Kosovo Conflict

Nieuws

Achtergrond

Nasleep

Conflict

Vluchtelingen

Etnische zuivering

Internet en Media

Links

Door onze redacteur PETRA DE KONING
Een Servische onderzoekrechter ,,creeerde de voorwaarden'' voor een onderzoek naar de massamoord in Racak door beschietingen op het dorp. Even later waren alle lijken weg.

Alleen de doden zijn achtergebleven in Racak, het dorp in Kosovo waar Servische politietroepen vorige week vrijdag een bloedbad aanrichtten onder Albanezen. Maandagochtend liggen er nog veertig lijken in de moskee. Een minder dan een dag daarvoor. Het lichaam van de jongen van twaalf jaar is weg. Maar niemand kan vertellen waar zijn lichaam nu is. De inwoners van Racak, en van twee andere dorpen in de buurt, zijn de bergen in gevlucht, na hevige beschietingen gisteren.

Op de heuvels rond het dorp staan Servische pantservoertuigen. Vanochtend werden ook tanks het gebied in gereden. De OVSE-waarnemers, die een bestand tussen de Servische politie en het Albanese Kosovo-bevrijdingsleger UĈ moeten controleren dat nauwelijks nog een bestand te noemen is, zagen door hun verrekijkers dat zware wapens werden aangevoerd.

Racak en dorpen in de omgeving liggen nog zwaarder onder vuur dan de dag ervoor. Aan de OVSE melden de Servische autoriteiten dat die beschietingen nodig zijn om ,,voorwaarden te creeren'' voor het bezoek van onderzoeksrechter Danica Marinkovic aan Rakac. De rechter wil, zegt ze, onderzoeken wat er is gebeurd in het dorp. Volgens de autoriteiten zijn de Albanezen gedood tijdens gevechten en waren ze allen lid van het UĈ . Dat onderzoeksrechter Marinkovic, wier onderzoeken tot dusver grote tevredenheid wekten bij de regering in Belgrado, een andere versie van de gebeurtenissen naar buiten zal brengen, is nauwelijks voorstelbaar.

Om twee uur 's middags is kennelijk aan de voorwaarden van de onderzoeksrechter voldaan. Door de Servische beschietingen is er niemand meer in Rakac en in dorpen eromheen, de Serviers controleren het gebied volledig. Ze schieten nog wel. Om het UĈ op afstand te houden en vluchtelingen ervan te overtuigen dat het nog wat vroeg is om naar huis te gaan. Die zouden bijvoorbeeld op het idee kunnen komen om dekens uit hun huizen te halen voor de overnachting, buiten in het bos.

Op het pad dat naar het dorp leidt, drukken de onderzoeksrechter en haar politie-escorte een gepantserde jeep van de BBC van de weg af. De wagen raakt vast in de berm en kan niet meer voor- of achteruit. Kennelijk is het minder gewenst dat de pers ziet hoe een Servisch forensisch onderzoek verloopt.

Bijna twee uur blijft de rechter in het dorp, de OVSE-waarnemers moeten van grote afstand toekijken. Om half vijf maandagmiddag is ze weg. De moskee is dan leeg. Op de vloer liggen nog plassen bloed, een paar stukken van botten, een schoen, wat dekens. Bij de ingang van de moskee staan twee legerbrancards. De Servische rechter, bevestigt de OVSE later, heeft de lichamen meegenomen ,,voor onderzoek''. Ze zijn naar het ziekenhuis van Pristina gebracht, dat nu zwaar wordt bewaakt. De OVSE kon alleen maar toekijken. De woordvoerder in Pristina zegt later: ,,We zijn ongewapend, we zijn waarnemers. En we rapporteren wat we zien.''

Bij het gerechtelijk onderzoek hoorde kennelijk ook de plundering van de winkel van het dorp. 's Ochtends was de winkel nog afgesloten, na het bezoek van de rechter en haar gewapende politiebegeleiders is de zaak opengebroken, de schappen zijn leeg. Op de grond liggen een paar worsten, op de stoep een stapel plastic zakjes. Een oude man schuifelt door het dorp. Hij is teruggekeerd uit de bergen om naar zijn huis te kijken. De Servische onderzoeksrechter heeft hij niet gezien. Bij de winkel stopt hij en raapt wat worsten op, die hij meeneemt naar zijn schuilplaats.

Vanaf de heuvels, waar de Servische stellingen zijn, wordt geschoten op de paar journalisten die aan het eind van de middag nog in Racak rondlopen bij de leeggehaalde moskee. Een wagen van nieuwszender ITN wordt onder vuur genomen, kogels ketsen af op de bepantsering.

In de bergen ten zuiden van Racak, waar het Kosovo Bevrijdingsleger UĈ heerst, zitten vluchtelingen in groepjes bij elkaar. Ze brengen de nacht door in het bos. Volgens een lokale UĈ -leider zijn er zo'n 2.500 vluchtelingen in dit gebied, van wie een aantal gewond is. Hulpkonvooien van de VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR en andere organisaties worden niet toegelaten. Ze hebben geen onderdak en nauwelijks eten en drinken.

Acht kilometer vanaf Racak zitten zo'n veertig mannen, vrouwen en kinderen - inwoners van Racak - op een berghelling, rond een vuurtje. Naast hen staan plastic zakken en wasmanden met kleren. Ze kijken strak voor zich uit. Maandagmiddag hebben ze er nog geen idee van dat de lichamen uit de moskee - van hun familie, vrienden, buren - door de Servische onderzoeksrechter worden weggehaald. Ze hadden de lichamen willen begraven, maar een dag na de massaslachting durfde nog niemand een gat te graven, de Servische stellingen waren vanuit het dorp zichtbaar. En twee dagen later werden ze gedwongen te vluchten. Een oude man uit Racak vertelt dat acht van zijn familieleden vrijdagmiddag werden doodgeschoten door de Servische politie, ook zijn zoon. Hij huilt hard. Andere vluchtelingen zeggen dat ze er zeker van zijn dat veel meer dan 45 Albanezen werden gedood. Maar tijd om te zoeken naar de vermisten was er het afgelopen weekend niet meer.

Als de schermering valt, flakkeren op de hellingen hier en daar vuurtjes. In het OVSE-hoofdkwartier in Pristina worden de rapporten van de waarnemers verwerkt. William Walker, het hoofd van de OVSE-missie, hoort dat de Joegoslavische regering hem het land wil uitzetten. Hij had niet mogen zeggen dat Servische ordetroepen schuldig zijn aan Racak, schrijft het ministerie van Buitenlandse Zaken. Want ,,alleen de Joegoslavische autoriteiten zijn competent de feiten vast te stellen en de waarheid bekend te maken.''