Kosovo Conflict

Nieuws

Achtergrond

Nasleep

Conflict

Vluchtelingen

Etnische zuivering

Internet en Media

Links

De Russen hebben Milosevic over de streep getrokken en moeten hiervoor worden beloond, zegt krijgskundige Bellamy.

Door onze correspondent HANS STEKETEE

LONDEN, 16 JUNI . De Russische bezetting van het vliegveld in Pristina was "een bewonderenswaardig initiatief" en maakt duidelijk dat de NAVO in Kosovo "niet buiten de Russen om kan opereren". Russische troepen moeten binnen de vredesmacht KFOR een rol krijgen in de centrale Britse sector.

Dat zegt Christopher Bellamy, een Britse specialist op het gebied van vredesoperaties. Bellamy (43) doceert internationale veiligheid aan de universiteit van Cranfield en was defensiecorrespondent van The Independent. In 1996 publiceerde hij Knights in white armour, over 'de nieuwe kunst van oorlog en vrede' na de Koude Oorlog. "Het was extreem arrogant van de NAVO om een landkaart van Kosovo te publiceren met sectoren voor vijf NAVO-landen, zonder een zone voor de Russen en zelfs zonder er met ze over te praten", aldus Bellamy. "De Russen hebben een belangrijke rol gespeeld in het overreden van president Milosevic om een internationale troepenmacht toe te laten, het was een briljante manoeuvre om ze diplomatiek aan boord te krijgen, maar nu zijn we verplicht verder met ze te werken, ook om hun nationale trots recht te doen.

"De situatie op het vliegveld toont die grotere kwestie in het klein. Men zegt dat die 200 man in het niet vallen bij de duizenden NAVO- soldaten die nu in Kosovo zijn, maar feit is dat ze de Russen niet met geweld van het vliegveld kunnen verwijderen. Het maakt dus niet uit of het er 200 zijn, twintig of één."

Volgens Bellamy is het de vraag of het Britse leger "een generatie lang" 13.000 man kan legeren in de centrale zone van KFOR, waarin ook de hoofdstad Pristina ligt. "Het zou erg helpen als 3.000 Russen daar 3.000 Britten zouden vervangen."

Vorige maand heeft Rusland onder het CFE-verdrag een inspectie uitgevoerd van de NAVO-troepen in Macedonië. Bellamy gelooft dat die informatie is doorgespeeld aan de Serviërs met de boodschap dat de Westerse dreiging met een grondoffensief niet loos was. Dat dreigement en niet de bommencampagne deed voor Milosevic de balans doorslaan om te gaan onderhandelen, zegt hij. "Hij moest kiezen tussen een grootschalige operatie die wel eens in Belgrado zou kunnen eindigen om een eind aan zijn regime te maken, of een internationale troepenmacht toelaten in Kosovo waarbij hij gokt dat Kosovo wordt opgedeeld. Hij koos het laatste; vanuit zijn oogpunt het minste van twee kwaden."

De Westerse interventie in Kosovo is uniek: het is de eerste ingreep in een weliswaar kleine maar robuuste staat, zegt Bellamy. "Tot nu toe greep het Westen alleen in bij zwakke of mislukte staten zoals in Noord- Irak, Bosnië en Somalië. Robuuste staten, vooral die met kernwapens, liet het maar liever met rust, zoals Rusland toen het de Tsjetsjeense opstand neersloeg. Het Verenigd Koninkrijk mocht trouwens ook de IRA bestrijden zonder dat de internationale gemeenschap tussenbeide kwam."

'Geklungel in Kosovo'

Het doel van deze eerste 'morele interventie' door de NAVO is in elk geval nooit goed doordacht, zegt Bellamy. Was het om de Kosovaren helpen, de officiële doelstelling? Of was het een halfhartige poging om president Milosevic te onttronen? Dat Milosevic uiteindelijk inbond en de NAVO in Kosovo toeliet, is achteraf "een mirakel", zegt Bellamy, "meer een kwestie van geluk dan wijsheid".

Militair en politiek heeft het Westen geklungeld. Bellamy noemt het " bespottelijk" om een grondoffensief uit te sluiten, zoals de alliantie aanvankelijk deed na het begin van de bombardementen. "De luchtcampagne leek precies op het begin van de Golfoorlog: als een opmaat naar de inzet van grondtroepen. Dat ontging de Joegoslaven niet, maar Westerse politici maakten die dreiging ongeloofwaardig door grondtroepen uit te sluiten."

