Kosovo Conflict

Nieuws

Achtergrond

Nasleep

Conflict

Vluchtelingen

Etnische zuivering

Internet en Media

Links

Kosovaren in Nederland startklaar

Kosovo is 'bevrijd', de gevluchte Kosovaren, ook die in Nederlandse opvangkampen, popelen om terug te gaan. 'Ik denk er dag en nacht aan'.

Door HARM VAN DEN BERG en ANDRÉ RITSEMA

ARNHEM/DEN HAAG, 15 JUNI. Zijn moeder zit op een ijzeren bed te wachten op de dokter, zijn vrouw veegt de vloer en de baby ligt om zich heen te kijken in het babybedje. Een bedompte kamer van vier bij vier meter, dat is de afgelopen maand het onderkomen geweest van Shkëlzen Elshani, een 27-jarige politie-agent uit Pristina. Nu is hij blij, zegt hij, dat het toch nog vrede is geworden in Kosovo en dat hij binnenkort naar huis kan. "Als het er nog staat, tenminste. Ik denk er dag en nacht aan."In de voormalige Saksen Weimarkazerne in Arnhem, verblijven in totaal 411 Kosovaren. De eerste groep van 150 mensen kwam hier aan op 20 mei, twee andere groepen volgden op 22 en 30 mei. Allen afkomstig uit vluchtelingenkampen in de omgeving van de Macedonische hoofdstad Skopje. Elshani is blij en dankbaar met de opvang, zo haast hij zich te zeggen. Er is eten en drinken, slaapgelegenheid, sportfaciliteiten, er zijn Albanese kranten. Juist vandaag worden er schotels geïnstalleerd waarmee een Albanese zender kan worden ontvangen. Ondanks alle goede zorgen wil hij zo snel mogelijk naar huis.

De televisie in zijn kamer vertoonde de afgelopen dagen beelden van terugtrekkende Servische troepen. En omdat hij als één van de weinigen een woordje Engels spreekt, kwam iedereen naar hem toe. Wat is er aan de hand, Elshani? En Elshani legde uit dat er vrede kwam, dat het eindelijk vrede zou zijn. "De mensen zijn allemaal heel erg blij dat het voorbij is." Maar hij vertelt het met een sombere ondertoon. Want hoe zullen ze het land straks aantreffen? Hoe zullen de huizen erbij staan, wat is er geworden van de familieleden die achterbleven? Hij zag op tv ook de massagraven. "We weten niet wat we moeten verwachten." Zijn huis bijvoorbeeld, een groot vrijstaande woning in het centrum van Pristina. "Er is door mijn vader, door mijn broers en door mij in totaal vijftien jaar aan gebouwd. Stel je voor dat het is platgebrand, dat zou verschrikkelijk zijn."

In het afgelopen weekeinde is het laatste vliegtuig met Albanese Kosovaren op Schiphol aangekomen en met hen keerden ook de medewerkers van de Immigratie- en Naturalisatiedienst terug. In totaal zijn er sinds april van dit jaar 4.060 vluchtelingen uit Kosovo naar Nederland overgebracht, zegt een woordvoerder van Vluchtelingenwerk. De eerste groep van rond de tweeduizend Kosovaren kwam al in april in ons land aan. Ze werden opgevangen in de centra Ermelo en Ter Apel en daarna naar reguliere opvangcentra doorgestuurd. Vandaar is een aantal weer vertrokken naar woningen in diverse plaatsen.

De selectie van deze groep vluchtelingen is uitgevoerd door de medewerkers van de IND, die daarbij voorop stelden dat de overkomst in familieverband zou geschieden. Aanvankelijk was het de bedoeling om in het bijzonder hulpbehoevende, bejaarde of zieke Albanezen naar Nederland over te brengen, maar tijdens het verloop van de actie is dat uitgangspunt aanzienlijk verbreed. Deze 'speciale' groep heeft een tijdelijke verblijfsvergunning ontvangen. " Over pakweg zes maanden gaan we de situatie opnieuw beoordelen, omdat de vergunning dan eindigt. De vraag is dan of de situatie zo verbeterd is dat de mensen al terug kunnen", zegt de woordvoerder van het ministerie. Volgens haar is er nog geen beleid ontwikkeld voor de terugkeer van deze groep. In Duitsland gebeurde dat destijds met de Bosnische vluchtelingen opvallend georganiseerd met wekelijks speciale vluchten. "Zoiets hebben we nog niet eerder gedaan, daar zal nog overleg voor nodig zijn", aldus de woordvoerder. Behalve de vierduizend uit kampen gehaalde vluchtelingen, zijn er in de afgelopen maanden nog eens honderden vluchtelingen uit Kosovo op eigen kracht naar Nederland gekomen, de laatste tijd waren dat er zo'n dertig per week. Die zijn zoals dat heet in de reguliere asielprocedure terecht gekomen en in vrijwel alle gevallen hebben ze ook een tijdelijke vergunning ontvangen. In de afgelopen jaren zijn al 10.000 asielzoekers uit Kosovo naar Nederland gekomen, van wie een groot deel in woningen in diverse gemeenten werd ondergebracht. De Kosovaar Elshani is nog altijd erg onder de indruk van de dingen die hij meemaakte voordat hij in Arnhem werd opgevangen. "Ik heb twee dagen zonder eten rondgelopen, ben beschoten en bestolen door de Servische en de Macedonische politie. Ook door Macedoniërs, ja. Maar ik weet wie het zijn, en waar ze wonen." Zijn moeder, zegt Elshani, is door alle problemen en moeilijkheden in twee maanden tijd dertig kilo afgevallen. "Dat is veel, hoor", zegt hij.

