Adolf Hitler en de nazi's trachtten Europa te zuiveren van niet-Duitsers en constateerde dat er nu een ,,morele verplichting'' bestaat wreedheden te stoppen die in Kosovo worden gepleegd.