Open brief aan president Milosevic

Aleksandar Tijanic en Slavko Curuvija

Belgrado, 19 oktober 1998

De nieuwe Servische mediawet beperkt de vrijheid van meningsuiting op drastische wijze. Afgelopen zaterdag werden in Belgrado drie journalisten van het onafhankelijk tijdschrift Evropljanin veroordeeld tot een hoge boete omdat ze in een open brief kritiek hadden geuit op president Milosevic. Hierbij het grootste deel van de brief.

Mijnheer de president, Misschien wist u het nog niet, maar de afgelopen week is in uw land een staatsgreep uitgevoerd. Het extremistische deel van uw medewerkers heeft, in strijd met uw stelling dat het oorlogsgevaar is geweken, een ongrondwettelijke persmaatregel afgekondigd, een feitelijke uitzonderingstoestand ingevoerd, wetten buiten werking gesteld en de macht in Servie overgenomen. Hun eerste maatregel betrof een verbod om te horen, te spreken en te zien.

Drie kranten en een radiostation werden verboden, iets wat in de geschiedenis van dit land nog nooit is voorgekomen. Ze deden het onbeschaamd, pathologisch genietend van deze demonstratie van hun eigen macht en onaantastbaarheid.

Dat is verschrikkelijk voor Servie, maar het kan nog erger. Hun onheilspellende verslaafdheid aan banaliteiten leidt ons naar regelrechte wetteloosheid, angst, terreur en dictatuur. Met deze brief nemen wij het op voor de persvrijheid en tegelijkertijd voor nog veel belangrijker zaken. Zonder dat voor Joegoslavie de staat van oorlog of de uitzonderingstoestand is uitgeroepen, worden er buitengewone maatregelen afgekondigd. Waarom reageert u niet?

Omdat u ongaarne geconfronteerd wordt met de consequenties van uw tienjarig bewind? Omdat u, moe van het regeren, uw verantwoordelijkheden ontloopt en de feitelijke macht in handen heeft gegeven van de hofkliek die de interne machtsstrijd heeft gewonnen om de controle over het land en de samenleving? Of omdat u uw hele repertoire van politieke trucs, massahypnose en mythes heeft opgebruikt, en daarmee de steun van de meerderheid van de Serviers, om nu, via het opzijzetten van de grondwet en de rechtsorde, als absolute vorst te regeren?

Alles wat de Serviers gedurende deze eeuw hebben geschapen is er als in een delirium doorheen gejaagd: hun staat en hun nationale gebieden, hun status als bondgenoot van de westelijke geallieerden in twee wereldoorlogen, het aanzien van de staat en de natie; we worden geweerd uit alle internationale instellingen, de Serviers is hun nationale identiteit ontnomen; we hebben ons teruggetrokken uit onze etnische gebieden in Kroatie en in een deel van Bosnie. De natie is opgezadeld met het complex van verliezer van de oorlog, agressor genocidaal volk en laatste schatbewaarder van het Europese communisme.

Met de 'transitie', bij ons een ander woord voor diefstal, is de middenklasse doelbewust tot de bedelstaf gebracht terwijl de nieuwbakken politiek-economische elite enorme rijkdommen heeft vergaard. Het nationaal inkomen per capita is gedaald tot 1.400 dollar terwijl dat in Slovenie waarvan u beweerde dat het na de afscheiding van Joegoslavie ineen zou storten, gestegen is tot 9.500 dollar en in het Kroatie van Tudjman tot 4.600 dollar. De gepensioneerden zijn veroordeeld tot het graven in vuilcontainers, terwijl de staat hun zes a zeven pensioenen schuldig is. Rond de twee miljoen mensen zijn werkloos, meer dan honderdduizend hooggeschoolden zijn gemigreerd vluchtend voor mobilisatie en oorlog, of op zoek naar een betere toekomst.

De beschikking over de rijkdommen van staat en samenleving heeft u in handen gegeven van zo'n honderd families die uw steun en bescherming genieten.

Functionarissen van de door u geleide staat demonstreren een feodale spilzucht gepaard aan een parvenuachtige arrogantie, temidden van algehele armoede en verpaupering. Grote ondernemingen worden geleid door uw vertrouwelingen die de totstandkoming van een vrije markt doelbewust tegenhouden.

De beschaving in uw land stort in. Serviers sterven aan ziekten die elders niet voorkomen of worden genezen. Er zijn geen medicijnen de situatie van de volksgezondheid is dramatisch. De onderwereld is als nergens in Europa verbonden met de macht. U bent in de wereld het enige staatshoofd waarvan drie huisvrienden op straat zijn vermoord terwijl tot op de dag van vandaag niet is opgehelderd wie de moordenaars zijn, noch wat de reden van hun liquidatie was. De georganiseerde misdaad controleert de distributie van belangrijke goederen en diensten. Tot op de dag van vandaag is er niet-officiele politie; straatgeweld en moorden zijn een alledaags verschijnsel. De zorg voor eigendom en persoonlijke veiligheid heeft de staat feitelijk overgedragen aan de burgers zelf.

De samenleving is opgezadeld met de psychose van een voortdurende uitzonderingstoestand, met de angst voor een almachtige politie of voor uw gevolmachtigde potentaten die opscheppen hoe zij kunnen beschikken over het leven of de dood van mensen die hun onwelgevallig zijn. Zij eisen absolute gehoorzaamheid en voeren hysterische choreografieen uit na elke 'overwinning' die ons terugwerpt op een lager beschavingsniveau dan voor die overwinning.