In een brief van 31 mei heeft Vluchtelingenwerk er de medewerkers van het ministerie van Justitie nadrukkelijk op gewezen dat de overkomst in familieverband niet altijd is gelukt. Een aantal gezinnen is hier incompleet gearriveerd en pas later ontdekte men dat vader of moeder, al of niet met een deel van de kinderen, nog in een kamp in Macedonië of Albanië verbleven dan wel naar een ander land waren overgebracht. Vluchtelingenwerk heeft gevraagd die situatie te herstellen, maar volgens Justitie is het onwaarschijnlijk dat dit nog gebeurt.

De Kosovaren in Arnhem zijn ondergebracht een voormalige kazerne, rond een open terrein met een voetbalveld, wat speeltoestellen voor kinderen, een pingpongtafel. Nefi Krasniqi gaat op een bankje in de zon zitten. De 35-jarige jurist uit Pristina is ook blij met de vrede. Net als Elshani en net als de meeste andere Kosovaren wil hij zo snel mogelijk terug. "Ik schat dat negentig procent naar huis wil. Binnen één of twee weken terug, dat zou mooi zijn." De zorgen zijn op het gezicht van Krasniqi af te lezen. Hij vraagt zich af of het mogelijk is op een normale wijze in Kosovo te leven. "De Serviërs die Milosevic niet als hun leider zien, mogen wat mij betreft gerust blijven. Ik denk dat we wel naast elkaar kunnen wonen en leven." ORAHOVAC, 15 JUNI. Een konvooi van Nederlandse militaire voertuigen, waaronder vijf 155 millimeter houwitserkanonnen van het 11de artilleriebataljon, de Gele Rijders, is gisteren vanuit Prizren aangekomen op het vliegveld van Orahovac. Op en bij de landingsstrook van ongeveer vijfhonderd meter zijn de Nederlanders begonnen met het bouwen van een kampement. De vijf houwitsers zorgen voor vuursteun en bescherming van Duitse en Nederlandse eenheden. De komst naar Orahovac verliep ongehinderd. De Nederlanders hebben nog enige moeite met de onzekere situatie in het zuiden van Kosovo, waar Servische militairen en burgers langzaam naar het noorden trekken en het Kosovo Bevrijdingsleger UÇK en burger-Albanezen op zoek zijn naar wraak. Zondag was al duidelijk dat de KFOR-aanwezigheid in het zuiden van Kosovo nog niet 'robuust' genoeg is om de Serviërs af te schrikken. Ook tussen Prizren en Orahovac zijn nog maar weinig NAVO- militairen. Vrijwel alle huizen in dit gebied zijn vernield en in brand gestoken. Langs de weg liggen rottende karkassen van koeien en schapen. Prizren lijkt, vergeleken met de dorpen in de omgeving, nauwelijks aangetast door het geweld. Rond de stad zijn er veel etnische zuiveringen geweest, zoals mogelijk blijkt uit de ontdekking van een huis met twintig verbrande lijken vanmorgen door Nederlandse militairen. De afdelingscommandant, de overste Ton van Loon, zou gistermiddag overleg voeren met onder anderen de Servische burgemeester van Orahovac over de situatie in de stad om een oplossing te vinden voor de komende en gaande vluchtelingenstromen en de terugtrekking van de Serviërs. Momenteel verblijven zo'n 3.000 Serviërs en 6.000 Albanezen in het gebied. Het aantal Servische militairen en politieagenten is nog onbekend. De Serviërs hebben twee blokkades opgeworpen met tanks. Dat leidde niet tot een confrontatie met de Nederlandse militairen. (ANP)