Kosovo Conflict

Nieuws

Achtergrond

Nasleep

Conflict

Vluchtelingen

Etnische zuivering

Internet en Media

Links

'Waar blijf je nou met je democratie'

Hij is betrokken bij verschillende mensenrechtenorganisaties, zij werkt op de Joegoslavische ambassade in Den Haag. Branko en Sanja Milinkovic, over de oorlog in Kosovo.

Door onze redacteur YASHA LANGE

DEN HAAG, 15 MEI. Het geloof in westerse waarden onder Serviërs is volledig afgebroken, zegt hij. Hij kijkt naar de tafel en wacht op de voorzet van zijn vrouw. Zij kijkt naar hem, laat een stilte vallen en zegt: "Bij jou toch ook." Hij knikt. Branko Milinkovic: "Het lijkt wel of alle normen en waarden die ik jarenlang heb uitgedragen in elkaar zijn geklapt. Ik voel mij verraden door het Westen. Wat moet ik nu zeggen tegen al mijn vrienden, nadat ik jarenlang heb gepleit voor integratie van Joegoslavië in de Raad van Europa en de OVSE? Nadat ik jarenlang heb geschreven over mensenrechten. 'Waar blijf je nou, met je mensenrechten en je democratie?', vragen vrienden die in de schuilkelder zitten in Belgrado. Die vragen doen pijn."

Branko en Sanja Milinkovic wonen ruim een jaar in Den Haag. Met hun zoon Miroslav, wat vrij vertaald 'de brenger van vrede' betekent. Hij is kort voor het Daytonakkoord geboren. Branko (38) groeide op in Belgrado. Zijn vader was architect, zijn moeder docent literatuur. Hij studeerde internationaal recht en schreef jarenlang voor de Review of International Affairs. Hij publiceerde boeken over de Raad van Europa, over de NAVO, over Europese Instituties en zit in de redactieraad van de Helsinki monitor, een blad over mensenrechten. "In '91 schreef ik dat Joegoslavië lid zou moeten worden van de Raad van Europa. Dan had Europa invloed kunnen uitoe fenen. Dat is niet gebeurd, ik beschouw het nog steeds als een gemiste kans. Ik heb altijd een vreedzame transitie naar een democratischer Joegoslavië gewild."

Sanja (37) studeerde ook internationaal recht in Belgrado. Sinds 1988 werkt ze als jurist op het Joegoslavische ministerie van Buitenlandse Zaken. Haar vader was ook diplomaat, onder andere in Moskou en Peking. Sanja maakte de afscheiding van Slovenië en Kroatië mee, was lid van een onderhandelingsdelegatie aan het begin van de burgeroorlog en was betrokken bij rechtszaken voor het International Court of Justice en het Joegoslavië-tribunaal. Vorig jaar verhuisde ze naar de ambassade in Den Haag. "Een logische stap." Al zegt Sanja ook: "Ik voel mij meer jurist dan diplomaat."

Tijdens de onderhandelingen in Rambouillet voelden ze de bombardementen aankomen. Sanja: "Ik had er een slecht gevoel over. Het was te kort, te haastig. Er is niet genoeg tijd ingeruimd om zo'n lastig probleem op te lossen. Kijk naar Noord-Ierland of het Israelisch-Palestijnse conflict. Die onderhandelingen duurden veel langer." Branko: "Het was goed dat de partijen werden samengebracht." Sanja: "Maar ze zaten niet samen, dus het was zinloos." Branko: "De wil van de internationale gemeenschap om een overeenkomst te bereiken ontbrak. De Verenigde Staten wilden het oplossen met een ultimatum."

Vervolgens is er geïntervenieerd zonder VN-mandaat. Een doorn in het oog van beide experts in het internationaal recht. Branko: "Een interventie om humanitaire redenen is te begrijpen. Maar in dit geval is het heel fout geweest. Dit is niet de manier om met dit conflict om te gaan." Sanja: "Ik had toch verwacht van de westerse, democratische parlementen dat ze van beide kanten goed geïnformeerd zouden zijn toen ze de beslissing namen. Dat waren ze niet. De media ook niet. Dat is allemaal erg frustrerend."

Branko en Sanja kijken naar de BBC en CNN, naar de Servische televisie (de ambassade heeft een schotel), bellen met vrienden en familie in Belgrado en volgen de oorlog op Internet. Over het lot van de Albanese vluchtelingen uit Kosovo verschillen Sanja en Branko van mening. Sanja: "Ik kan niet ontkennen dat het een tragedie is. Maar de Kosovaren vluchten voor de bombardementen van de NAVO. Ik geloof niet dat het plan bestond om ze te verdrijven, de vluchtelingenstroom begon een paar dagen na de bombardementen. Ik geloof ook niet zo in de verhalen over misdaden. Die werden tijdens de oorlog in Bosnië ook verteld, maar dat bleek later overtrokken." Branko: "Ik sluit het geweld van Joegoslavische kant niet uit. Maar de vluchtelingen zijn het gevolg van de oorlog. Niet alleen Albanezen verlaten Kosovo, ook Serviërs." Het wordt ook steeds moeilijker voor de vluchtelingen om terug te keren, zegt Branko. Sanja: "De NAVO is met een foute aanname begonnen met bombarderen. Ze dachten dat het in een paar dagen afgelopen zou zijn, net als in '95." Branko: "Een enorme miscalculatie. De omstandigheden waren anders, toen was Milosevic allang klaar om te praten." Sanja: "En nu gaat de NAVO maar door." Branko: "Van de 25 bruggen over de Donau staan er nog twee overeind. Er wordt gebombardeerd in Novi Sad, op vijfhonderd kilometer van Kosovo. Welke verklaring is daarvoor? Er gaan geen militaire konvooien van daaruit naar Kosovo." De gevolgen zijn desastreus, volgens Sanja en Branco. De bombardementen destabiliseren de regio, vernietigen de pro-westerse sentimenten in Servië, leggen het land in puin, verstoren de etnische verhoudingen.

Wat moet er gebeuren? Branko: "De NAVO moet accepteren dat Rusland niet alleen een postbode is die boodschappen overbrengt. Dat vernedert Rusland en toont de koppigheid van de NAVO. Rusland moet meer ruimte krijgen om te onderhandelen. Sanja: "Servië begint troepen terug te trekken, heeft drie gevangenen vrijgelaten, wil autonomie voor Kosovo. In plaats van te reageren, verhevigt de NAVO de bombardementen." Branko: "De NAVO zou ook concessies moeten doen. Een internationale troepenmacht hoeft geen NAVO-troepenmacht te zijn."

Hij was jarenlang pleitbezorger van democratie, Europese instituties en mensenrechten. Nu is hij gedesillusioneerd. "Alle pogingen om door een dialoog dichter bij elkaar te komen zijn in één klap vernietigd door haastig en gewelddadig optreden. Elke dag scheld ik tegen de televisie, als ik de statements van de NAVO hoor."