Kosovo Conflict

Nieuws

Achtergrond

Nasleep

Conflict

Vluchtelingen

Etnische zuivering

Internet en Media

Links

De oppositie tegen de Joegoslavische president Milosevic wordt gearticuleerder. In Kragujevac wordt met eieren gegooid maar komen ook programma's op tafel.

Door onze correspondent RENÉE POSTMA
KRAGUJEVAC, 16 JULI. Het dozijn eieren dat aan het begin van protestbijeenkomst wordt afgevuurd op Zoran Djindjic en de andere leiders van de Alliantie voor Verandering is hetzelfde. Ook in Subotica, Jagodina en Prokuple moesten ze het struif van hun kleren vegen. Ze zijn er elke avond, de paar kwajongens die al dan niet in opdracht van het regime een paar eieren gooien. Of het nou in het verre noorden is, in de Vojvodina of in het diepe zuiden, in Prokuple.

Toch wordt Kragujevac vanavond anders. Niet alleen de bekende oppositieleiders zijn gekomen, maar ook de hoogbejaarde Dragoslav Avramovic. Onder ovationeel applaus wordt de 80-jarige oud-president van de Joegoslavische centrale bank op het podium gehesen. Avramovic geldt als de lievelingsgrootvader van de Joegoslaven omdat hij in 1993 een einde wist te maken aan de hyperinflatie, een gevolg van de eerste oorlogsavonturen van Milosevic.

Geen mens heeft hier zoveel magisch gezag als de oude Avramovic en dat is precies de reden dat de brede Alliantie voor Verandering hem nu naar voren schuift als mogelijke premier voor een eerste regerin van experts na de val van Milosevic. Al in 1996 toen Zoran Djindjic (Democratische Partij) en Vuk Draskovic (Servische Vernieuwingsbeweging) werkten aan hun toenmalige Zajedno-oppositiecoalitie probeerden ze de oud-president van de centrale bank binnen te halen. Het lukte niet. Volgens sommigen omdat mevrouw Avramov´ic weigerde haar zieke (Avramovic is nierpatiënt) man af te staan aan de politiek. Volgens anderen omdat Avramovic er weinig voor voelde tussen deze twee kemphanen in te zitten.

Djindjic en Draskovic zijn sindsdien alleen maar verder uit elkaar gegroeid maar in Kragujevac is Avramovic weer van de partij. Een kleine breekbare man met een kaki kibboetspetje tegen de brandende avondzon. Met een zachte ijle stem zegt hij vier punten op zijn programma te hebben staan. Punt één: democratie. De democratie moet terug in Joegoslavië en Joegoslaven moeten weer het beste paspoort in de wereld krijgen. Punt twee: economische hervormingen. Het hele stelsel van vriendjespolitiek moet overhoop, de wurgende belasting moet omlaag, er moet vrijheid komen voor de vakbonden. Punt drie: het land moet open voor nieuwe investeringen. Punt vier: Joegoslavië moet vrede maken met de wereld en er moet een einde komen aan alle sancties. Aan het einde van een lange reeks sprekers houdt Avramovic de duizenden demonstranten voor dat Kragujevac - tijdens de NAVO-bombardementen zwaar getroffen - weer een belangrijk industrieel centrum kan worden. Het is precies wat de naar schatting tienduizend demonstranten willen horen. Kragujevac is de stad van de Zastava-fabrieken, waar behalve auto's ook tanks en ander wapentuig werden gemaakt. Al voor de oorlog was de productie hier, ten gevolge van de economische neergang onder het Milosevic-regime, tot ongeveer tien procent gedaald. Sinds de bombardementen, waarbij overigens geen enkel slachtoffer is gevallen, liggen de fabrieken stil en deels in puin. Ruim de helft van de bevolking is werkloos en wacht apathisch. Tien procent van de bevolking is vluchteling. Zij komen uit Kroatië, Bosnië en sinds kort dus ook uit Kosovo. Een groot deel van de jeugd doodt de tijd met drugs.

Kragujevac was één van de eerste steden in Servië waar tweeëneenhalf jaar geleden de oppositie aan de macht kwam. De coalitie Zajedno, waarin de Democratische Partij van Djindjic en de Servische Vernieuwingsbeweging van Draskovic toen samenwerkten, bestaat hier nog steeds. Zij het alleen op plaatselijk niveau. Draskovic heeft inmiddels deel uitgemaakt van de Joegoslavische regering en pas een paar dagen geleden openlijk afstand genomen van Milosevic. Spreker na spreker roept vanavond op om ook landelijk opnieuw de gelederen te sluiten. ,,Dat is de enige mogelijkheid om Milosevic tot aftreden te dwingen'', roept Velimir Illic, de immens populaire burgemeester van Cacak. ,,Vuk, waarom ben je niet hier vanavond bij ons', schreeuwt hij tegen een denkbeeldige Vuk Draskovic die hier in Kragujevac over twee dagen zijn eigen protestdemonstratie komt houden.

Na twee weken betogingen door het hele land lijkt het protest tegen Milosevic gearticuleerder te worden. Het aftreden van Milosevic blijft nummer één, maar daarnaast komen er nu ook programma's en voorstellen tot samenwerking op tafel. Vesna Pesic, de vroegere voorzitter van de Burgeralliantie, één van de oppositiepartijen, bekent openlijk dat ze tot nog toe weinig fiducie heeft gehad in het protest. ,,Maar nu ik jullie hier vanavond zie met jullie vele duizenden zie, begrijp ik dat niets Servië kapot zal maken. Milosevic heeft al drie onnodige oorlogen verloren. Niemand weet hoeveel slachtoffers er echt gevallen zijn. Nu staat hij op het punt om een nieuwe oorlog te beginnen, in Montenegro. Wij moeten hem stoppen, wij willen geen oorlog.''

Pesic lijkt voor het eerst in jaren weer bevlogen en het publiek geniet. Van haar en van alle anderen die vanavond op het drukke podium staan. ,,Ik hoor bij geen enkele politieke partij, maar ik wil gewoon dat Milosevic verdwijnt', zegt een jongen die na iedere toespraak luid klapt. Hij is bang dat hij opgeroepen zal worden voor militaire dienst en naar Montenegro moet. Op een bankje zitten een paar oude mensen te stralen. ,,Ja, dit vinden we prachtig. Misschien krijgen we straks ook wel weer onze pensioenen uitbetaald. Wanneer wij voor het laatst ons pensioen hebben gehad? Even denken. Ik zou het echt niet weten. Ergens vorig jaar.''