Tijdens uw bewind zijn, gestimuleerd door de staatsmedia, nationale waarzeggers uit de grond gekropen, vampiers kwakzalvers en andere griezels die de dood verheerlijken en de oorlog bezingen - er voor wakend dat ze zelf niet sneuvelen. Met uw politiek van het ontketenen van binnenlandse oorlogjes: rijk tegen arm, provincie tegen stad, Servie tegen Montenegro, politie tegen leger, staatsmedia tegen oppositieleiders, politici tegen onafhankelijke media, studenten tegen professoren, analfabeten tegen geschoolden heeft u de geest van tolerantie en gemeenschapszin, van recht en waarheid vernietigd.

Als u vermoeid van het regeren, uw verantwoordelijkheid wilt ontlopen door de uitoefening van de macht over te laten aan een groep extremisten, mijnheer de president, dan moet u weten:

- dat behalve u, geen enkele Europese socialist ooit een uiterst rechtse politicus tot coalitiepartner heeft gekozen. Kunt u zich voorstellen dat een Franse premier als de socialist Jospin of de centrumpoliticus Chirac een coalitie aangaat met Le Pen? Diezelfde Le Pen is een week geleden door Vojislav Seselj uw coalitiepartner en vice-premier van Servie, benoemd tot ereburger van een deelgemeente van Belgrado. Weet u nog, mijnheer de president aan welke kant wij stonden tijdens de Tweede Wereldoorlog?

- dat een coalitie van socialisten, neo-communisten en extreem-rechts onnatuurlijk is, tegen de beschavingsprincipes ingaat en ideologisch een monstrum is. U wilt de macht behouden, zelfs als u daartoe een pact moet sluiten met uw politieke, ideologische en persoonlijke vijand Seselj. U had andere bondgenoten kunnen kiezen, als u het betere deel van Servie een kans had willen geven.

- dat de Radicalen geen genoegen zullen nemen met de verdeling van de macht. Mocht het uw eigen beslissing zijn geweest om de grondwet buiten werking te stellen, per decreet te regeren en de intermediairs tussen uzelf en het volk op te heffen en de absolute macht te grijpen, dan moet u eveneens weten:

- dat u verantwoordelijk bent voor alles wat Servie, de Serviers en de burgers van Joegoslavie onder zo'n absolute macht overkomt. - dat er geen land in Europa is waar zo'n absolute macht lang kan bestaan, dus ook niet in Servie of in Joegoslavie. - Het gebruikelijke middel tot machtsuitoefening in zo'n systeem is geweld.

Voor de toepassing van dat geweld worden de slechtste mensen binnen een natie gerecruteerd. De meest waardevolle mensen worden geisoleerd, terwijl de meerderheid door angst wordt verlamd. Dat betekent achteruitgang voor de staat, de natie en voor elk individu afzonderlijk. Wilt u echt aan de macht blijven met behulp van het soort mensen waarvan er nu al te veel in uw omgeving verkeren?

Wanneer het volk zwijgt en een heerschappij verdraagt die in geen enkel land van de beschaafde wereld in stand zou kunnen blijven, waarom moet dan de grondwet opzij worden geschoven, wordt er per decreet geregeerd, worden media verboden, wordt het volk verdeeld in verraders en patriotten, wordt er gedreigd met arrestaties, wordt er een sfeer van een permanente staat van oorlog geschapen?

Het is uw plicht mijnheer de president, om zich zonder uitstel hiertegen teweer te stellen. Om het vertrouwen in de macht te herstellen en vrede met de burgers van uw land te sluiten. Dat kan, wanneer u:

- de coalitie met Vojislav Seselj en de Servische Radicale Partij verbreekt;- het aftreden eist van de Servische regering;- de president van Servie voorstelt om nieuwe verkiezingen te organiseren dan wel om het premierschap aan te bieden aan iemand die een competente regering van deskundigen kan vormen;- vrede sluit met de regerende coalitie in Montenegro;- het ontslag vraagt van de regering van de Joegoslavische Federatie en de regerende coalitie in Montenegro een nieuwe premier laat aanwijzen;- het vertrouwen herstelt van de internationale gemeenschap in Joegoslavie en vertegenwoordigers van de minderheden opneemt in het politieke systeem van het land;- zich inspant om de Wet op de Universiteit in te laten trekken; - een einde maakt aan de jacht op de media en journalisten;- een echte privatisering van de economie op gang brengt, de vrije markt en het sociale karakter van de staat versterkt;- vastbeslotenheid toont, alsmede resultaten, in de strijd tegen misdaad en corruptie in het staatsapparaat;

- de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht en een strenge scheiding van de wetgevende-, uitvoerende- en controlerende macht verzekert;- Joegoslavie terugbrengt in de internationale instituties en het vertrouwen in Joegoslavie en haar burgers herstelt;- ons nationale kompas richt op het beschavingspeil van de ontwikkelde wereld, Joegoslavie kandidaat stelt voor het lidmaatschap van de Europese Unie en het Partnerschap voor Vrede.

Meneer de president, deze punten bepalen voor ons volk een keuze tussen hoop en wanhoop. Zonder hoop, in een systeem waarin niet een van de tien geboden wordt gerespecteerd, worden uw macht en uw positie onwettig. Namelijk, slechts die macht is wettig, die president, die zijn volk wel doet. Deze brief aan u is onze bescheiden bijdrage aan de strijd voor de bevrijding van de angst.

Belgrado, 19 oktober 1998