Kosovo Conflict

Nieuws

Achtergrond

Nasleep

Conflict

Vluchtelingen

Etnische zuivering

Internet en Media

Links

Meer dan zesduizend bombardementsmissies heeft de NAVO nu op Joegoslavië gevlogen. Waar staan we aan het eind van weer een week oorlog?

Door onze correspondent BIRGIT DONKER

BRUSSEL, 17 APRIL. Nog weken kunnen de luchtaanvallen op Joegoslavië duren, voorspelde deze week de Amerikaanse ambassadeur bij de NAVO. Amerikaanse militairen spreken zelfs over vele, vele maanden. Maar intussen groeit de onrust onder Europese partners. Duitsland had gehoopt deze week vooruitgang te boeken op het diplomatieke front, met een plan van minister Joschka Fischer (Buitenlandse Zaken) dat inmiddels niet meer dan een uitgelekte discussienota mag heten en een bijeenkomst van de zeven meest geïndustrialiseerde landen en Rusland (G8). De Franse president Chirac kwam woensdag zelfs al met een voorstel voor wat te doen na het conflict: de Europese Unie zou voor onbepaalde tijd het bestuur in Kosovo moeten overnemen.Naar buiten toe wordt de façade van eensgezindheid opgehouden. Alle bondgenoten staan onverminderd achter Allied Force, zo wordt telkens herhaald. Maar intussen borrelde het de afgelopen week. De Amerikanen reageerden woensdag onaangenaam verrast op het uitlekken van het plan van Fischer, dat onder meer voorzag in een 24 uur staakt-het-vuren als de Joegoslavische president Milosevic aan een aantal voorwaarden zou voldoen. Het was volgens Vershbow te vroeg voor dit voorstel en het plan was niet meer dan een discussienota van de G8. ,,Je moet de Duitsers vragen waarom ze er voor gekozen hebben dit publiek te maken.'' De officiële Duitse versie luidt nu dat het plan helaas is uitgelekt naar de pers en dat het volledig op dezelfde lijn ligt als het beleid van de NAVO. Fischer zelf had maandag aangekondigd dat deze week een belangrijke week zou worden op diplomatiek vlak. Zijn optimisme was gebaseerd op positieve signalen vorige week uit Rusland. De hoop bestond dat Moskou zich zou scharen achter de vijf voorwaarden van de NAVO aan Milosevic: een staakt-het- vuren, terugtrekken van troepen, terugkeer van de vluchtelingen, een internationale troepenmacht die toeziet op de vrede en een politieke oplossing voor Kosovo op basis van het vredesakkoord van Rambouillet. Daarna zou een bijeenkomst worden belegd van de G8, die nu de Contactgroep voor ex-Joegoslavië lijkt te vervangen omdat Belgrado die niet meer wil. De onderhandelingen geleid door de Contactgroep leidden tot het akkoord van Rambouillet, dat Milosevic weigerde te tekenen. Tijdens een ontmoeting dinsdag tussen de Amerikaanse minister Albright en haar Russische ambtgenoot Ivanov in Oslo bleek dat Rusland blijft weigeren de eis te steunen van een internationale troepenmacht voor Kosovo. Volgens Moskou moet Milosevic zelf een vredesmacht uitnodigen, waaraan liefst niet het woord militaire wordt gekoppeld. ,,De Russen hebben slechts één probleem'', zegt een diplomaat. ,,Ze willen het begrip militaire strijdkrachten vervangen door internationale aanwezigheid ter garantie van de veiligheid.'' De G8-ministeriële bijeenkomst die Fischer als voorzitter deze week had gehoopt te kunnen beleggen, ging niet door. Even leek het onbespreekbare deze week bespreekbaar: de troepenmacht voor Kosovo werd maandag door de ministers van Buitenlandse Zaken niet langer een ,, door de NAVO geleide troepenmacht'' genoemd. Op die manier zou de troepenmacht voor Rusland acceptabeler zijn, was de uitleg. Onmiddellijk rees de vraag of de les van Bosnië is vergeten, van de zogeheten dubbele sleutel waarbij zowel de commandant te velde als een ambtenaar op het VN-hoofdkwartier in New York om toestemming voor actie moest worden gevraagd. Een omslachtige formule die uiterst vertragend werkte. De Amerikaanse NAVO-ambassadeur ontkent dat die les is vergeten. Het moet nog steeds een door de NAVO-geleide macht zijn, maar dat mag je niet in de naam terugzien. Volgens een Europese diplomaat moet je niet telkens de term 'NAVO-geleide' herhalen omdat ,,je niet steeds woorden moet herhalen die pijn doen''. Al met al een vreemd gegoochel met woorden, dat Rusland nog niet heeft overtuigd zich achter de vijfde eis te scharen. De NAVO hoopt dat met de steun van Rusland de vijf NAVO-eisen kunnen worden omgezet in een resolutie van de VN-Veiligheidsraad. Op die manier zouden de Verenigde Naties, buitenspel gezet met de luchtactie waarvoor geen mandaat is, weer bij de diplomatie worden betrokken. ,,Dan kun je het via de VN spelen en de druk op Milosevic verder opvoeren'', aldus een diplomaat. ,,De hoop is dat er een intermediair wordt gevonden die voor iedereen aanvaardbaar is.'' Maar het is de vraag of daarvoor secretaris-generaal Kofi Annan de geschikte persoon zal zijn. Annan heeft de 'genocide' van de Serviërs veroordeeld en kan door Milosevic al gauw als een bondgenoot van de vijand worden bestempeld. Nu al waarschuwt een NAVO- diplomaat dat Annan niet te veel moet worden geprezen omdat hij zich achter de vijf NAVO-eisen schaart. ,,Door hem zo op te hemelen, ontnemen we hem zijn vrijheid.'' Wat de Amerikanen betreft, kan de strijd nog even duren. Terwijl deze week diplomatieke initiatieven werden ontplooid, intensiveerde de NAVO de luchtaanvallen: ruim driehonderd extra vliegtuigen zullen de totale vloot versterken tot meer dan duizend. De VS leveren het leeuwendeel van de vliegtuigen, dus wat zij willen doet er zoals gewoonlijk meer toe dan wat de overige NAVO-landen wensen. Maar het probleem van de door de VS bepleite strategie - doorgaan met bombarderen tot Milosevic toegeeft - is dat het initiatief volledig bij Milosevic ligt. En hij blijkt over een hoog incasseringsvermogen te beschikken. ,,De tijd is aan onze zijde'', zei de Amerikaanse ambassadeur Vershbow deze week. Maar het is de vraag of dat wel zo is. Ten eerste zijn er de Albanese vluchtelingen in Kosovo, die van de honger sterven en aan wie geen hulp van buiten kan worden geboden. Voor hen is iedere dag dat de luchtaanvallen doorgaan er een te veel. Daarnaast zijn er de honderdduizenden in de vluchtelingenkampen in Macedonië en Albanië, die niet kunnen terugkeren voor de actie is beëindigd. Ook is de vraag hoe lang de publieke opinie in de NAVO-landen deze oorlog blijft steunen, als er meer ongelukken gebeuren zoals deze week toen de NAVO een konvooi vluchtelingen raakte. Schokkende beelden van slachtoffers, voor wie de oorlog juist was begonnen, ondermijnen de steun voor de militaire actie. Ten slotte, hoe langer de acties door gaan, hoe groter de schade zal zijn aan de economie van niet alleen Joegoslavië maar ook de buurlanden. De tijd lijkt veel meer aan de zijde van Milosevic. Milosevic heeft eerder tijd aan zijn kant dan NAVO Duits voorstel: van plan naar discussiestuk