De Britse premier Blair heeft het voortouw genomen om alsnog met een invasie te dreigen. Waarom hij?"Blair is de machtigste politicus van het Westelijk halfrond. Hij heeft geen last van een parlement dat zijn bewegingsvrijheid beperkt zoals de Amerikaanse president Bill Clinton, en hij hoeft geen rekening te houden met coalitiepartners, zoals de Europese premiers. Daarom kan hij doen wat hij wil; hij is een gekozen autocraat."

Waarom heeft hij dan niet van meet af aan voor grondtroepen gepleit? "Hij kreeg het advies dat het Britse publiek geen grote aantallen slachtoffers onder Britse soldaten zou verdragen. Maar ik ken geen generaal die hem heeft verteld dat hij alleen met bombardementen zijn doel zou kunnen bereiken."

De VS aarzelden het langst over grondtroepen en hebben nu een relatief klein aantal soldaten in Kosovo, in een relatief rustig deel.

"De VS speelden de hoofdrol tijdens de luchtoperatie, maar hebben onder binnenlandse politieke druk in KFOR de backseat ingenomen. Dat suggereert dat de Europese Unie meer verantwoordelijkheid neemt voor zijn eigen defensie en de kans daarop is ook reëel. Juist daarom heeft Blair de leiding genomen in de grondoperatie."

Is de NAVO-operatie in Kosovo nu oorlog of vredeshandhaving? "Peacekeeping is politietoezicht op een overeengekomen bestand, desnoods in een zeer explosieve situatie. Peace enforcement is het opleggen van vrede in een oorlogssituatie. Daarbij ben je zelf partij. Nog een stap verder ligt beperkte oorlogvoering. Het luchtoffensief in Kosovo was bedoeld als het opleggen van vrede, maar was in feite beperkte oorlogvoering. KFOR zegt beide partijen onpartijdig te zullen behandelen, al kan het omslaan in peace enforcement. Zulke nuances zijn overigens vooral interessant voor academici; de partijen in Kosovo zien de NAVO gewoon in Tweede Wereldoorlog-termen: in Servische ogen is het een bezettingsleger, voor het UÇK is het een bevrijdingsmacht."

Blair en Clinton hebben gezegd dat dit een oorlog is van 'goed tegen kwaad'. Past dat bij onpartijdig peacekeeper zijn?

"Natiestaten moeten in principe hun eigen problemen oplossen, maar je moet een afweging maken. Zoals John Stuart Mill [een Britse negentiende-eeuwse filosoof] schreef: het principe van non-interventie geldt niet bij weerzinwekkende schending van de menselijke waardigheid, zoals slavernij of massamoord. Daar is Kosovo een voorbeeld van.

KFOR heeft gezegd als vredesmacht nu tegen beide partijen even streng te zullen zijn. Daar is subtiliteit voor nodig, zowel geestelijk als praktisch. Enerzijds kan je niet de partijen alleen in good guys en bad guys indelen, anderzijds moet KFOR wel de jacht op oorlogsmisdadigers leiden."

U heeft de Westerse pogingen om in Bosnië na Dayton de vrede te bestendigen rampzalig genoemd. Hoe zal het in Kosovo gaan?

"Het is nog te vroeg om daar iets over te zeggen. Eerst moeten de militairen het terrein veilig maken, dan moet de humanitaire hulp op gang komen en daarna komt de fase van het peace building. Het belangrijkste doel daarvan is de mensen iets te geven dat ze niet willen kwijtraken. En dat is een probleem zolang Kosovo deel is van Joegoslavië, want als KFOR zou vertrekken keert de oude situatie terug.

We hebben ons verplicht de Kosovaren voorlopig te beschermen. Het alternatief is ze bewapenen, wat neerkomt op het verlenen van autonomie, en dat vinden we nou net onacceptabel, hebben we gezegd. Dat is het grote probleem en tot het Westen dat voor zichzelf heeft opgelost is Kosovo gedoemd een NAVO-protectoraat te blijven."

Volgens u speelt de persoonlijkheid van de commandant van een vredesmacht een grote rol. Waarom?

"Hij moet met de plaatselijke partijen onderhandelen en met verschillende nationale eenheden onder zijn bevel. En hij is ook voortdurend op televisie. Wat voor persoon is de KFOR-commandant, de Britse generaal Jackson?Hij is hard, slim, praktisch en spreekt Russisch. Ik denk dat hij de goeie man op deze plek is. Ik hoop alleen dat de politici hem met rust laten om zijn werk te doen. Rupert Smith, ex-VN-commandant in Bosnië, schuwde de publiciteit. diens voorganger Michael Rose, ook een Brit, maakte de media het hof. Ik vermoed dat Mike Jackson het midden houdt tussen die twee."